Λυρική ευχέρεια

3 137 (Πάκυ Βλασσοπούλου, Χρυσάνθη Κουμιανάκη, Κοσμάς Νικολάου) & Dr. Audrey-Flore Ngomsik, CO3(6)5, 2022, ψηφιοποιημένο 16mm φιλμ, 4’13 

Του Κώστα Βούλγαρη

ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΡΕΓΚΑΣ, Είδη γνώσης, εκδόσεις Πόλις, σελ. 48

Πρωτοεμφανιζόμενος στην ποίηση ο Στέφανος Ρέγκας, αλλά με συμμετοχή στον δημόσιο χώρο διά του περιοδικού Κaboom, μας δίνει ποιήματα όπου διαπιστώνεται η ευχέρειά του στις λυρικές εικόνες, στη λυρική συνάρθρωση λέξεων της καθημερινότητας αλλά και λέξεων των ιδεών, με ρυθμό κοφτό και συνοπτικό, με συνεχείς διασκελισμούς, που εντείνουν τη διαδικασία μετατόπισης από το σημαίνον στο σημαινόμενο.

Υποψιασμένος για όσα καραδοκούν μπροστά σε έναν πρωτοεμφανιζόμενο, όπως για παράδειγμα για τον πειρασμό να ορίσει τα πράγματα, δίνοντάς μας ο καθένας κι έναν ορισμό της ποίησης. Το δοκιμάζει κι αυτό ο Ρέγκας, στο ποίημα «Η ποίηση», αλλά, παρ’ ότι με αναλογίες μάλιστα από τον χώρο των ιδεών γλιστράει σε μια εξιδανικευτική αντικειμενοποίησή της, στο τέλος φροντίζει να διαχωρισθεί/διασωθεί, με τη δήλωση: «έτσι/ κι αυτό εδώ/ δεν είναι θεωρία».

Οι πολιτικές αναφορές είναι παρούσες αλλά καλά χωνεμένες μέσα στο ροή του λόγου, χωρίς να φωνάζουν και να διεκδικούν δικαιώματα επί της ποιητικότητάς του, σε βαθμό που, με εξαίρεση μερικά ποιήματα, τα υπόλοιπα να μη μπορούν να χαρακτηρισθούν «πολιτικά», παρ’ ότι η πολιτική αγωνία και ο πολιτικός στοχασμός διαπερνούν ολόκληρο το βιβλίο, όπως επίσης και μερικά ιδεοκρατούμενα ποιήματα δεν φθάνουν να καταστρέψουν το βιβλίο και να πνίξουν την ποιητική φωνή, όπως π.χ. συνέβαινε τις πρώτες δεκαετίες στην ποίηση του Βύρωνα Λεοντάρη.

Στις συντριπτικά περισσότερες συλλογές νεοτέρων, η απάντηση στο ερώτημα, αν ο ποιητής ή η ποιήτρια «έχει τίποτα στο μυαλό του», για την ποίηση ή γενικότερα, η απάντηση είναι αρνητική. Ο Ρέγκας έχει πράγματα στο μυαλό του, τα φέρει ο λόγος του, άλλοτε σε πρώτο πλάνο και άλλοτε υπαινικτικά, αρκετές φορές επιτυχημένα και μερικές φορές αμήχανα. Πάνω απ’ όλα όμως, και παρά την αδέξια «είσοδο» με τα πρώτα ποιήματα της συλλογής, καταφέρνει και φτιάχνει ένα διακριτό ύφος.

Τα ερωτήματα/απαιτήσεις αρχίζουν από αυτό ακριβώς το σημείο, όπου όντως φθάνει με την πρώτη του συλλογή. Και είναι ερωτήματα και απαιτήσεις κατ’ αρχήν αισθητικής τάξης. Γιατί τα ποιήματα, και όλα τα έργα τέχνης, ό,τι έχουν να πουν το λένε πρωτίστως διά της μορφής τους. Ως προς αυτό, δεν διακρίνω κάποια κατεύθυνση στην οποία εγγράφονται ή έστω την προετοιμάζουν τα ποιήματα του Ρέγκα.

Γιατί χωρίς αισθητικό πρόταγμα, εκ της μορφής παραγόμενο, δεν απομένει παρά η μικρή ή μεγαλύτερη δυνατότητα του προσώπου, να μιλήσει στη γλώσσα της ποιήσεως. Και εν προκειμένω, ο λυρισμός του Ρέκκα προϋποθέτει π.χ. εκείνον του Ελύτη, του Ρίτσου, του Λειβαδίτη, της Δημουλά, του Ρίλκε ή αποήχους του Μπρεχτ, έστω και αν –κι εδώ διαπιστώνεται η δυνατότητα εξέλιξής του– πουθενά δεν θυμίζει κανέναν από τους προηγούμενους, σε βαθμό που να μπορεί να γίνει λόγος για επιρροή, ταύτιση ή συνέχεια.

Γράμματα γνωρίζει ο Στέφανος Ρέγκας, ο δε τίτλος της συλλογής, Είδη γνώσης, είναι χαρακτηριστικός του πώς προσέρχεται στην ποίηση. Θα δούμε πώς θα αναμετρηθεί με τα αισθητικά αιτούμενα, και τις –ως πραγματωμένο έργο– ποιητικές απαντήσεις του ιστορικού παρόντος. Πάντως, θα ήταν κρίμα να αρκεστεί, ή και να αγκιστρωθεί, στις δεδομένες ευχέρειές του, όπως έκαναν αρκετοί, και εξ ίσου φερέλπιδες, τα τελευταία δέκα χρόνια.

κάτω από πλατάνια/ που κάποτε/ με προστάτευαν/ ρίχνω μια πέτρα/ στο κενό–// κοιτάζω κάτω ανυπόμονα∙/ αυτή αγωνιά/ πως το νερό θ’ απουσιάζει.