18/10/20

Λουίζ Γκλικ, βραβείο Νομπέλ

Κλίτσα Αντωνίου, No Photographs Should be Taken Beyond This Point, 2020, δύο μεταλλικές επιγραφές, μηχανική κατασκευή, φως, ήχος, 150 x 150 x 5εκ. έκαστη

Οκτώβριος (ΙV) 

Το φως άλλαξε· 
ο τόνος του μεσαίου ντο έγινε τώρα σκοτεινότερος. 
Τα τραγούδια των πρωινών ήχων ακούγονται χιλιοπαιγμένα. 

Αυτό είναι το φως του φθινοπώρου, όχι το φως της άνοιξης. 
Το φως του φθινοπώρου: δεν θα χαθείς. 

Τα τραγούδια άλλαξαν· το ανείπωτο 
έχει εισβάλει μέσα τους. 

Αυτό είναι το φως του φθινοπώρου, όχι το φως που λέει 
ξαναγεννήθηκα. 

Όχι η ανοιξιάτικη αυγή: ξοδεύτηκα, υπέφερα, έχω σωθεί. 
Αυτό είναι το τώρα, μια αλληγορία της φθοράς. 

Πόσα πολλά άλλαξαν. Και πάλι, εσύ είσαι τυχερή: 
το ιδανικό καίει σαν πυρετός μέσα σου. 
Ή μάλλον, σαν δεύτερη καρδιά. 

Τα τραγούδια άλλαξαν, μα στην πραγματικότητα είναι ακόμη ωραία. 
Έχουν συγκεντρωθεί σ’ έναν χώρο μικρότερο 
τον χώρο του μυαλού. 
Είναι σκοτεινά τώρα, από αγωνία, από ερήμωση. 

Κι όμως, γεννιούνται νότες. Μετέωρες πάλλονται περίεργα 
σε αναμονή σιωπής. 
Το αυτί άρχισε να τις συνηθίζει. 
Το μάτι άρχισε να συνηθίζει την εξαφάνιση. 

Δεν θα χαθείς, κι ούτε κι αυτό που αγαπάς θα χαθεί. 

Άνεμος φύσηξε μια στιγμή και κόπασε, σκίζοντας το μυαλό 
η ριπή του άφησε μια διαύγεια περίεργη. 

Πόσο απίστευτα προνομιούχα είσαι να παραμένεις παθιασμένα 
εκεί, προσηλωμένη σε ό,τι αγαπάς, 
το τίμημα, η απώλεια της ελπίδας, δεν σε κατέστρεψε. 

Maestoso, doloroso: 

Αυτό είναι το φως του φθινοπώρου· τώρα έχει στραφεί πάνω μας. 
Αναμφίβολα είναι προνόμιο να πλησιάζει κανείς το τέλος 
ακόμη πιστεύοντας σε κάτι. 

(μετάφραση: Δήμητρα Κωτούλα) 

Η Λουίζ Γκλικ (γεν. 1943) με 12 ποιητικές συλλογές στο ενεργητικό της, μεταξύ του 1968 και του 2014, είναι η 16η από το 1901 γυναίκα λογοτέχνης στην οποία απονέμεται το βραβείο Νομπέλ. Θεματικά η γραφή της εκτείνεται από την εξομολογική ποιητική αυτοβιογράφηση, την ημερολογιακή καταγραφή και τον νεορομαντικό απόηχο, μέχρι τον επισχολιασμό της επικαιρότητας –π.χ. το σπονδυλωτό ποίημα Οκτώβριος γράφτηκε με αφορμή την 11η Σεπτεμβρίου 2001– αλλά και τον αρχαίο μύθο: Η Γκλικ γνώρισε την ελληνική μυθολογία, παιδί ακόμα, από τη μητέρα της. «Κι ύστερα η ελπίδα μού δόθηκε ξανά/ αλλά ήταν ελπίδα διαφορετική, άλλη». Η Γκλικ γράφει μια ποίηση ανθεκτική, λεπτής λυρικής ρώμης, σε γλώσσα αφοπλιστικά λιτή, που φέρνει συχνά σε αμηχανία μεταφραστές και κριτικούς λογοτεχνίας, επιτρέποντας την αξιολογική διχογνωμία και την πιθανότητα της υποτίμησής της· πρόκειται για μια ήρεμη φωνή που φαίνεται να επιζεί ποικίλων ατομικών και συλλογικών κατακλυσμών. Το ηχηρό «εγώ» των ποιημάτων της βρίσκεται σε διαρκή διάλογο με το «εσύ» του αναγνώστη, που, σχεδόν άθελά του, καλείται να συμπληρώσει τον «μύθο» και να ολοκληρώσει την αφηγούμενη εικόνα εκτονώνοντας το αλληγορικό φορτίο, χωρίς να απωλέσει το υποκείμενο ήθος και την αγωνιστικότητα. Ο επιτονισμός παραμένει στην ποιητική της διαδρομή, που μετρά σχεδόν μισό αιώνα, διακριτικός και χαμηλόφωνος, κατορθώνει όμως να δώσει ποίηση υψηλή, με σταθερή πρόθεση την αναψηλάφηση μιας πιο ανθρώπινης εκδοχή της αλήθειας. Αυτό την κάνει, ειδικά στις μέρες μας, σε μια Αμερική των πολιτικών βαρύτονων με τα χθαμαλά περιεχόμενα και τα φλογερά και ανερυθρίαστα ψεύδη, τόσο επίκαιρη. 
Το πρόσφατο βιβλίο της Γκλικ (το πρώτο στα ελληνικά) θα κυκλοφορήσει προσεχώς από τις Εκδόσεις Στερέωμα σε μετάφραση Δήμητρας Κωτούλα και Χάρη Βλαβιανού. 

Δήμητρα Κωτούλα

Δεν υπάρχουν σχόλια: