Στα ίχνη του Καβάφη

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΒΕΗ

Γιώργος Παπαφίγκος, Relic

ΠΕΡΣΑ ΚΟΥΜΟΥΤΣΗ, Αλεξανδρινές φωνές στην οδό Λέψιους, Εκδόσεις Μεταίχμιο, σελ. 264

Οι χαρακτήρες του μυθιστορήματος εκτελούν τα σχέδια δράσης, τα οποία προετοίμασε γι'  αυτούς μια εμφανώς πανίσχυρη λίμπιντο. Νομίζουν ότι πράττουν κατά συνείδηση, αλλά δεν γνωρίζουν κάτι για το σκοτεινό υπόστρωμα της Μοίρας. Μαριονέτες λοιπόν κι αυτοί στα χέρια των παθών. Όντα, τα οποία κατευθύνονται τυφλά στην ατραπό των πεπρωμένων τους, τα οποία λίγο πολύ μοιάζουν.  Όπως περίπου θα ήθελε δηλαδή ο (θείος) Πλάτων.  Θυμίζω από τους περιώνυμους Νόμους του τα εξής χαρακτηριστικά, σε πρόχειρη απόδοση, για τις ανάγκες της εποπτικής στιγμής: "Ας υποθέσουμε ότι ο καθένας  μας δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα ανδρείκελο που βρίσκεται στα χέρια των Θεών για τη δική τους διασκέδαση ή για κάποιον άλλο σοβαρό σκοπό που μας αφορά και τον οποίο αγνοούμε παντελώς. Οι παρορμήσεις, οι οποίες μας κινούν, ομοιάζουν με κλωστές που τις τραβούν οι θεοί από διάφορες κατά το δοκούν κατευθύνσεις”. Χρόνος του κειμένου: τα κρίσιμα χρόνια του Μεσοπολέμου, ειδικότερα από 1930 έως το 1933. Τόπος: Η Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Πολιτικό στίγμα: Η διεφθαρμένη βασιλική διακυβέρνηση. Η ειδικότερη χωροταξία των συγκινήσεων: όπως προκύπτει αυστηρά μέσα από τα δρώμενα μιας και μόνον οδού, ήτοι της μισο – μυθικής πλέον οδού Λέψιους. Το μυθιστόρημα ανοίγει, αναπόφευκτα, με τον ποιητή Κωνσταντίνο Π. Καβάφη και κλείνει βεβαίως με αυτόν. Το επίθετό του αναφέρεται άπαξ. Αρκεί όμως για να θέσει στη σκιά του την όλη εξιστόρηση. Η δήλωση του τελευταίου, όπως μαρτυρεί η ίδια η συγγραφέας, στη σελίδα 247 του βιβλίου της: «Δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από τον εαυτό μας, από τη φύση μας την ίδια. Ό, τι κι αν κάνουμε, όσο κι αν προσπαθήσουμε, μια άλλη δύναμη έξω από εμάς θα μας εξουσιάζει» αποσαφηνίζει με κρυστάλλινο τρόπο τη θέση του για την αβελτηρία της ύπαρξης να βιώσει την πραγματική της αναβάθμιση σε όνειρο, αλλά και πράξη ταυτοχρόνως εξ αντικειμένου Ελευθερίας.

Οι ήρωες και οι ηρωίδες των ιστοριών, οι οποίες ξετυλίγονται διαδοχικά, είναι στην πλειονότητά τους  Έλληνες και Ελληνίδες. Αναπαράγουν έξι φορές το ίδιο οικογενειακό ρομάντζο με ελάχιστες παραλλαγές. Ο έρωτας σε όλες τις διαβαθμίσεις του οργανώνει, αυξάνει και διαλύει οικογένειες. Ο έρωτας δεν παραλείπει να χαρίζει συχνά πυκνά, χωρίς διακρίσεις, και τα θανατηφόρα νοσήματα, τα οποία καλούνται μάλλον καταχρηστικά αφροδίσια. Ο έρωτας οδηγεί τους κατοίκους της οδού Λέψιους στην αποθέωσή τους, στο όριο δηλαδή της αυτοδύναμής τους,  αλλά και στην οριστική τους διάλυση. Ο έρωτας, όταν γειώνεται στο έδαφος του πρωτογενούς σεξ, όταν δηλαδή το πνεύμα καθίσταται επιτέλους παλλόμενο οργασμικό Σώμα, δεν ξεχνά να αφαιρέσει ανενδοίαστα τις θλιβερές μάσκες από τα πρόσωπα των χαρακτήρων. Αποκαλύπτοντας την αληθινή τους φύση, ο έρωτας δείχνει ανθρώπους. Από την άποψη αυτή, οι ήρωες και οι ηρωίδες του έργου δεν είναι θύματα, αλλά Τιτάνες, λόγω του δυσβάσταχτου φορτίου, το οποίο εκόντες άκοντες σηκώνουν στους ώμους τους. Η δόκιμη συγγραφέας, γνήσιο γέννημα θρέμμα, ως γνωστόν, του Ελληνισμού της Αιγύπτου, θα μπορούσε να τους στηλιτεύσει, να τους τιμωρήσει με κηρύγματα ηθικοπλαστικού περιεχομένου, να τους διαγράψει ακόμη και ως ψυχές από το μεγάλο βασίλειο της επινόησης. Της αρκεί να τους περιφέρει στην ευρύτερη διηγητική αρένα της όχι προς ατίμωση, αλλά προς άφεση Διαψεύσεων. Επαρκείς γιατροί, ηθοποιοί, ξεπεσμένοι και μη, πολύγαμοι Αιγύπτιοι, επιχειρηματίες αδίστακτοι ή νουνεχείς, αλκοολικοί μονήρεις δικηγόροι, φιλοπρόοδοι ομογενείς, πόρνες πολυτελείας ή πάμφθηνες, άντρες, οι οποίοι τρελαίνονται για αγόρια και εφήβους, υποψήφιες λεσβίες, τυχάρπαστοι του κέρδους, δημοκρατικοί απόδημοι, διεφθαρμένοι αποικιοκράτες, ενδοτικοί προικοθήρες, έντιμοι μεροκαματιάρηδες, όλοι τους είναι εν τέλει αλήθειες βίου. Εξ ου και η συναρπαστική αναγνωστική πλήρωση. Διαβάζουμε κοντολογίς, σε σμίκρυνση εννοείται, το έπος της αλεξανδρινής συμπεριφοράς, όπως ακριβώς το γράψαμε στις περγαμηνές της Ματαιότητας. Βέβαια, ένα μέρος της το φθείρει η καβαφική υστεροφημία. Κι αυτό τονίζεται εντέχνως από την Πέρσα Κουμούτση.

Ο Γιώργος Βέης είναι ποιητής