24/9/11

Η τέχνη της μνήμης

ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΒΟΥΛΓΑΡΗ

ΝΙΚΟΣ ΑΝΤΩΝΑΤΟΣ, ...δεν είναι πια καιρός, εκδόσεις Γαβριηλίδη, σελ. 94

Έβδομο ποιητικό βιβλίο του Νίκου Αντωνάτου, το οποίο ξεκινά με διαδοχικά μότο και προθέματα, επιχειρώντας να ορίσει το «θέμα» του, να οριστεί (απ)έναντί του.

Η Τέχνη είναι ένα «ψέμα»
που δεν επαληθεύεται
παρά από τον θάνατο που
μέσα της κοιτάχτηκε.

«Μνήμης θυμάρι» επιγράφεται η πρώτη ενότητα, και εισάγεται με ένα τετράστιχο που ξεκινά συστρέφοντας τη σύνταξη της γλώσσας του καβαφικά, για να οδηγήσει τον οιονεί δεκαπεντασύλλαβο βηματισμό του στη δραματοποίηση της μνημονικής διαδικασίας. Με ποιο άλλο ρυθμό, παρά με τον βαρύ ιαμβικό, θα πήγαινε κανείς προς της μνήμης την επικράτεια, θυμάρι προσμένοντας ως αντίδοση, το κατ’ εξοχήν άρωμα περασμένων εποχών του κλεινού άστεως;

όπως αρχαίου μοιάζουνε
αγάλματος οι μνήμες
με φαγωμένο πρόσωπο
και με σπασμένες κνήμες

Μπαίνοντας έτσι, με τη συγκατάνευση του Πινδάρου, «Ο γαρ καιρός προς ανθρώπων βραχύ μέτρον έχει», στη διαδικασία των απολογισμών, στο «μετά» των γεγονότων, εν προκειμένω στην ενότητα «Δεν είναι πια καιρός».

ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ
Όχι, δεν έμεινα βαμμένος
μήτε με τ’ ουρανού όταν ξεχύθηκε
   το μπλε
μήτε με των καιρών όσο περίσσεψε
   το αίμα

Το χρώμα που το διάλεξα εγώ
ξεθώριασε σε άλλων χέρια
κι ό,τι απόμεινε είναι
ένα πρόσωπο που ξέρει
με τον δικό του τρόπο να κοκκινίζει
   ακόμη

και για τις ίδιες πάντα αιτίες.

Οδεύοντας έτσι στην ώρα του δειλινού, στην εποχή της παρακμής, όπου το «Κύκνειο φάσμα» πλησιάζει αναπότρεπτα, τώρα ο ρυθμός αραιώνει, ο λόγος δείχνει να γλυκαίνει, να αποποιείται τη σκληράδα του, χωρίς όμως να αρνείται την αφετηρία του.

Όπως γενειάδες ανταρτών
απεριποίητες
και των σπιτιών
μακραίνουν οι σκιές το δείλι

Προ των «Σκαιών πυλών», ο απολογισμός τελικός, η καρδιά βαρύθυμη, η ανάκληση ταυτόσημη με τη νέκυια.

Στη θέση τής μνήμης υπήρχε
παρατεταμένο ένα νεκροταφείο

Στις δύο τελευταίες ενότητες, «Αλίνδηθρα καιρών» και «Λυδία λήθη», σκηνοθετείται η εμπειρία στο «πέραν», με έκδηλη την ταραχή, του ειρμού αλλά και της γλώσσας, με τον ποιητή να μη διαλέγει ανάμεσα στη μνήμη και την τέχνη, η οποία όμως υπόρρητα εργάζεται και όλο το ταξίδι οργανώνει, την ιστορία δικαιώνει, μόνη αυτή.

Στον καθρέφτη πληγώνεται
   το φως
και το αίμα του χρόνια μετά
   τρέχει


Sophie Fardella- Cours de Sofy

Δεν υπάρχουν σχόλια: