Ένας «ολικός» καλλιτέχνης

ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΜΠΟΥΡΑ

ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΑΡΣΕΝΙΟΥ, Πολιτιστική Ποίηση. Η διατοπική γραφή του Δημοσθένη Αγραφιώτη, εκδόσεις Το μέλλον, σελ. 132

Κάθε ανάγνωση κι ένας μικρός θάνατος. Σκοτώνει το «εγώ» αλλά το εμπλουτίζει με το «εμείς». Χάνεται η ψευδαίσθηση της αυτάρκειας κι ο ναρκισσιστικός ατομικισμός δίνει τη θέση του στη συναίσθηση του συνανήκειν οξύνοντας έτσι την κοινωνική συνείδηση. Ειδικά όταν διαβάζεις το βιβλίο ενός άλλου που μελετά το έργο και την ποιητική ενός τρίτου, τότε ο συμβολικός αυτός θάνατος είναι «εις το τετράγωνον» αλλά ο εμπλουτισμός της δικής σου πνευματικής οντότητας πολλαπλασιάζεται «εις την νιοστήν».

Μετά από αυτή την αναγκαία ποιητική εισαγωγή, σπεύδω αμέσως να δηλώσω πως βυθίστηκα με αγάπη και σεβασμό στο βιβλίο της Αρσενίου, που «μελετά το έργο του συνεπέστερου στη διερεύνηση συστημάτων διεθνοποίησης της ποιητικής και καλλιτεχνικής μοντερνιστικής εμπειρίας Έλληνα καλλιτέχνη, του Δημοσθένη Αγραφιώτη, μιας πολυσχιδούς προσωπικότητας, που συνδυάζει ποικίλες πρωτοποριακές δραστηριότητες, τόσο στις δημιουργικές όσο και στις θεωρητικές του εκφάνσεις. Η βαρύτητα που δίνει ο Αγραφιώτης στις οπτικοακουστικές πλευρές των λεκτικών σημαινόντων, οι σύνθετες ειδολογικά φόρμες που χρησιμοποιεί, η ένταξή του σε ένα διεθνές κοσμοπολιτικό περιβάλλον, ο προβληματισμός του για τις προοπτικές αναπαράστασης της σύγχρονης κοινωνίας και του αστικού/μητροπολιτικού χώρου, οι αναζητήσεις του για το άνοιγμα διαλόγου μεταξύ διαφορετικών και ποικίλων πολιτιστικών πεδίων αναδεικνύουν την πολυσημία της καλλιτεχνικής του δράσης».

Ο λόγος που παραθέτω αυτό το διαλεγμένο από την ίδια τη μελετήτρια χαρακτηριστικό απόσπασμα είναι ότι δεν συμπυκνώνεται με άλλο πρακτικό και διεξοδικό τρόπο η «ηφαιστειακή» πολυσημία και η μη αφοριστική πρωτοτυπία αυτού του επιστημονικά δομημένου βιβλίου που θέτει ερωτήσεις, αναμοχλεύει θέματα, αναζωπυρώνει προβλήματα για τα οποία έχουν δοθεί προσωρινές λύσεις στο παρελθόν. Ο Δημοσθένης Αγραφιώτης διαλογίζεται εμπράκτως για το μέλλον της Ποίησης και της εν γένει καλλιτεχνικής έκφρασης με τη χρήση νέων τεχνολογιών αδιαφορώντας ενδεχομένως για το πόσο δημοφιλή μπορούν να γίνουν στο πλατύ κοινό τα κινήματα της φαντασιακής του παρεμβάσεως στην αναδημιουργία ενός κόσμου αμφισβητούμενου και μη προβλέψιμου, υλιστικού μα όχι κι αναμενόμενου, προκλητικού αλλά όχι κι εξ ορισμού απογειώσιμου. Πέρα όμως από την όποια θεωρητικολογία κι ειδική επιστημονική κατάρτιση, σαφές είναι πως η πρακτική όταν συμβαδίζει με την εμπρόθετη προγραμματικότητα σαφώς καθορισμένων τάσεων και μέσων υλοποίησης φυσικά και δημιουργεί μία άλλου είδους απολύτως νόμιμη μονομερή συμβατικότητα που μόνον ο Χρόνος κι ο «επαρκής αναγνώστης» μπορούν να παγιώσουν σε κάποια συγκεκριμένη διακριτή μορφή μέσα στον χωρο-χρόνο (ιστορικό ή φαντασιακό), αφού η τάση και η πρόθεση είναι αέρας και καπνός χωρίς τη σταθερή και διαρκή υλοποίησή τους, ή χωρίς την επιρροή που μπορούν να ασκήσουν σε άλλους που θα αποκρυσταλλώσουν σε «έργο» τις όποιες θεωρητικές προσεγγίσεις. Εκτός εάν αυτή καθεαυτή η φαντασιακή «κίνησις» είναι και το ζητούμενο, οπότε περνάμε από το παλιομοδίτικο πλέον «η Τέχνη για την Τέχνη» στο: προτίθεμαι να αλληλεπιδρώ φαντασιακώς με τους παρόντες συγχρόνους μου, αν όχι και με την εποχή μου, άρα όχι μόνον υπάρχω αλλά και δημιουργώ καλλιτεχνικές κινήσεις που μπορούν να εξελιχθούν σε κινήματα, αδιαφορώντας για το έργο κι αμφισβητώντας εκ των προτέρων τόσο την διάρκειά του όσο και τη δική μου αυθεντία ή αθανασία ως καλλιτέχνη, ποιητή και δημιουργού…

Αυτό το βιβλίο θέτει σημαντικά ζητήματα με τον πλέον εύληπτο κι επιστημονικό τρόπο χωρίς να γίνεται ούτε για μία απειροελάχιστη στιγμή σχολαστικό καταδεικνύοντας την εμβρίθεια, τη βαθιά γνώση του αντικειμένου αλλά και την ενσυναίσθηση (για να μην πω τη συμπάθεια ή ακόμα και την αγάπη) της Ελισάβετ Αρσενίου προς κάθε ποιητή, αυθεντικό «ολικό καλλιτέχνη» που κατατρύχεται από την αδυναμία συλλήψεως ενός απολύτως διαυγούς και «στερεού» ειδώλου του φασματικού και ρευστού, μεταβατικού και κρίσιμου κόσμου που μας περιβάλλει.

Η εποχή μας είναι κρίσιμη, όχι μόνον γιατί σύμφωνα με την ινδουϊστική και την αρχαία ελληνική μυθολογία είναι η ώρα του Σίβα-Διονύσου να καταστρέψει το παλαιό για να αναδυθεί το καινούργιο, που μπορεί να είναι εκτός από νέο και καινοφανές, αλλά γιατί πελαγώνουμε, πελαγοδρομούμε και «πνιγόμαστε σε μια κουταλιά νερό» εμείς οι πνευματικοί άνθρωποι, που υποτίθεται πως είμαστε (ήμασταν) εξ ορισμού πρωτοπόροι, ιχνηλάτες και ξεναγοί (αν όχι και «ταγοί») των υπολοίπων σε αχαρτογράφητα νερά και σε ολισθηρές ξηρές με δρόμους που δεν έχουν χαραχτεί ακόμη… Ακόμα κι αν αποδομήσουμε πλήρως κι ετούτο το (ληγμένο) μύθο περί ποιητικής και καλλιτεχνικής δημιουργίας, παραμένει αναπάντητο, προκλητικό και χαίνον (σαν το αιωνίως κατασπαραγμένο και διαρκώς αναγεννώμενο συκώτι του «Προμηθέα Δεσμώτη) το ερώτημα: «μα τι χρειάζονται οι ποιητές σε αυτούς τους μικρόψυχους υλιστικούς καιρούς;». Η Ελισάβετ Αρσενίου απαντάει εύστοχα στη σελ. 26: «Η εποχή μας έχει ανάγκη από τους ποιητές, γιατί είναι αυτοί ικανοί να προτείνουν χρονικότητες πιο ενδιαφέρουσες, πυκνές, γόνιμες και λειτουργικές». Επικροτώ, υπερθεματίζω και συντάσσομαι αναφανδόν υπέρ αυτού.

Ντίντεμ Ερκ, I wish I could not be traced in the archives | “Arşivlerde İzim Bulunmasın İsterdim” (Sırkıran / Secret Decipherer / Mistiko Spastis) [Μακάρι να γινόταν να μην εντοπίζομαι στα αρχεία (Sırkıran / Αποκρυπτογράφος μυστικών / Μυστικοσπάστης)], 2013, περφόρμανς - δικάναλη HD βιντεοεγκατάσταση