Ο βίος του Παντελή Δροσατάκη

ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΜΑΝΟΥΚΑΚΗ-ΜΕΤΑΞΑΚΗ

Ο αφηγητής Παντελής Εμμανουήλ Δροσατάκης γεννήθηκε το 1919 στο χωριό Μηλιαράδω Εμπάρου του Δήμου Βιάννου Νομού Ηρακλείου Κρήτης από γονείς αγρότες. Αποφοίτησε από το Δημοτικό σχολείο του χωριού του και ασχολήθηκε με τη γεωργία και με μεροκάματα στα σκαψίματα, στον τρύγο και στα πατητήρια της επαρχίας Μαλεβυζίου. Μετά τον εμφύλιο αναγκάστηκε λόγω της φτώχειας που έφερε η ανομβρία στο νομό να έρθει στο Ηράκλειο με τα παιδιά και τη γυναίκα του Ελευθερία Μηλιαρά, αδελφή του σπουδαίου αντάρτη του ΕΛΑΣ Μανόλη Μηλιαρά, όπου δούλεψε στις οικοδομές, στην αρχή ως ανειδίκευτος εργάτης κι αργότερα ως χτίστης και σοβατζής, αφού έμαθε την τέχνη. Έτσι έκανε σπίτι και περιουσία και επέστρεψε στο χωριό του ασχολούμενος πάλι με τη γη και με τα κοινά, συνεπής μέχρι σήμερα στις αρχές της εθνικής αντίστασης.

Μετά την επιστροφή του από το μέτωπο εντάχθηκε στο ΕΑΜ από το συγχωριανό του Μιχάλη Παπαδάκη, διακεκριμένο στέλεχος του ΕΑΜ. Ο πανεαμισμός της περιοχής Εμπάρου οφείλεται και στον Χαρίλαο Τυλλιανάκη, χαρισματική προσωπικότητα του μεσοπολέμου -τον οποίο πίστευαν και θαύμαζαν κυρίως οι νέοι της περιοχής- και στέλεχος του ΚΚΕ. Οφείλεται επίσης στον τριατατικό Βασίλη Πλαγιωτάκη, θρυλικό αντάρτη του ΕΛΑΣ από την Έμπαρο, που οι παρακρατικοί κύκλωσαν μετά από προδοσία στη σπηλιά όπου είχε καταφύγει στις δυτικές υπώρειες της Δίκτης και τον σκότωσαν μαζί με την ομάδα του το 1947.

Ο αφηγητής Παντελής Δροσατάκης εργάστηκε στην επιμελητεία του αντάρτη συγκεντρώνοντας τρόφιμα από τα γύρω χωριά και μεταφέροντάς τα στο λημέρι της Δίκτης, που δημιουργήθηκε στην αρχή του 1943 σε μικρή απόσταση από την Έμπαρο. Το 1944 πέρασε στον ένοπλο ΕΛΑΣ και ανέβηκε στο λημέρι. Στα χρόνια του εμφυλίου φυλακίστηκε και βασανίστηκε απάνθρωπα:

«Γλύτωσα από θαύμα. Τότε κατάλαβα τι παιχνίδια παίζονταν και οι ιδέες της αντίστασης μείνανε μέσα μου σ’ όλη μου τη ζωή. Τότε έγινα συνειδητός κομμουνιστής, όταν με σκότωναν, γιατί τα ‘δωσα όλα για την ελευθερία της πατρίδας μου. Και δεν το μετάνοιωσα και είμαι και θα πεθάνω περήφανος για τη στάση μου στην κατοχή και σε όλη μου τη ζωή. Χαλάλι ο αγώνας μου. Η οικογένειά μου ήταν Βενιζελική και εγώ πριν την κατοχή...» (καταγραφή Μάρτιος 2002). Έτσι λέει, 92 χρονών σήμερα, παλληκάρι ακόμα στο μυαλό, στην ψυχή και στο σώμα ο Παντελής Δροσατάκης.

Το κείμενο που ακολουθεί, ένα πολύ μικρό κομμάτι της εξάωρης μαγνητοφωνημένης αφήγησης του αντιστασιακού Παντελή Δροσατάκης, δίνει μια εικόνα από τον πόλεμο κατά των Ιταλών και Γερμανών και την οπισθοχώρηση του ελληνικού στρατού προς νότο.

Ο αφηγητής υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία στην Ξάνθη και μόλις είχε τελειώσει την οχτάμηνη εκπαίδευσή του στο ορειβατικό πυροβολικό, όταν άρχισε ο πόλεμος. Έφυγε για το μέτωπο και πολεμώντας κατέληξε στο Πόγραδετς, όταν στο τελευταίο δεκαήμερο του Νοεμβρίου 1940 σημειώθηκαν οι μεγάλες επιτυχίες του στρατού στην Ήπειρο και συγχρόνως στην Πίνδο και στη δυτική Μακεδονία.

Όντας απλός άνθρωπος δίνει την αλήθεια αφτιασίδωτη, όπως βίωσε τα γεγονότα. Μιλώντας όπως ακριβώς στην καθημερινή του ομιλία, απλά, φυσικά, ειλικρινά και αυθόρμητα, με ύφος λιτό, κοφτό, λακωνικό και ζωηρό, επιλέγοντας απ’ όλα το πιο σημαντικό για την όλη υπόθεση, με τη σωφροσύνη της πείρας του προκαλεί το ενδιαφέρον. Οι λέξεις, που θαρρείς πως είναι η έκφραση της κατασταλαγμένης μέσα του αλήθειας, αποπνέουν αυτοπειθαρχία με την ακριβολογία τους.

Τη φυσική αυτοπειθαρχία και μαζί τη συνοχή και αλληλουχία και την ισορροπία ανάμεσα στο περιεχόμενο και στην έκφραση διατηρεί παντού, ακόμη και όταν φορτίζεται συναισθηματικά, καθώς θυμάται δύσκολες καταστάσεις. Γι’ αυτό ο λόγος του είναι μικροπερίοδος, χωρίς αργά επίθετα και επιρρήματα, δωρικός.

Το πώς χρησιμοποιεί τους χρόνους των ρημάτων, πώς αποδίδει τις συνθήκες του πολέμου μες τις εικόνες της αραχνοΰφαντης κουβέρτας και της χλαίνης, της πεζοπορίας, της ζητιανιάς, της συνειδητοποίησης της ήττας αποδεικνύει τον προσωπικό τρόπο έκφρασης και τη δύναμη του λαϊκού του λόγου. Απομυθοποιώντας, φτάνει στην αλήθεια, αναφέροντας την αφελή του αντίληψη για τον πόλεμο, τους αυτοτραυματισμούς των άλλων και τη διάλυση του στρατού στην οπισθοχώρηση.

Έτσι, απλά, χωρίς μεγαλόστομες εκφράσεις, δίνει το βαθύ νόημα της πολύσημης επετείου του 1940, που για τις τραγικές ώρες που ζούμε ως λαός είναι πολύσημη και παιδαγωγική.

Η Άννα Μανουκάκη-Μεταξάκη είναι φιλόλογος και διαθέτει πλούσιο προσωπικό αρχείο συνεντεύξεων από αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης στη Κρήτη

Γιάννης Κολιός- Χωρίς τίτλο