Πολιτική Επικοινωνία: Θεωρία και εφαρμογές

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ

Νίκος Παπαδημητρίου, Fall from sky

JACQUES GERSTLE, H Πολιτική Επικοινωνία, μτφρ. Φανή Κουντούρη, επιμ. Ψύλλα Μαριάννα, Τυπωθήτω-Γιώργος Δαρδανός, σειρά Πολιτική-Επικοινωνία 7, 2014

Η Πολιτική Επικοινωνία, ως ένας ιδιαίτερος κλάδος της ευρύτερης Πολιτικής Επιστήμης, βρίσκεται ακόμη και στις μέρες μας στην ελληνική πραγματικότητα σε εμβρυϊκή μορφή, που αναζητά την αναγνώριση και κατοχύρωσή της στο πλαίσιο της πολιτικής σκέψης, προτείνοντας έναν τρόπο αντιμετώπισης των ζητημάτων τα οποία άπτονται του πολιτικού που ανοίγει τον προβληματισμό, τον τρόπο σκέψης, αλλά και τη μεθοδολογία προσέγγισης, προς τον χώρο των Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών, συγκροτώντας με αυτόν τον τρόπο μια νέα επιστημολογική και μεθοδολογική πρόταση που αντανακλά τη συνεχώς εξελισσόμενη σύγχρονη κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα. Ο λόγος περί Πολιτικής Επικοινωνίας ως αντικειμένου επιστημονικής και δη διεπιστημονικής διερεύνησης, αλλά και πρακτικής ανάλυσης, εγείρει πολλαπλά ζητήματα ποικίλου ενδιαφέροντος, που διαχρονικά αλλά και συγχρονικά αποκτούν όλο και μεγαλύτερη βαρύτητα, δίνοντας έναυσμα για ένα άνοιγμα του διαλόγου περί του πολιτικού στη συνδιαλλαγή του με το επικοινωνιακό.

Η πολιτική επικοινωνία στη διασταύρωση των δύο εννοιών της πολιτικής και της επικοινωνίας εμφανίζει τόσο μια πραγματιστική όσο και μια συμβολική διάσταση, όπου έννοιες και πρακτικές που σχετίζονται με τον λόγο, τη δράση, την εξουσία, τη νομιμοποίηση κατέχουν μεγάλη βαρύτητα διαμορφώνοντας την ίδια τη συγκρότηση του πεδίου της πολιτικής επικοινωνίας. Η δημοσιότητα, συνδυαστικά με τη φυσιογνωμία και τη λειτουργία του δημόσιου χώρου, όπως και το πεδίο της μεντιακής διαμεσολάβησης καθώς και η εξέλιξη των τεχνολογιών της επικοινωνίας διαμορφώνουν μια σύγχρονη διάσταση της πολιτικής επικοινωνίας σε σχέση με το παρελθόν, κατοχυρώνοντας τη θέση της στο πολιτικό πεδίο και συσχετίζοντας τη λειτουργία της με την ίδια την ύπαρξη των σύγχρονων κρατών και κοινωνιών. Περισσότερο από κάθε άλλη χρονική περίοδο εμφανίζονται ερωτήματα και σκέψεις σχετικά με τον ρόλο της μαζικής επικοινωνίας και των συνεπειών που επιφέρει στον ίδιο τον δημόσιο χώρο, και παραπέρα την ουσιαστικοποίηση της δημοκρατίας και τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η επικοινωνία στην συνεχή εξέλιξη και τροποποίηση του πολιτικού πεδίου κάτω από συνθήκες συνεχών μεταβολών στο διεθνές περιβάλλον, όπου η πολυπολιτισμικότητα, η κρίση ταυτότητας, η κρίση των πολιτικών θεσμών, η έλλειψη νομιμοποίησης, η μη συμμετοχή δημιουργούν ένα νέο σκηνικό που αναζητά τη θέση του και κάνει ακόμα πιο απαραίτητη σε σχέση με άλλες φορές την αναγκαιότητα ύπαρξης επικοινωνιακού λόγου στο πολιτικό πεδίο ως απαραίτητη συνθήκη ύπαρξής του και υγιούς λειτουργίας του.

Το βιβλίο του καθηγητή της Σορβόννης Jacques Gerstlé, διευθυντή του Μεταπτυχιακού Πολιτικής και Κοινωνικής Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Paris 1 καθώς και διευθυντή έρευνας στο CNRS (Eθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών της Γαλλίας) αποτελεί μια συμβολή σε ευρωπαϊκό επίπεδο στον τομέα της Πολιτικής Επικοινωνίας, τον οποίον υπηρετεί πιστά εδώ και πολλά χρόνια, συμβάλλοντας τόσο στο επιστημολογικό όσο και στο μεθοδολογικό επίπεδο σχετικά με την αναγκαιότητα εδραίωσης αυτού του σχετικά νέου γνωστικού αντικειμένου που κινείται στη διασταύρωση της πολιτικής με την επικοινωνία, προτάσσοντας το απαραίτητο της συνύπαρξής τους στη σύγχρονη μεταβαλλόμενη κοινωνία για την περαιτέρω κατανόηση και ερμηνεία της ίδιας της πολιτικής δράσης, του ίδιου του πολιτικού πεδίου. Η πρόταση που εισηγείται στο συγκεκριμένο βιβλίο δίνει έμφαση στη λειτουργία του πολιτικού στη συνδιαλλαγή του με την επικοινωνία και την πληροφορία, όπως αυτή η τελευταία διαχέεται μέσω των ΜΜΕ, διαμορφώνοντας νέες συνθήκες ύπαρξης του δημόσιου χώρου. Η επικοινωνία –μια ευρύτερη λειτουργία από την πληροφορία– καθορίζει εντέλει το νέο πεδίο της πολιτικής, τον νέο δημόσιο χώρο μέσα από τη συμβολική της διάσταση, διαμέσου κυρίως των γλωσσικών σημείων και όχι μόνον, αλλά και την πραγματική πολιτικοθεσμική της διάσταση, κατασκευάζοντας μέσα από τις ποικίλες εκφάνσεις της μια νέα πραγματικότητα της πολιτικής έκφρασης που χωρίς να παραμελεί την πληροφοριακή-μεντιακή και ευρύτερα επικοινωνιακή συνεισφορά της πολιτικής επικοινωνίας προτάσσει, κατά κάποιο τρόπο, τη βαρύτητα του πολιτικού προτάγματος, που δεν διαχωρίζει όμως την πολιτική από την επικοινωνία, αφού η πολιτική συνιστά δράση και λόγο και η επικοινωνία ταυτοχρόνως προβάλλει την από κοινού δράση, συμμετοχή και συλλογικές διαδικασίες αποδίδοντας νόημα και λόγο ύπαρξης στην πολιτική δραστηριότητα. Η επικοινωνία εμφανίζεται έτσι ως απαραίτητη συνθήκη της πολιτικής, εφόσον μέσω αυτής τίθεται κυρίως το ζήτημα της συμμετοχής και της ενεργοποίησης του ουσιαστικού, νομιμοποιητικού ρόλου των πολιτών μέσα από δράσεις όπου η πολιτική αναζητά την ουσιαστική της θέση στη δημόσια σφαίρα, ενεργοποιώντας το σύνολο των δρώντων που διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο στον καθορισμό των δημόσιων πολιτικών.

Στην κατεύθυνση αυτή, το βιβλίο διαρθρώνεται σε δύο μέρη, απαντώντας στην τριπλή διάσταση που εκλαμβάνει η Πολιτική Επικοινωνία: (α) αυτήν του θεωρητικού προβληματισμού σχετικά με το σύνολο των θεωριών, περί πολιτικής επικοινωνίας, που αντανακλούν τις διαφορετικές επιστημολογικές αλλά και ιδεολογικοπολιτικές διαστάσεις του κλάδου· (β) αυτήν της τεχνικής διάστασης της πολιτικής επικοινωνίας Στην κατεύθυνση αυτή, το βιβλίο διαρθρώνεται σε δύο μέρη, απαντώντας στην τριπλή διάσταση που εκλαμβάνει η Πολιτική Επικοινωνία: (α) αυτήν του θεωρητικού προβληματισμού σχετικά με το σύνολο των θεωριών, περι πολιτικής επικοινωνίας, που αντανακλούν τις διαφορετικές επιστημολογικές αλλά και ιδεολογικοπολιτικές διαστάσεις του κλάδου·(β) αυτήν της τεχνικής διάστασης της πολιτικής επικοινωνίας που συνιστά την πρόταση των τεχνικών διαύλων μέσω της οποίας διαχέεται πολιτικό μήνυμα, όπως είναι τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας, η πολιτική διαφήμιση, το πολιτικό μάρκετινγκ, οι δημόσιες σχέσεις και οι δημοσκοπήσεις της κοινής γνώμης και (γ) αυτήν της πρακτικής διάστασης που αφορά τις επιμέρους πρακτικές της πολιτικής δραστηριότητας σε σχέση με τις θέσεις εξουσίας που διακυβεύονται στην πολιτική.

Το βιβλίο Πολιτική επικοινωνία, που παραδίδεται στο ελληνικό κοινό στη δεύτερη αναθεωρημένη έκδοσή του, φιλοδοξεί να καλύψει ένα κενό στην ελληνική βιβλιογραφία. Απευθύνεται στο ερευνητικό και πανεπιστημιακό κοινό καθώς και σε οποιονδήποτε ενδιαφερόμενο αναγνώστη και πολίτη, για τους οποίους τα ζητήματα του διαλόγου ανάμεσα στην πολιτική και την επικοινωνία αποτελούν βασικό μέλημα και ενδιαφέρον. Η Πολιτική Επικοινωνία αποτελεί έναν σύγχρονο συνεχώς εξελισσόμενο κλάδο που διαρθρώνεται και μεταβάλλεται μέσα στον χώρο και τον χρόνο, ακολουθώντας την εξέλιξη και των τεχνολογικών επιτευγμάτων της επικοινωνίας αλλά και την ίδια την αναδιάρθρωση και μεταβολή του ίδιου του πολιτικού συστήματος, και του ευρύτερου δημόσιου χώρου, όπου δρουν και ενεργούν πολλαπλοί δρώντες, αναδιαμορφώνοντας στη σύγχρονη κοινωνία τις δομές του ίδιου του πολιτικού προτάγματος, με έμφαση στη φυσιογνωμία της ίδιας της δημοκρατίας.

[Από την Εισαγωγή της Μαριάννας Ψύλλα]