Στην εποχή του «μετά»

ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ ΠΟΛΥΜΕΝΗ

1. Η αυτοπραγμάτωση «χτίζεται» σταδιακά όπως και η ταυτότητα.

−Η ταυτότητα είναι μια ψηφιδωτή αφήγηση, με ψηφίδες τα γεγονότα της εμπειρίας.

Κάποια από τα γεγονότα της εμπειρίας σβήνουν τη δίψα μας, ικανοποιούν έμφυτες ροπές, λίγο ή πολύ.

−Η αφήγηση αποκαλύπτει συνάφειες μεταξύ των ψηφίδων.

−Η αφήγηση, ως διευθέτηση εαυτού και κόσμου, προετοιμάζει για αποφάσεις και πράξεις.

−Η αυτοπραγμάτωση προϋποθέτει μια αίσθηση ταυτότητας (για να προκύψει η συναισθηματική ώθηση προς ό,τι εκλαμβάνω ως συγκροτητικό μου), η γνήσια ταυτότητα προϋποθέτει την αυτοπραγμάτωση.

−Ταυτότητα και αυτοπραγμάτωση: η κυκλικότητα αποφεύγεται, αν δούμε ότι και τα δύο τελειούνται σταδιακά (το ένα χέρι νίβει τ’ άλλο και τα δυο το πρόσωπο).

−Δεν υπάρχει κάτι το εγωτικό στο αίτημα της ταυτότητας και της αυτοπραγμάτωσης· και τα δύο περνάνε αναγκαία μεσ’ από συγκεκριμένα πρόσωπα και τόπους.

−Όσο περνά ο καιρός, γίνεται πιο εύκολα η διάκριση τι μου ταιριάζει και τι όχι, τι όντως προσφέρει ικανοποίηση, τι όχι – διακρίνω καλύτερα.

−Η «δουλεμένη» ταυτότητα, η «δουλεμένη» κοσμοεικόνα, βοηθούν σε μια αίσθηση του καίριου, του «εγκαίρως»: οξύνονται τα αισθητήρια και οι «κεραίες» ενός εκάστου.

−Η ταυτότητα να διευθετεί εαυτό και κόσμο, τις αποφάσεις μας να στερεώνει· η ταυτότητά μας μια ψηφιδωτή αφήγηση, τα κενά και τα ραγίσματά της μας κινούν· ν’ αφουγκραζόμαστε το καίριο των γεγονότων· να διακρίνουμε καλύτερα τι μας ταιριάζει και τι όχι, τι μας γεμίζει παρατεταμένα· από τα λάθη μαθαίνουμε, αρκεί να σηκωνόμαστε όρθιοι.

2. Η ψηφιδωτή αφήγηση έχει ως αίτημα την ενότητα, μια κοσμοεικόνα με συνέπεια.

−Το χτίσιμο μιας κοσμοεικόνας με συνέπεια έχει διττή επιδίωξη: οι κρίσεις να έχουν συνοχή και ν’ ανταποκρίνονται στα κύματα της εμπειρίας.

−Σχηματίζω πεποιθήσεις και κρίσεις που «κουμπώνουν» μεταξύ τους ή έχουν ρήγματα που ενίοτε μοιάζουν αγεφύρωτα.

−Η συνέπεια χαρίζει ενότητα, τα ρήγματα χαρίζουν κίνηση.

−Η προσπάθεια συνοχής μεταξύ κρίσεων λειτουργεί αποκαλυπτικά για τον κόσμο, φανερώνει όψεις και συνάφειες μέχρι πρότινος ανυποψίαστες.

−Η αναθεώρηση μιας πεποίθησης είναι μέσα στη ζωή, και είναι αποκαλυπτικό ποιες αναθεωρήσεις πυροδοτεί επιπρόσθετα, ή τι αφήνει ανεπηρέαστο.

