Νεολαίας κινήματα

ΤΟΥ ΑΛΚΗ ΡΗΓΟΥ

Αναδρομές, ετήσια έκδοση της Εταιρείας Μελέτης της Ιστορίας της Αριστερής Νεολαίας (ΕΜΙΑΝ) τχ.1, σελ. 283

Υπάρχουν κάποιες συλλογικές εκδοτικές προσπάθειες που αξίζει να μην περνούν απαρατήρητες και ασχολίαστες.  Αυτό συμβαίνει και με την παρούσα, που αποτελεί την νέα  εκδοτική συμβολή της Εταιρείας Μελέτης της Ιστορίας της Αριστερής Νεολαίας (ΕΜΙΑΝ). Πρόκειται για την πρώτη ετήσια περιοδική έκδοση της Εταιρείας, που στοχεύει «να αναδειχθούν (οι Αναδρομές) σε ελεύθερο βήμα προβληματισμού, διαλόγου και αντιπαράθεσης απόψεων, των διανοητών, ιστορικών, αρχειονόμων, κοινωνικών και πολιτικών επιστημόνων και ερευνητών που καταπιάνονται με θέματα νεολαίας, ιστορίας και αρχείων στην Ελλάδα ή το εξωτερικό», όπως  μας υπόσχεται στο λιγόλογο  πρόλογο του ο πρόεδρός της και υπεύθυνος της έκδοσης, συνάδελφος Θανάσης Καλαφάτης, τονίζοντας στη συνέχεια ότι: «Η νέα περιοδική έκδοση της ΕΜΙΑΝ συμπίπτει με μια φάση μεγάλης οικονομικής, πολιτικής, κοινωνικής και ηθικής κρίσης στην πατρίδα μας. Και δεν είναι τυχαία η απόφαση, αφού οι συντελεστές της έκδοσης πιστεύουν ότι η γνωριμία με τα κινήματα της νεολαίας και η παραγωγή μιας θεωρίας για την ανάδειξη αξιών, τις οποίες τα κινήματα αναπέμπουν, μπορούν αναμφίβολα να ενισχύσουν την αντίσταση στη σημερινή κρίση».

Η έκδοση σε μεγάλο βαθμό αποτελείται από επεξεργασμένες εισηγήσεις συνεδρίου που οργάνωσε η ΕΜΙΑΝ, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο «Νίκος Πουλαντζάς», στην Αθήνα τον Μάρτιο του 2007, με τίτλο «Ελληνική Νεολαία 1956-2006. Αγώνες για την παιδεία», αλλά πλαισιώνεται με μια εκτενή συμβολή στη θεωρία των συλλογικών δράσεων με βάση τις διεκδικήσεις της δεκαετίας του ’60, του συναδέλφου Σεραφείμ Σεφεριάδη, κριτικές σημαντικών βιβλίων για την ίδια περίοδο, το χρονικό της Εταιρείας με την μέχρι σήμερα δράση της και το αρχειακό της υλικό,  καθώς και ένα πλήθος από πολύτιμα φωτογραφικά και αρχειακά ντοκουμέντα, γελοιογραφίες, δελτάρια, αφίσες...

Από το αρχειακό υλικό που δημοσιοποιείται στη συλλογική αυτή έκδοση νοιώθουμε την ανάγκη να αναφερθούμε ειδικά στην απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της Εθνικής Τράπεζας της 12^ης Αυγούστου 1969 –στα μέλη του και ο τότε Δεσπότης Ιωαννίνων, και στη συνέχεια εκλεκτός της Χούντας του Ιωαννίδη, Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ– που  «αναφερθέν εις τας ενεργείας του απολυθέντος υπαλλήλου της Τραπέζης της Ελλάδος καθηγητού Διονυσίου Καράγιωργα, ο οποίος  ησχολείτο με την κατασκευήν, εν τη οικία του, εκρηκτικών βομβών προκειμένου να χρησιμοποιήση ταύτας, κατά της Πατρίδος και της ζωής αθώων πολιτών, εξέφρασεν ομοφώνως την αγανάκτησίν και τον αποτροπιασμόν του διά την άναδρον και βδελυράν ταύτην πράξιν»!

Αλλά και σε ένα ακόμη αποκαλυπτικό σύντομο κείμενο, που αποκαλύφθηκε στο ταξινομούμενο αρχείο του ιστορικού Νίκου Σβορώνου και καταγράφει ο Κ. Τσικνάκης,  το οποίο, χωρίς την  υπογραφή του, συνόδευσε  την επιστολή των ΕΛΤΑ προς τους φιλοτελιστές για την ειδική έκδοση σειράς γραμματοσήμων στα δεκάχρονα από την εξέγερση του Πολυτεχνείου.

