Αντί λυμάτων, λήμματα

ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΚΟΥΝΕΝΗ

ΜΑΚΗΣ ΜΑΛΑΦΕΚΑΣ, Λήμματα από την εποχή της κρίσης, εκδόσεις Futura, σελ. 200

Το πρώτο βιβλίο του νεαρού συγγραφέα είναι ένα ιδιότυπο λεξικό, αποτελούμενο από πολλά και εκ πρώτης όψεως άσχετα μεταξύ τους λήμματα, τα οποία παρατίθενται με ορθογραφική σειρά και συνδέονται υπογείως μεταξύ τους μέσω αιρετικών και αρκούντως ριζοσπαστικών στοχασμών, τροφοδοτημένων καθοριστικά από την ιδιαιτερότητα και τις αντιφάσεις της εποχής μας, «της εποχής της κρίσης». Ορισμένα από τα λήμματα έχουν δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Εποχή», τα περισσότερα ωστόσο έχουν γραφεί για τις ανάγκες της παρούσας έκδοσης.

Η οξεία και αντισυμβατική κοινωνικοπολιτική ματιά του Μαλαφέκα σε συνδυασμό με το πανταχού παρόν χιούμορ του- κάποτε υπόγειο και άλλοτε ευθέως εκρηκτικό-  δημιουργούν μια απολαυστική συλλογή προσωπικών καταθέσεων, που φέρνει στον νου το περίφημο μπρεχτικό «παραξένισμα». Το τελευταίο συνίσταται στην απόπειρα δημιουργίας ρωγμών σε ό,τι θεωρείται προφανές, δεδομένο ή /και ασήμαντο και στην ανάδυση των κρυμμένων όψεων και αληθειών, που αποκαλύπτουν ουσιώδεις πτυχές της πραγματικής –και συνήθως επιμελώς συγκαλυμμένης- ουσίας του. «Ένθετο», κατά κάποιον τρόπο, στη συλλογή, ένα εξαιρετικό διήγημα «επαναστατικής φαντασίας» με αποκλειστικούς ήρωες πολλούς γνωστούς έλληνες, τους οποίους συνδέουν αποκλειστικά και μόνο τα ξενικά τους ονόματα (Κούρτοβικ, Τάραμας, Έβερτ, Κουίκ, Αβέρωφ, Δελαστίκ, Ρινάλντι, Κολοζώφ, Βόζεμπεργκ κ.ά.)

Σε αντίθεση, ωστόσο, με τα υπόλοιπα λήμματα, τα τρία που αναφέρονται στη λογοτεχνία και καλύπτουν εννιάμισι σελίδες του βιβλίου (και κυρίως το Λογοτεχνία 3: σημειώσεις για ένα σύγχρονο μυθιστόρημα) και που αποτελούν το οιονεί λογοτεχνικό μανιφέστο του συγγραφέα, με βρίσκουν σαφώς αντίθετο. Η ανάγκη να μιλήσουμε -μέσω της λογοτεχνίας και δια των τρόπων της- για την εποχή μας (ανάγκη την οποία ασφαλώς συμμερίζομαι) δεν δικαιολογεί τη συλλήβδην απόρριψη ολόκληρης και χωρίς καμία εξαίρεση(!) της λογοτεχνικής παραγωγής των καιρών μας, εν ονόματι μιας προγραμματικής «επανίδρυσης» (ο όρος δικός μου) της πεζογραφίας, και μάλιστα πάνω στις ράγες κάποιων σαφώς και οπωσδήποτε υποκειμενικώς προδιατυπωμένων αρχών. Ανάμεσα στις χιλιάδες τόνους παραλογοτεχνικής και παρολίγον λογοτεχνικής παραγωγής σε ολόκληρο τον πλανήτη -και στη χώρα μας- δεν λείπουν (και ουδέποτε έλειψαν) τα σημαντικά, ενίοτε δε και αριστουργηματικά, πονήματα. Αν και η όποια άρνηση αυτής της τελευταίας εκτίμησης (που προφανώς δεν είναι μόνο δική μου) είναι απολύτως θεμιτή ως υποκειμενική άποψη, ουδόλως μπορεί να γίνει αποδεκτή όμως ως  απόφανση (και, αν δεν αδικώ τον συγγραφέα, θεωρώ ότι ως τέτοια περίπου προβάλλεται), σχετική με το είναι, το γίγνεσθαι και –κυρίως- τα όρια της σύγχρονης πεζογραφικής αφήγησης.

Μερικά ενδεικτικά λήμματα της συλλογής: Αποκάλυψη, Αρτώ, Βατοπέδιο, Βορίδης, Βωβός, Γκάλαχερ, Γκεβάρα, Εξουσιομανία, Ζιντ, Ζιντάν, Ζουλού, Κουβέλης, Μπιν Λάντεν, Παπουτσής, Πτωματοφαγία, Ρεβιζιονισμός, Σημίτης, Σοβαροβάνεια, Σταρ τσάνελ, Χουσείν, Χριστός, Ψυχανάλυση, Ώμοι, Ώρες.

Ο Νίκος Κουνενής είναι πεζογράφος