Πόλεμος, κατοχή, Αντίσταση

Αφιέρωμα

Γιάννης Κολιός- Χωρίς τίτλο

ΤΗΣ ΜΑΡΘΑΣ ΠΥΛΙΑ

Οι εθνικές επέτειοι, μια ευκαιρία ιστορικού αναστοχασμού, γιορτάζονται κατά παράδοση απανταχού του ελληνισμού με φανφάρες, πανηγυρισμούς και παρελάσεις, έτσι που όλοι να επιστρέφουμε ικανοποιημένοι από τη γιορτή και προ παντός να μην αναμοχλεύουμε ευθύνες, ενοχές και άλλα παρόμοια, αφού πίσω και δίπλα μας αναπαύεται ένδοξο και ηρωικό παρελθόν. Κρίμα που η ιστορία δεν είναι ποτέ τόσο ρόδινη, κρίμα που δεν φταίνε πάντοτε οι «άλλοι» και κρίμα που τελικά, το παρόν όσων κατασκευάζουν πλασματικά πελάγη ευδαιμονίας, επανέρχεται ζοφερό.

Σήμερα λοιπόν που η δική μας αλλά και η παγκόσμια κρίση απεργάζονται τραγικά σενάρια για το μέλλον, γίνεται επιτακτικό να κοιτάξουμε το πρόσφατο παρελθόν χωρίς τη «ψυχοφέλιμη» έξαρση της μακραίωνης λεβέντικης ιστορίας μας: να δούμε τι πραγματικά συνέβη και «τις πταίει”, τι παραποιήσαμε, τι ρίξαμε στη σιωπή και με ποιους πήγαμε.

Δεν εννοούμε βέβαια ότι δεν υπάρχει ηρωικό παρελθόν. Όλες οι χώρες και όλες οι ιστορίες έχουν τους ήρωές τους και τους Εφιάλτες τους, έχουν τους προβεβλημένους και τους άγνωστους, κρυφούς ήρωες που είναι περισσότεροι, εκείνους που ζουν στη μνήμη, την παράδοση ή και τη λήθη των μικρών κοινωνιών που τους έθρεψαν. Οι μαρτυρίες άλλωστε που παρουσιάζονται εδώ, του Γρηγόρη Αγγελόπουλου, του Παντελή Δροσατάκη, του Γιώργη Κουτεντάκη και του Αντώνη Φάκαρου το αποδεικνύουν, αλλά ταυτόχρονα μαρτυρούν και για το αντίθετο: δίπλα σ’ εκείνους που αντιστάθηκαν πορεύονται και όσοι πάσχιζαν να βολευτούν.

Οι συνεργάτες των «Αναγνώσεων» για άλλη μια φορά επιχειρούν να φωτίσουν σκιερές στιγμές της ιστορίας μας, εν προκειμένω του πολέμου και της κατοχής, έτσι όπως τις αποκαλύπτουν νέες επιστημονικές προσεγγίσεις και νέες μαρτυρίες. Δεν διεκδικούμε το μονοπώλιο της αλήθειας και δεν αποσκοπούμε να αντιπαραθέσουμε ένα δικό μας εικονοστάσι δίπλα στο προηγούμενο, εκείνο δηλαδή που είχε επιβάλλει η κυρίαρχη ιδεολογία συνεπικουρούμενη από την παραδοσιακή, εν πολλοίς εθνικίζουσα ιστοριογραφία∙ επιχειρούμε να αναδείξουμε νέες ψηφίδες από τον προβληματισμό που κατατίθεται σήμερα, χωρίς φόβους και πάθη, για τον πόλεμο, την κατοχή και την αντίσταση.