Είναι προφανές βέβαια ότι δεν είναι δυνατή η κριτική παρουσίαση των δεκάδων επιμέρους συμβολών, ιστορικών, κοινωνικών και πολιτικών επιστημόνων, δημοσιογράφων, φιλόλογων, καθώς και στελεχών του νεολαιϊστικού κινήματος της περιόδου, οι οποίες εστιάζονται στην δεκαετία του 1960 και κυρίως στην περίοδο της δικτατορίας.

  Επιτρέψτε μου μόνο μία εξαίρεση –ελπίζοντας να μην παρεξηγηθεί από τους άλλους συντελεστές της έκδοσης–, η οποία αφορά την τόσο διαφορετική συμβολή της Ρηνιώς Μίσσιου, με τον εύγλωττο τίτλο «Η μνήμη της φλόγας (σε τόνο ελάσσονα)» . Η κριτική παρουσίαση της συμβολής της για το «άλλο μισό του ουρανού» στον αντιχουντικό αγώνα και την άφιξη των πρώτων γυναικών στη Γυάρο, Απρίλη του ’67, θα χρειάζονταν όλο τον χώρο αυτής της κριτικής και πάλι δεν θα έφτανε... Η ομορφιά της γραφής της, οι βαθύτερες σκέψεις για τις αντοχές του σώματος, τους φόβους, τις λειτουργίες της μνήμης, τη μοίρα της Δημοκρατίας σ’ αυτό τον τόπο και τα θηλυκά βαθύτερα χαρακτηριστικά της, και τόσα ακόμη λειτουργικά δεμένα με καίριους στίχους του Ελύτη και του Σεφέρη, συγκροτούν ένα βαθύτερο της μαρτυρίας κείμενο ευρύτερων σκέψεων.

Μέσα από όλα αυτά, η πολύπλευρη αυτή και καλαίσθητη συμβολή, έρχεται να προσθέσει μια ακόμη σημαντική ψηφίδα, στην συνεχώς εμπλουτιζόμενη θεματική της ιστορίας της νεολαίας, φοιτητικής και όχι μόνο. Πρόκειται  πράγματι για έναν προνομιακό χώρο έρευνας και σημαντικών μελετών, συνεδρίων, δημοσιεύσεων, διπλωματικών και διδακτορικών εργασιών, νέων προσεγγίσεων  οι οποίες αναδεικνύουν και  τον σημαίνοντα ρόλο των νεολαιίστικων κινημάτων στο κοινωνικό-πολιτικό γίγνεσθαι του νεοελληνικού κοινωνικού σχηματισμού και την ιδιότυπη πολιτισμική πρόσληψη από την κοινωνία της νεολαίας, και ιδιαίτερα της Αριστερής Νεολαίας, ως διακεκριμένης κοινωνικής κατηγορίας, ελπίδας αμόλυντης από τις απαξιώσεις της κεντρικής αστικής πολιτικής σκηνής. Ακριβώς όμως γι’ αυτό, αναδεικνύεται όταν δρα με όρους συλλογικού κινήματος και σε αστάθμητο παράγοντα των πολιτικών εξελίξεων, διεκδικώντας, σε καίριες ιστορικές περιόδους -και τέτοιες είναι οι περίοδοι που εξετάζονται στον τόμο, αλλά και οι σημερινές-, έναν αυτόνομο και ανατρεπτικό ρόλο, από τις κυρίαρχες, ακόμη και στην αριστερά, πολιτικές συμπεριφορές και καθωσπρέπει νοοτροπίες, τόσο μέσα, όσο και κυρίως έξω από τους κατεστημένους Θεσμούς,  κοινωνικούς, πολιτικούς, πολιτισμικούς.

 Και ακριβώς γι’ αυτό αποτελούν οι Αναδρομές, όπως σημειώνει και ο αιώνιος έφηβος Στέφανος Στεφάνου -στον οποίο προφανώς οφείλονται πολλά και αυτής της έκδοσης- «πρόκληση» γνώσης και συνειδητής δράσης αντίστασης προς τη σημερινή νεολαία που ήδη βρίσκεται σε κατάσταση κοινωνικού βρασμού.

Μαργαρίτα Βασιλάκου- Θάνατος