ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΚΟΥΝΕΝΗ
ΡΑΝΑ ΝΤΑΣΓΚΟΥΠΤΑ, Σόλο, μτρφ. Χίλντα Παπαδημητρίου, εκδόσεις Μεταίχμιο, σελ. 456
Μια πρωτότυπη τοιχογραφία του προηγούμενου αιώνα επιχειρεί με επιτυχία ο βρετανός συγγραφέας ινδικής καταγωγής στο δεύτερο μυθιστόρημά του, το οποίο τιμήθηκε το 2010 με το βραβείο της βρετανικής κοινοπολιτείας. Το βιβλίο αποτελεί μια αναδρομή στη ζωή ενός εκατοντάχρονου βούλγαρου, ονόματι Ούλριχ. Ο ήρωας είναι γιός ενός ευκατάστατου και φιλόδοξου μηχανικού σιδηροδρόμων και από μικρή ηλικία έχει δυο πάθη: το βιολί και τη χημεία.
Ο αυταρχισμός του πατέρα του τού στερεί τη δυνατότητα ν’ ασχοληθεί με την τέχνη και έτσι ο Ούλριχ αφοσιώνεται στην επιστήμη του, την οποία σπουδάζει στο Βερολίνο, όπου και γνωρίζεται με τον Άλμπερτ Αϊνστάιν. Η οικονομική καταστροφή της οικογένειάς του, ωστόσο, θα τον αναγκάσει να διακόψει τις σπουδές του και να επιστρέψει κακήν κακώς στη Σόφια, όπου θα ζήσει δυο καθεστωτικές αλλαγές: αυτήν της επικράτησης του «υπαρκτού σοσιαλισμού» και- σαρανταπέντε περίπου χρόνια αργότερα- την άλλη, της ρεβάνς του κλασικού, και στην περίπτωση των ανατολικοευρωπαικών χωρών ανοιχτά μαφιόζικου, καπιταλισμού.
Το πρώτο μέρος μας παρουσιάζει τις διαρκείς ανατροπές και περιπέτειες που σημάδεψαν τη ζωή του υπέργηρου- και τυφλού πλέον, ένεκα της αποτυχίας ενός από τα ερασιτεχνικά του πειράματα- ανθρώπου, δοσμένες κάποτε μέσα από το υποκειμενικό πρίσμα των αναμνήσεών του και άλλοτε σαν «εξωτερικά» αντικειμενικά γεγονότα που σημαδεύουν ποικιλοτρόπως τη ζωή και τη συνείδηση των ανθρώπων της εποχής. Στο δεύτερο μέρος η ρεαλιστική και κάποτε λυρική αφήγηση δίνει τη θέση της σε μια σουρεαλιστική απόδραση του Ούλριχ σε εξωστρεφείς ονειροπολήσεις, που συντίθενται από επινοημένες από τον ίδιο ιστορίες ανθρώπων που έχουν γεννηθεί σε διάφορες χώρες της ανατολικής Ευρώπης κατά την περίοδο της υποτιθέμενης σοσιαλιστικής οικοδόμησης και ζουν σε νεαρή ηλικία τόσο την κατάρρευσή της τελευταίας όσο και τις ποικίλες παράπλευρες συνέπειες της. Οι επιμέρους αφηγήσεις συγκλίνουν σταδιακά σε ένα οιονεί μυθιστόρημα, συμπληρωματικό της πραγματικής μνήμης του ήρωα και υποδηλωτικό του ιδιότυπου ψυχισμού του.
Περνώντας σταδιακά από τον κλασικό ρεαλισμό σε μια ποικιλία μοντερνιστικών τεχνικών, ο Ράνα Ντασγκούπτα δημιούργησε ένα μυθιστόρημα που σκοπίμως αντιφάσκει ως προς τα μορφικά του στοιχεία, γεγονός που αποτελεί, εν τέλει, και το μεγάλο ατού, καθώς η γοητεία του βιβλίου οφείλεται κυρίως σε αυτή την αντίφαση: το σταδιακό «σπάσιμο» της συμβατικής αφήγησης δεν αποτελεί απλώς μια συνειδητή συγγραφική επιλογή, αλλά συμβαδίζει μορφικά με τα «γυρίσματα» της νεότατης ιστορίας, παρουσιάζοντας τις περιπέτειες του εικοστού αιώνα ως μια διαρκή μετάβαση από τις βεβαιότητες του παρελθόντος στην εντροπία που σημαδεύει με απειλητικό τρόπο το παρόν.
Η μετάφραση της Χίλντας Παπαδημητρίου είναι εξαιρετική.
Ο Νίκος Κουνενής είναι πεζογράφος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου