25/2/17

Η παρουσία του μοντέλου Βαλαβανίδη

ΓιάννηςΒαλαβανίδης, Πρόσωπο,
1998, τέμπερα σε χαρτί, 43 x 34 εκ.
Αυτή την ώρα δεν ταιριάζουν τα επίθετα, όπως «σεμνότερος όλων», ή «αριστερότερος όλων», τα οποία ο Γιάννης Βαλαβανίδης εκ της διαδρομής του και της στάσης του τα δικαιούται. Αυτά, και άλλα επίθετα, οτιδήποτε επαινετικό, εκφερόμενο τώρα, θα αμαύρωνε τη μνήμη του, αφού η προσδοκία του επαίνου δεν συνάδει με το στίγμα του Βαλαβανίδη ως δημόσιου προσώπου, δεν συνάδει με τη σεμνότητά του και την αριστεροσύνη του. Άλλωστε, στα 15 χρόνια που υπάρχουν οι «Αναγνώσεις», αρκετές φορές του ζητήσαμε κείμενα, και πάντα μας τα έγραψε. Ποτέ δεν ζήτησε αυτός να γράψει. Και, φυσικά, ποτέ δεν ζήτησε, έστω και καθ’ υποψίαν, να γράψουμε κάτι για το έργο του.
Η τελευταία του μεγάλη έκθεση, στη γκαλερί «Νέες Μορφές», το 2009, με τον τίτλο «Παρουσίες», αποτελείτο από μια σειρά γυναικεία πρόσωπα και σώματα, με μοντέλα των έργων του οικονομικές μετανάστριες. Όπως όμως σημείωνε στον πρόλογο του καταλόγου της έκθεσης, αυτό ήταν «ένα μάλλον τυχαίο γεγονός». Δηλαδή, ουσιαστικά απαγόρευε σε οποιονδήποτε να «παίξει» ή να εισπράξει το θέμα των γυναικών μεταναστριών, ως «θεματική» της έκθεσής του, ήτοι αρνιόταν να παρασιτήσει την τέχνη του πάνω σε μια θεματική που όντως «πουλούσε», και ακόμα «πουλάει». Μια στάση μετωπικά απέναντι στην κατά κόρον «αξιοποίηση» τέτοιων θεμάτων για την εμπορική προβολή της τέχνης, όπως συμβαίνει ιδιαίτερα σήμερα, όπου μας κατακλύζουν κάθε είδους προϊόντα που μας συστήνονται ως «η τέχνη της κρίσης», ή «λογοτεχνία της κρίσης» κλπ
Από εκείνη την έκθεση, μου επέτρεψε να χρησιμοποιήσω μια γυναικεία μορφή, ως εξώφυλλο σε μια εκτός εμπορίου μικρή έκδοση κάποιων πεζών μου, σε μια σειρά που είχε τον τίτλο «Φωνές». Όταν, αργότερα, τα εν λόγω πεζά συναποτέλεσαν ένα βιβλίο, σημείωνα την προϊστορία αυτών των κειμένων και τις οφειλές τους, μεταξύ αυτών και στον Γιάννη Βαλαβανίδη. Μου τηλεφώνησε, και διαμαρτυρήθηκε κοσμίως, γιατί πίστευε ότι δεν του όφειλα τίποτα...

Τον φετινό χειμώνα, λίγο πριν τις γιορτές, του τηλεφώνησα για να του δώσω να διαβάσει το χειρόγραφο ενός πεζογραφικού βιβλίου μου που θα εκδοθεί τους επόμενους μήνες, όπου, ενδοαφηγηματικά, συζητάω έναν πίνακά του, μια γυναικεία μορφή από αυτή τη σειρά, ο οποίος πίνακας θα (ήθελα να) βρίσκεται στο εξώφυλλο του βιβλίου μου. Διάβασε το χειρόγραφο, χάρηκε για τη συνομιλία του κειμένου μου με τον πίνακά του, αλλά όταν του ζήτησα γραπτώς την άδεια για να τον χρησιμοποιήσω στο εξώφυλλο εξεπλάγη, θεωρώντας την αυτονόητη.
Του είπα ότι τη χρειάζεται ο εκδότης, και την υπέγραψε μετά χαράς, πίνοντας έναν καφέ, εκεί στη γειτονιά μας, στην Κυψέλη, όπου μου αποκάλυψε και την ταυτότητα του μοντέλου του: ήταν μια μετανάστρια, που μέχρι πριν λίγα χρόνια διατηρούσε ένα μικρό μαγαζί λίγα μέτρα πιο κάτω, η οποία, σήμερα, βρίσκεται στην Ευρώπη, δουλεύει συγκεκριμένα κάπου, το παιδί της κάνει αυτό κλπ. Γιατί ο Βαλαβανίδης, σεμνά και αθόρυβα, διατηρούσε την επικοινωνία με το μοντέλο του, ως μέρος της τέχνης του, όπως και η μνήμη μας θα διατηρήσει την επικοινωνία με την παρουσία του ανθρώπου Βαλαβανίδη, και κυρίως με την παρουσία της τέχνης του.
ΚΩΣΤΑΣ ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ

Δεν υπάρχουν σχόλια: