Ποίηση μουσική

TOY ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΒΟΥΖΗ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΠΟΥΡΑΣ, Τρία άλφα, μία ήττα κι ένα ωμέγα, Οι εκδόσεις των Φίλων, σελ. 377

Η ποίηση για τον Κωνσταντίνο Μπούρα συνιστά μία αδιάλλακτα ευδαιμονική διάσταση της πραγματικότητας, η οποία τέμνει όλα τα πεδία των δραστηριοτήτων του, με θετική συνέπεια τη συνεχή δημιουργία. Έτσι στην προκείμενη συλλογή, που ο ίδιος στο οπισθόφυλλο χαρακτηρίζει «ποιητικό μυθιστόρημα, δίκην ποιητικού ημερολογίου», συγκεντρώνονται 379 συνθέσεις.

Η ιδιόλεκτος των ποιημάτων αποκαλύπτει απευθείας το δίκτυο των συσχετισμών της με την αρχαία ελληνική γραμματεία και ειδικότερα με δύο διαφορετικές εξελικτικές σειρές της. Η πρώτη ξεκινώντας από τα ομηρικά έπη συνεχίζεται με τον αρχαϊκό λυρισμό και τη μεταγενέστερη αττική ρητορική. Η δεύτερη εκκινεί από τα αποσπάσματα των προσωκρατικών και τα ορφικά κείμενα, ενώ στην προχωρητική γραμμή της ενσωματώνει και τα ερμητικά συγγράμματα. Εάν λοιπόν η ενάργεια του λόγου αποτελεί κατηγόρημα της πρώτης σειράς, ως βασικό γνώρισμα της δεύτερης αναδεικνύεται η γλώσσα της θεωρίας και του μυστικισμού. Συνδυασμένες οι δύο αυτές διαφορετικές κατευθύνσεις προσδίδουν στη συλλογή την υφολογική δραματικότητα, η οποία αποβλέπει στην ανάκτηση της ποίησης του αρχαίου θεάτρου, όπου επιτεύχθηκε πρωταρχικά ο συγκεκριμένος συνδυασμός.

Τη μονάδα στην οποία αναλύονται οι συνθέσεις του βιβλίου αντιπροσωπεύει ο παλμός, οι επιμέρους και ο συνολικός ρυθμός που διέπει το σώμα. Η μουσικότητα  ανάγεται στον σημαίνοντα παράγοντα και απορρέει από την επαναφορά της αρχαίας μετρικής, τις παρηχήσεις, τις εσωτερικές ομοιοκαταληξίες, την ευρεία εκμετάλλευση του συγχρονικού και του διαχρονικού φάσματος της ελληνικής γλώσσας, ακόμη και από την επιλεγμένη διαδοχή των συμφώνων. Με τις προηγούμενες τεχνικές συσσωρεύεται ένα φωνητικό πλεόνασμα, το οποίο σε ικανό ποσοστό παραμένει λανθάνον έως τη στιγμή της ερμηνευτικής απαγγελίας από τον ποιητή. Συνεπώς, οι συνθέσεις του Κωνσταντίνου Μπούρα κατάγονται από το σώμα και ολοκληρώνονται χάρη σε αυτό, όταν λαμβάνουν τη μορφή της περφόρμανς.

Το πρόγραμμα του Οulipo, του Εργαστηρίου Δυνητικής Λογοτεχνίας, στηριζόταν στην επινόηση δεσμευτικών συστημάτων τα οποία έπρεπε να εφαρμόζονται κατά τη συγγραφή. Η αναφορά γίνεται επειδή εδώ χρησιμοποιούνται αντίστοιχα αυστηρά, ως προς τη μαθηματική ακρίβεια, συστήματα, με τη διαφορά ότι δεν επιβάλλονται εκ των προτέρων ως εξωτερικές παράμετροι αλλά η λειτουργία τους συγχρονίζεται με την ανάπτυξη της εκάστοτε σύνθεσης. Αποτέλεσμα της εφαρμογής τους συνιστά η γεωμετρική εικόνα πολλών από τα ποιήματα.

… Ο άνθρωπος ήρθε εδώ για να ευτυχήσει / Και ν’ ακτινοβολήσει τη χαρά του στον κόσμο / Με σοβαρότητα, συναίσθηση του γελοίου / Και πρόσκαιρου της μάταιης ύπαρξής του… («Συμφιλίωσις-Απελευθέρωσις»)

Στη συλλογή ακολουθείται μία βακχεύουσα θεωρία, της οποίας συγγενή στοιχεία συναντώνται σε διδασκαλίες της Ανατολής. Η συγκεκριμένη θεωρία προσέχει μεν στην ανεξάντλητη επανεκκίνηση της κοσμογονίας, κυρίως όμως οργανώνεται σε μΙα ηθική και ειδικότερα πρακτική φιλοσοφία. Οι συνθέσεις μεταβάλλονται σε έργα ανθρωπισμού γραμμένα σε γλώσσα καταληπτή και ακατάληπτη. Χάρη στις καταβολές τους από την αρχαιότητα, στη μουσικότητα, τη θεατρικότητα και τη γεωμετρία τους, αποτελούν προσευχικούς τύπους. Σε αυτούς σπουδαίο επίσης ρόλο έχει η σιωπή, καθώς προορίζεται ως η περιοχή όπου παγιώνεται έμπρακτα η κατάσταση, την οποία κατεξοχήν, σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Μπούρα, υπόσχεται ο λόγος: Η ευτυχία να ανασύρεις τις μυστικές πληροφορίες που εκπέμπει το φως.     

Λίλα Πολενάκη, Ασφόδελοι, 2017, 160 x 140 εκ., ακρυλικό, χαρτί και ύφασμα, σε καμβά