Η Αλίκη μετά

Της Κωστούλας Μάκη* 

Προδημοσίευση από το ομώνυμο βιβλίο, που κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Μετρονόμος 

“Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων” ξεκίνησε τα ταξίδια της και τις μεταμορφώσεις τo 1865. Ο Charles Lutwidge Dodgson την δημοσίευσε με το ψευδώνυμο Lewis Carroll. Από τότε, πολλά έχουν γραφτεί για το βιβλίο και για τον ίδιο. Φωτογράφος, μαθηματικός, λάτρης της λογικής και των λεκτικών παιχνιδιών ο συγγραφέας έχει μέχρι σήμερα την φήμη του «στριφνού», απομονωμένου ακαδημαϊκού της Οξφόρδης. Οι συζητήσεις για τις σεξουαλικές προτιμήσεις του Caroll, οι κατηγορίες για παιδεραστία, οι φωτογραφίες μικρών κοριτσιών και οι σχέσεις του με την οικογένεια του Henry Liddell, εμμένουν σε παραφιλολογικά στοιχεία της βιογραφίας του. 

“Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων”, 155 χρόνια μετά την πρώτη έκδοση συνεχίζει να διαβάζεται παγκοσμίως και να αγαπιέται, να γυρίζεται σε ταινίες, να παίζεται στο θέατρο, να εμπνέει ζωγράφους και εικονογράφους. Η Αλίκη, η ίδια, αλλά και οι χαρακτήρες που περνάν από τις σελίδες της, γίνονται αντικείμενο οικειοποίησης στον καλλιτεχνικό κόσμο, αναλύσεων και ερμηνειών, ανάλογα με την οπτική γωνία του γράφοντος/της γράφουσας. Έτσι, στον ακαδημαϊκό χώρο υπάρχουν αναλύσεις ψυχαναλυτικές, φιλολογικές, φαινομενολογικές και φιλοσοφικές. Ο καθένας/η καθεμία βρίσκει κάτι να πει για την Αλίκη, επιβεβαιώνοντας ότι το κείμενο είναι όχι μόνο ανεξάντλητο, αλλά και πάντα επίκαιρα γοητευτικό. Ο Ντε Σερτώ, περιγράφοντας την οικειοποίηση της μνήμης και των συμβάντων, μιλά επίσης και για τις τεχνικές αντίστασης πάνω σε πρακτικές που φαίνονται καλά εγκαθιδρυμένες. 

Η Αλίκη μπορούσε τελικά να είναι η κάθε μία γυναίκα. Ανακάλυψα, μάλιστα, ότι μπορούσα άνετα να μεταμορφώνομαι σε όποιον χαρακτήρα της ιστορίας ήθελα. Μπορούσα, επίσης, χωρίς κανένα πρόβλημα, να φτιάξω με την βοήθειά τους νέους χρόνους, τόπους και ιστορίες. Καθώς τα σπίτια είναι καταφύγια, η Αλίκη και όλοι όσους συναναστρέφεται και συναντά είναι ένα σπίτι σε εξέλιξη. Κάποιες φορές, όλα παν καλά. Το σπίτι είναι μια γάτα που γουργουρίζει ευχαριστημένα. Από τα παράθυρα μυρίζεις τσάι βανίλια και ζεστά μπισκότα κανέλας. Άλλες φορές, ακούγονται απειλητικά γρυλίσματα, άνθρωποι που τσακώνονται μανιασμένα, φωνάζοντας, βρίζοντας και πετώντας πιάτα. Κάποιες άλλες, πρέπει επειγόντως να φύγεις από το σπίτι. Ή σε διώχνουν άλλοι. 

Παράλληλα, η Αλίκη μπορεί να πάει όπου θέλει και να σχολιάσει με την γνωστή απορία μικρές καθημερινές στιγμές. Ποτέ δεν σταματά τις ερωτήσεις. Κάθε φορά που όλα παρουσιάζονται σαν να έχουν φθαρεί και είναι χιλιοειπωμένα ή απειλητικά, η Αλίκη, ο Τρελοκαπελάς κι οι άλλοι σε επαναφέρουν στην τάξη. Και στην ανάληψη ευθύνης. Σε πιέζουν λοιπόν να είσαι πιο προσεκτική και να κοιτάξεις καλύτερα. Γιατί ποτέ τα πράγματα δεν είναι όπως φαίνονται. Τουλάχιστον, στις λέξεις είναι εφικτές οι πιο αδύνατες ανατροπές. 

Η Αλίκη οικειοποιείται εμάς, και εμείς οικειοποιούμαστε την Αλίκη. *Η Κωστούλα Μάκη είναι κοινωνική ψυχολόγος

Γιάννης Γρηγοριάδης, «Καταγωγή», 2020, μπρούτζος, σίδηρος, μπαταρία αυτοκινήτου, σεμέν,
μεταβλητές διαστάσεις