Αποενοχοποίηση

Βασίλης Βασιλακάκης, Άτιτλο, 2021, λάδε σε χαρτί, 35 x 24 εκ.

Του Κώστα Βούλγαρη

ΘΕΩΝΗ ΚΟΤΙΝΗ, Ο χρόνος είναι, εκδόσεις Μελάνι, σελ. 66

Η ρυθμική αγωγή του λόγου της Θεώνης Κοτίνη προεξάρχει στην ποίησή της, παρ’ ότι δεν μετέρχεται τρόπους του «μετρημένου» ή και ομοιοκατάληκτου στίχου, ούτε καν του ονομασθέντος «ελευθερωμένου». Σε ελεύθερο στίχο γράφει, απεκδυόμενη όμως όλες τις πεζολογικές ευκολίες του, που τόσα χρόνια κυριαρχούν, έχοντας βουλιάξει τον σύγχρονο ποιητικό λόγο.

Ποια είναι η προσωδία που συντίθεται από αυτή τη ρυθμική αγωγή; Η προσωδία του ποιητικού λόγου της Κοτίνη κατ’ αρχήν τροφοδοτείται από εκείνη του προφορικού λόγου, θα έλεγα του υπαίθριου προφορικού λόγου. Όχι γιατί ανακαλεί τοπικά ιδιώματα ή εποχές μιας εξιδανικευμένης «αθωότητας», αλλά γιατί η ποίησή της ορίζεται μέσα στην όραση του ανοικτού πεδίου, του έξω χώρου, μέσα στο φως και στη σαφήνεια των πραγμάτων, και μια τέτοια εικονοποιία υποβάλλει και επιβάλλει μια αντίστοιχη προσωδία, που υπάρχει κοινωνικά, και που βιώνεται προσωπικά, σε αυτή την ανοικτή σχέση με την πραγματικότητα: Το κυπαρίσσι/ στη μάντρα του νεκροταφείου/ χλωρός οβελίσκος/ σημαδεύει τον τόπο/ Στην περίμετρο γύρω/ τυφλότητα ασβέστη/ χαυνώνει τον κάμπο

Αυτό το ισχυρό και κυρίως ανεξάντλητο υπαίθριο κοσμοείδωλο της Κοτίνη δείχνει πόσα έχει χάσει η ποίησή μας απ’ τον Ελύτη κι ύστερα, περιοριζόμενη στην κοντόθωρη όραση του αστικού χώρου, όπως αυτός ορίζεται από το φράγμα της πολυκατοικίας, στην περιορισμένη έκταση και βίωση του «προσωπικού στιγμιοτύπου». Χωρίς τέτοια «ανοίγματα», παντός είδους, αδιάφορο αν είναι στον χώρο, στην ιστορία, στις ιδέες, στα βάθη της ψυχής, στην ίδια την ιστορία της ποίησης, τι ποίηση να γραφεί; Η βίαιη αστικοποίηση, όπως ονομάστηκε, έχει αφήσει σκληρό και καταστρεπτικό το αποτύπωμά της στον νεοελληνικό ανθρωπότυπο ήδη από τον μεταπόλεμο, με την ποίηση της εποχής να απογράφει, στη μεγαλύτερη έκτασή της, αυτή την αγχωτική, και εν τέλει ατελέσφορη, αναιμική στην ουσία της αλλά επιδεικτική στην προσποίησή της, αστικοποίηση.

Η ποίηση της Κοτίνη έρχεται να αποκαταστήσει τη σχέση μας με τον χώρο και τη χώρα στην οποία ζούμε, με τους ρυθμούς και την αίσθηση της ζωής που συνεπάγονται. Δεν είναι η πρώτη βέβαια, θα μπορούσε να παρατηρήσει κανείς, που κάνει κάτι τέτοιο. Είναι όμως τόσο εντυπωσιακή η αποφυγή κάθε μεταφυσικής του τόπου και του φωτός του, δηλαδή η αποφυγή των ιδεοληψιών του Ελύτη, αλλά και η αποφυγή της νοσταλγικής «επιστροφής» σε πρότερες εποχές, στις εικόνες τους, στη γλώσσα τους, στους ρυθμούς τους, σαν εκείνη του Γκανά, που κάνει την ποίηση της Κοτίνη να ξεχωρίζει, με την άνεσή της, με την αυτοπεποίθησή της, με τη φυσικότητα του λόγου και της εικονοποιίας της, μιλώντας ως λόγος παροντικός. Και αυτό είναι ένα επίτευγμα.