Εμπορικό και αξιοπρεπές

Viola Głowacka, Man of the year, 2014, τέμπερα σε καμβά, 120 x 140 εκ.

ΙΖΑΜΠΕΛ ΑΛΙΕΝΤΕ, Ο Ιάπωνας Εραστής, Εκδόσεις Ψυχογιός, μτφρ. Βασιλική Κνήτου, σελ.384

Η Ιζαμπέλ Αλιέντε, γεννημένη το 1942, ανιψιά του δολοφονημένου προέδρου της Χιλής Σαλβαδόρ Αλιέντε, είναι ίσως η πιο δημοφιλής συγγραφέας που προέκυψε από το κίνημα του μαγικού ρεαλισμού. Επηρεασμένη από τον γεννήτορα του μαγικού ρεαλισμού, Αλέχο Καρπιεντέρ, αλλά κυρίως από τον Γκ. Γκ. Μάρκες, έγραψε ωστόσο μυθιστορήματα περισσότερο συγκινησιακά παρά παραμυθένια, περισσότερο «ρομαντικά» παρά ρεαλιστικά, βάζοντας στο μίγμα της περισσότερο ρομάντζο και λιγότερη φαντασία. Το αποτέλεσμα βρήκε απήχηση στους αναγνώστες και την έκανε γνωστή σε όλον τον κόσμο τόσο με τις μεταφράσεις των μυθιστορημάτων της όσο και με τις κινηματογραφικές ταινίες που βασίστηκαν σε έργα της. Με το τελευταίο της βιβλίο, «Ο Ιάπωνας εραστής», η Αλιέντε αποδεικνύει ότι δεν έχει γεράσει, αλλά με μαεστρία και συγκινησιακή φόρτιση μας παρουσιάζει μια δραματική ιστορία αγάπης. Το σκηνικό για να ξεδιπλωθεί η ιστορία είναι ένα γηροκομείο αλλιώτικο από τα άλλα, όπου η νοσηλεύτρια Ιρίνα γνωρίζει μία ηλικιωμένη τρόφιμο, την Άλμα και τον εγγονό της. Όσο προχωράει η μυθοπλασία, τόσο τα σύγχρονα πρόσωπα ελαχιστοποιούνται για να αποκτήσουν πρωταγωνιστικό ρόλο η Άλμα και ο Ιτσιμέι, ένα ζευγάρι που αγαπήθηκε βαθιά αλλά δεν μπόρεσε να είναι μαζί. Οι μεγάλες αγάπες ζουν χωριστά, φαίνεται να είναι η θέση του μυθιστορήματος, το οποίο, παρ’ ότι ακροβατεί ανάμεσα στο ρομάντζο και τον ρεαλισμό, δεν ευτελίζει σε κανένα σημείο το υλικό του, ούτε γλιστράει σε γλωσσικές και αφηγηματικές ευκολίες. Τα φαντασιακά στοιχεία είναι ελάχιστα, καθώς ο μαγικός ρεαλισμός δεν επιβλήθηκε στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια λογοτεχνία, όπως προέβλεπαν πολλοί κριτικοί, αλλά αντιθέτως υποχώρησε απέναντι σε μια με διαφορετικό τρόπο σκληρή σύγχρονη και πεζή πραγματικότητα που δεν αφήνει πολύ χώρο στη φαντασία. Όμως η μακροπερίοδη γραφή της Αλιέντε παραμένει φρέσκια και νεανική και αποδεικνύει ότι μπορεί να συνδυαστεί η εμπορικότητα με το καλλιτεχνικό όραμα σε ένα μυθιστόρημα που χωρίς να μπορεί να χαρακτηριστεί αριστουργηματικό θα επηρεάσει με διαφορετικό τρόπο κάθε αναγνώστη.  

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