Υπέρβαση διά της τέχνης

Μαρίνα Σαμαρτζή- Χωρίς τίτλο

Βρισκόμαστε σε μια εποχή, η σημασία της οποίας απεικονίζεται πολιτικά. Παρατηρούμε –όχι έκπληκτοι βέβαια- τη διαστρέβλωση λεγομένων, την ανοικτή προπαγάνδα και τον σκόπιμα περισπούδαστο πολιτικό λόγο, ο αντίκτυπος του οποίου λαμβάνει ένα αρνητικό και αποκρουστικό πρόσημο στους αποδέκτες του.

Αυτό συμβαίνει, καθώς είναι πιο εύκολο οι κοινωνικές ομάδες να ελεγχθούν όταν είναι διασπασμένες. Απεναντίας, η προώθηση της κοινωνικής συνοχής ενέχει το ρίσκο, για την κυβερνητική πολιτική, να ανατραπούν τα σχέδιά της. Επιπρόσθετα, προφανώς και δεν πληροφορηθήκαμε τυχαία την ικανοποίηση των Γερμανών, που η κυβερνητική πολιτική προέκρινε μια νέα μεταρρύθμιση για τον Μάιο. Όλα αυτά, τα οποία μαθαίνονται σταδιακά, είναι μέρος ενός σχεδίου, το μέγεθος της κρίσης του οποίου ακόμη αγνοούμε στην πραγματική του διάσταση. Και το αγνοούμε, διότι εκεί όπου θα έπρεπε να δοθεί περισσότερος δημόσιος χρόνος, για συζήτηση και διεκπεραίωση, τελικά το ζήτημα «φυγαδεύεται» στο «φιδάκι» των τηλεοπτικών παραθύρων. Δεν υπάρχουν, εξάλλου, πολλοί σαν τον Γαβρά και την Αρβελέρ, να τοποθετούνται ευθαρσώς, μιλώντας για τη «γελοιότητα» με το στικάκι ή για την πρωθυπουργική γκάφα του ΓΑΠ, να δηλώνει εκπρόσωπος ενός διεφθαρμένου κράτους ενώπιον όλων των Γάλλων.

Ενώ, λοιπόν, η τάση του εφησυχασμού και της εν λόγω πολιτικής γείωσης καλά κρατεί, ακούγονται φωνές τριγύρω, πως αφού οι μισθοί κόπηκαν σε όλους, γιατί να μην κοπούν και στους εργαζομένους του Μετρό. Ωστόσο, αυτή είναι η μεγαλύτερη παγίδα, να θεωρήσουμε ότι εφόσον ένας κλάδος πλήττεται, πρέπει και ο διπλανός του να πληγεί. Με αυτήν την «τροπική» λογική, κανείς δεν θα καταφέρει τίποτε. Και, επιπλέον, δεν γίναμε όλοι εργαζόμενοι του Μετρό για να γνωρίζουμε τις καθημερινές αντιξοότητες του συγκεκριμένου επαγγέλματος. Σαφώς και οι ασταθείς συγκοινωνίες μάς πλήττουν, όμως, τα κοινωνικά προβλήματα είναι εκείνα που πρέπει να μας απασχολήσουν. Διότι είναι και τα διαρκέστερα.

Παρόλα αυτά, αν μια υπέρβαση από την πολιτική και κοινωνική κατάσταση είναι δυνατή, τότε αυτή έρχεται μέσα από την τέχνη, η οποία συνιστά ακριβώς αυτήν την πολιτική και κοινωνική παράμετρο της ζωής. Στο Ίδρυμα Θεοχαράκη, -Βασιλίσσης Σοφίας 9 & Μέρλιν 1- μέχρι τις 3 Φεβρουαρίου, η έκθεση του Νικολάου Γύζη, σε επιμέλεια των Τάκη Μαυρωτά και Κωνσταντίνου Διδασκάλου, φέρνει το κοινό σε επαφή με τη ζωή και το έργο του μεγάλου ηθογραφικού καλλιτέχνη, η εξέλιξη του οποίου αποτυπώθηκε σε μια ευρεία θεματογραφία, από τα πορτρέτα και τις νεκρές φύσεις έως τις θρησκευτικές και αλληγορικές συνθέσεις.

Ώστε, τα οράματα και η υπαρξιακή αγωνία του Γύζη συνδυάζονται με την οικογενειακή ατμόσφαιρα, θεμελιώνοντας μια ανθρωποκεντρική πραγματικότητα, όπως αυτή που διαφαίνεται «Στα Ορφανά» του 1871 ή στο «Θρήνο στο σπίτι του Δασοφύλακα» του 1880. Η ανάγκη για συνύπαρξη και η αφοσίωση στην αξία του ανθρώπου είναι από τα βασικά μελήματα του Γύζη, τα οποία προσπάθησε να αναδείξει μέσα από τις δημιουργίες του. 110 και πλέον έργα εκφράζουν τις εποχές της δημιουργικότητάς του, δείχνουν τη γειτνίαση στη σχολή του Μονάχου, σε σύγκριση με την αντίστοιχη του Παρισιού, αλλά και αποκαλύπτουν την ιδιαιτερότητα της εικαστικής γραφής του, ώστε να έχει μείνει στην ελληνική ιστορία της τέχνης ως ένας σημαντικός σταθμός. Εν τέλει, η ηθογραφία του Γύζη «μιλάει» το ήθος άμεσα και όχι περισπούδαστα.    

ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