Περί ερμηνείας

Μέρος Α΄

ΤΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΡΟΖΑΝΗ

Το πεπρωμένο της γραφής είναι η ερμηνεία της. Το πεπρωμένο της ερμηνείας είναι η αναμέτρησή της με τη γλώσσα ως λησμονημένης μεταφοράς. Το πεπρωμένο της λησμονημένης μεταφοράς είναι η απώθησή της. Το πεπρωμένο της απώθησης της μεταφοράς είναι η ανάκλησή της από τη γραφή, που είναι γλώσσα, και άρα η ανάκληση του απωθημένου στη γλώσσα, η επιστροφή της μεταφοράς από τον χώρο της ασυνείδητης αναπαράστασης στον χώρο του συνειδητού, με όλες τις παραμορφώσεις ή τα σημασιακά και νοηματικά φορτία που η εσωτερική εμπειρία του υποκειμένου επιπροσθέτει, μέσω της ανάκλησης της ασυνείδητης αναπαράστασης στο συνειδητό και της αναγκαστικής ιστορικότητας του συνειδητού.

Προκύπτει, κατ' αυτόν τον τρόπο, ένα πλέγμα σημασιών και νοημάτων που μολονότι η εστία του βρίσκεται στον χώρο της απώθησης, η δόμησή του έχει την αιτία της στην αξίωση του συνειδητού να είναι συνειδητό, δηλαδή ιστορικά δομημένο και κατανοητό μέσω της ιστορικότητάς του, από την αντικειμενικότητα της εμπειρίας, η οποία υπερβαίνει την υποκειμενικότητα, αν και είναι απόρροια της υποκειμενικής ύπαρξης και των εσωτερικών διεργασιών που την καθορίζουν οριστικά.

Σχετικά με την ανάκληση της ασυνείδητης αναπαράστασης, δηλαδή της απωθημένης μεταφοράς ως γλώσσας, στο αντικειμενικό-ιστορικό συνειδητό, ο Wilhelm Dilthey έχει θέσει ένα ερώτημα: "Πώς λοιπόν μια ατομικά μορφοποιημένη συνείδηση μπορεί να προσάγει μια ξένη και πλήρως διαφορετικά συγκροτημένη ατομικότητα σε μια αντικειμενική γνωστική λειτουργία μέσω μιας τέτοιας αναπαραγωγής;". Αυτό είναι ένα ερώτημα για τη γραφή και την ερμηνεία της.

Η προσαγωγή της απωθημένης μεταφοράς μιας λέξης από τον χώρο της σε έναν ξένο χώρο, που απαιτεί την κατανόηση ως ομοιογενή και ομοιόμορφη γνωστική λειτουργία, είναι το κυριότερο εμπόδιο στην ερμηνεία της γραφής αυτής της λέξης και γενικότερα στην ερμηνεία ως πεπρωμένο της γραφής.

Ο Dilthey προσθέτει: ..."θέλω να πω ότι μια έκφραση του είναι μου, η οποία έχει εμφανισθεί στον εξωτερικό κόσμο, μου φαίνεται ως έκφραση ενός ξένου και ως τέτοια δεν μπορώ να την ερμηνεύσω". Αλλά η αδρανοποίηση της ερμηνείας μέσω αυτής της αντικειμενικά εγκαθιδρυμένης γνωστικής λειτουργίας ακυρώνει ex principio το ερμηνευτικό βάθος, το μόνο το οποίο θα μπορούσε να μας επιστρέψει στη μαγεία της απωθημένης μεταφοράς και των συνηχήσεών της μέσα στη γραφή, προς χάριν της γραφής.

Με τον ίδιο τρόπο ακυρώνεται και η ψυχικότητας της γραφής, δηλαδή η γραφή ως ψυχικό συμβάν μέσα στον χώρο της απώθησης και των ασυνείδητων αναπαραστάσεων που υποκινούν τη γραφή και της επιφυλάσσουν την αδιέξοδη έξοδό της στην αντικειμενικότητα της ιστορικότητας του συνειδητού.

Έτσι, το ερμηνευτικό πάθος αναδύεται ως συναστρία αντίρροπων προς την αντικειμενική ιστορικότητα του συνειδητού δυνάμεων, προκειμένου να αποκατασταθεί ένας χώρος ο οποίος πάσχει, και πάσχοντας "παίρνει εκδίκηση" από την ξενότητα της προσαγωγής της λέξης στην ομοιογένεια και στην ομοιομορφία της κατανόησης.

(Συνεχίζεται)

Heimo Zobernig, Ζωγραφικός πίνακας, 2000, 150 x 150 εκ., λάδι σε καμβά