Ένα χωριό στην Ρόδο

ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΙΩΑΝΝΟΥ

ΚΩΣΤΑΣ ΣΚΑΝΔΑΛΙΔΗΣ: Το Γεννάδι της Ρόδου. Ιστορία και πολιτισμός, Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Δωδεκανήσου, Σειρά αυτοτελών εκδόσεων αρ. 33, σελ. 685 + χάρτης

Το να συγγράψεις ένα τοπικό βιβλίο ιστορίας & πολιτισμού δεν μπορείς να το κάνεις παρά μόνο μελετώντας και ερευνώντας όλα εκείνα τα στοιχεία, που αναφέρονται σε όλες τις εκδηλώσεις του δημόσιου και ιδιωτικού βίου από την πιο μικρή έως την μεγαλύτερη. Για να μπορέσει όμως να παραχθεί ένα έργο, χρειάζονται μακροχρόνιες και πολυετείς έρευνες, τεράστια υπομονή και επιμονή και το σημαντικότερο μεγάλη αγάπη για τα αντικείμενα με τα οποία θα ασχοληθείς ερευνητικά. Ακόμα και γι' αυτά τα οποία δεν είσαι βέβαιος πως θα βρεις κάτι σημαντικό, θα πρέπει να εξεταστούν, να μελετηθούν και να παρουσιαστούν για να μπορέσουν οι μελλοντικοί ερευνητές να τα αξιοποιήσουν, επεκτείνοντας περισσότερο την καινούργια γνώση.

Η ολοκληρωμένη γνώση της ιστορίας του Γενναδίου, όχι μόνο από πολιτική – κοινωνική – πολιτισμική άποψη αλλά και καθαρά ιστορική, γίνεται πραγματικότητα, όταν καταστεί δυνατόν να συγκεντρωθούν ως υλικό όλες οι διεσπαρμένες εδώ και εκεί πληροφορίες μέσα από έγγραφα και ντοκουμέντα πάσης φύσεως, να ταξινομηθούν και συμπληρωμένες από προφορικές μαρτυρίες να εκδοθούν. Η εργασία αυτή όμως όσο εύκολη και προσιτή και αν φαίνεται για τον καθένα, άλλο τόσο δύσκολη και επίπονη είναι αφού για να ολοκληρωθεί χρειάζονται προσόντα ικανά για να μπορέσει κάποιος να τη φέρει εις πέρας.

Μελετώντας τώρα τον πολιτισμό ενός τόπου πρέπει να εργαστείς πάνω σε αυτό που ονομάζουμε λαϊκή ψυχή, δηλαδή να μελετήσεις την παραδοσιακή μουσική του, τα παραμύθια και τις παραδόσεις του καθώς και τα υπόλοιπα λαογραφικά στοιχεία που χρειάζονται ώστε να συνθέσεις την ιστορία του τόπου στις διάφορες χρονικές περιόδους.

Ο Κώστας Σκανδαλίδης (ο οποίος έχει πλούσια κοινωνική και πνευματική παρουσία στη Ρόδο), με συγκροτημένο και μεθοδικό τρόπο μελέτησε ένα τεράστιο υλικό που για περισσότερο από 8 χρόνια μεθοδικά συγκέντρωνε και μας παρέδωσε ένα μοναδικό σε πληρότητα, ακρίβεια και σαφήνεια ιστορικό έργο. Πόσο σημαντικό είναι το βιβλίο αυτό το αντιλαμβάνεσαι βλέποντας τις δεκάδες συνεντεύξεις, την τεράστια βιβλιογραφία, τις εκατοντάδες φωτογραφίες, το ιδιαίτερα σημαντικό αρχειακό υλικό από βιβλιοθήκες δημοτικές, εκκλησιαστικές και ιδιωτικές, τα δεκάδες χειρόγραφα που ο συγγραφέας συστηματικά, μελέτησε και περιέγραψε.

Στην εισαγωγή του βιβλίου του, ο συγγραφέας μας περιγράφει τον οδηγό μελέτης του πονήματός του, επεξηγεί τις σκέψεις που τον οδήγησαν στη συγγραφή της ιστορίας του, αναλύει τον τρόπο εργασίας που ακολούθησε, με τον οποίο δεν άφησε ζώσα μνήμη στο Γεννάδι που να μην την «ξεζουμίσει», όπως επίσης και την προσπάθειά του να δώσει στη συνέχεια ζωή στο υλικό που κατέγραψε στο βιβλίο, με την πίστη του στο ότι η ιστορία ενός τόπου βρίσκεται στην ψυχή του. Και την ψυχή αυτή τη βρίσκουμε στα τραγούδια, στα παραμύθια, στις παροιμίες, στα καλλιτεχνήματα και στις αφηγήσεις του λαού του.

Το κύριο μέρος του βιβλίου για το Γεννάδι χωρίζεται στις ενότητες: Το σήμερα και το χτες, Παιδεία και Πίστη, Από τον 19ο Αιώνα στον 20ό αιώνα, Περιβάλλον και Πολιτισμός, Λαϊκές Αφηγήσεις Ιστορίες και Παραμύθια, Οικογενειακά και Βαπτιστικά Ονόματα του Γενναδίου, Χάρτης του Γενναδίου, Τοπωνύμια του Γενναδίου. Υπάρχει τέλος Κατάλογος αφηγητών, Πίνακας Εικόνων, Βιβλιογραφία, Βραχυγραφίες και Αρκτικόλεξα, Πίνακας περιεχομένων.

Η μελέτη λοιπόν του Κώστα Σκανδαλίδη, προϊόν πολύχρονης επίπονης έρευνας η οποία οφείλεται και στη φύση της εργασίας αλλά και στην επαφή του τόσο με το πρωτογενές και δευτερογενές υλικό και τους κατόχους του, όσο και με τις συνεντεύξεις, τον προσωπικό κόπο του συγγραφέα να διαχειριστεί το ζωντανό υλικό, να ψάξει και να ρωτά εκεί που του έδειχναν, καρποφόρησε ένα έργο θησαυρό, βαριά παρακαταθήκη για τους επόμενους. Από εδώ και πέρα τίποτα δεν θα μπορεί να γραφεί για το Γεννάδι και τη Νότια Ρόδο, χωρίς να υπάρχει αναφορά στη μελέτη αυτή.

Ο Κώστας Ιωάννου είναι εκπαιδευτικός

Άρτεμις Ποταμιάνου, The Unknown Masterpiece: Portrait of a Young Woman, 2018, μεικτή τεχνική, 70 x 53 εκ.