−Εμπειρία και κοσμοεικόνα είναι αλληλοτροφοδοτούμενες, όπως η κίνηση των κυμάτων: εκδίπλωση στην εμπειρία, αναδίπλωση στην κοσμοεικόνα.

−Να βρούμε τη συνάφεια μεταξύ προτάσεων, για να φανεί,είτε το ψέμα είτε μια καινούργια αλήθεια· το ψιλόβροχο της εμπειρίας να μας βγάλει στη θάλασσά της, κι εκεί σαν κύμα να μας ξεδιπλώνει· το κύμα της ζωής έχει δύο κινήσεις: εκδίπλωση (στην εμπειρία) και αναδίπλωση (στον αναστοχασμό)· κατά την αναδίπλωση ν’ αναπτύξουμε την αίσθηση του καίριου, ν’ ακονίσουμε την αίσθηση του επείγοντος.

3. Η αυτοπραγμάτωση είναι μια υπόσχεση εν εαυτώ γαλήνης.

Η γαλήνη δεν είναι μια μορφή στωικής απάθειας, ούτε πριμοδοτεί την εκρίζωση των εσωτερικών εντάσεων· είναι η συμφιλίωση του καθενός με τα ρήγματά του.

−Με όσα σπασμένα κομμάτια μας έπεσαν στα χέρια, να φτιάξουμε το ψηφιδωτό μας.

−Μεσ’ από τα ρήγματα σαν ηχώ ν’ ακούγονται οι φωνές μας.

−Σε μια εποχή θλάσης της ευπιστίας, το ψηφιδωτό μας να γίνει φωλιά σε όσες προδοσίες και ρήγματα περιέχουμε, οικοδομώντας εκ νέου την ευπιστία στην ίδια τη ζωή.

4. Στην εποχή του «μετά», η ποιητική της διάθλασης αναζητά τις συνθήκες για μια γνήσια ταυτότητα.

−Πατάμε πάνω σε ψηφίδες διάσπαρτες, στα σπασμένα μας κομμάτια (το πολλαπλά κέντρα).

−Μόνο σίγουρο το παρόν μας, ομίχλη συχνά σε παρελθόν και μέλλον.

−Κάθε κομμάτι και η ιστορία του, η δική του ακτινοβολία, όλα συγκεντρώνονται μέσα μας στο «εδώ και τώρα», από μέσα μας διαθλώνται για να συγκροτήσουν μια ταυτότητα.

−Τα κομμάτια επιζητούν εναγωνίως τη δυνατότητα να γίνουν λόγος, ταυτότητα, μια καινούρια ενότητα, μια νεότητα.

−Ποιητική της διάθλασης: τα κομμάτια εαυτού και πολιτισμού, διαθλώμενα εντός μας, συνθέτουν εκ νέου ορίζοντα και χρώματα μιας ταυτότητας.

−H ποιητική της διάθλασης ανοίγει σαν βεντάλια με διάσπαρτες φωνές, ηχώ των λέξεων, ψηφίδες, εναλλαγές ύφους, απόσπαση, συνθετική απόπειρα, ερμηνευτική στροφή.

−Διά της απόσπασης, η ποιητική ενέργεια μεταφέρεται από έξω κι εκεί έξω επιστρέφει, «φιλτραρισμένη» από την ταυτότητα, σε άλλα πρόσωπα και τόπους, σε μια εποχή.

−Λέξεις μόνες κι επείγουσες, φωνές ξέχωρες, ξέφωτα εμπειρίας, προτροπές του «εγκαίρως», ταυτότητας ενότητα.

−Να επιστρέψουμε στα ποιήματα την ερμηνεία εαυτού και κόσμου, το ανεπανάληπτο εαυτού και κόσμου.

Ο Πέτρος Πολυμένης είναι συγγραφέας και δρ Φιλοσοφίας

Τάσος Μαντζαβίνος, Το αγκάλιασμα, 1995, λάδι σε καμβά, 100 x 90 εκ.