29/7/11

Στην φίλη και συνεργάτιδα

Κωνσταντίνα Αραπάκη- Χωρίς τίτλο
Η Σοφία... Τι να θυμηθώ, τι να ξεχάσω; Και το κυριότερο, πώς να κατηφορίσω προς τον Νότο, τώρα πια που η Σοφία απουσιάζει; Ωστόσο, «η ψυχή είναι σπίθα από το υλικό των άστρων», λέει ο Ηράκλειτος.
         
 «Πώς είναι ο καιρός όταν γεννιέται ένα κορίτσι;
Από πάντα, φυσάει από όλες τις μεριές.
Πού είναι τάχα εκείνη την ώρα το φεγγάρι;
Στη χάση του...
Κι η Πούλια;
Του φεγγαριού υπηρέτρα, πέφτει και σβηέται στα νερά...
Και το κορίτσι;
Άμα το λέει η ψυχή του, μεριάζει του κόσμου τα βάτα να περάσει, να βγει στο φως.
Από την κούνια; Με τις ζυμαρένιες του παλάμες;
Άμα το λέει η ψυχή του...
Κι η φασκιά;
Χμ... ζουνάρι που τυλίγετ’ ολόγυρα στη μέση του...
Ινάτι, φυσιογνωμίες, σχήματα... χρώματα... των ανθρώπων εποχές...
Άμα το λέει η ψυχή του...»

(Από το κείμενο της Σοφίας Φίλντιση
για την τελευταία μας συνεργασία, το ντοκιμαντέρ
Ελένη Μπούκουρη–Αλταμούρα, Η πρώτη Ελληνίδα ζωγράφος)
     Οι Καλές Τέχνες, όπως και οι καλές ανθρώπινες σχέσεις, έχουν ένα διακριτικό, την ποιότητα.
Γνώρισα την Σοφία ένα μεσημέρι σε ένα σπιτάκι κάτω από το Κάστρο της Καλαμάτας· σε ακτίνα ενός-δύο μέτρων από εμάς, έπαιζε ο Δημήτρης, ο γιος της. Είχε μια απέραντη ευγένεια και το φωτεινό χαμόγελο του μαχητή. Έτσι άρχισε μια όμορφη φιλία. Μου χάρισε τα βιβλία της, στα οποία με εντυπωσίασε ο πλούτος τής γλώσσας, η ανυπότακτη στάση ζωής των ηρώων της, η ανθρωπιά! Έκανα μια κινηματογραφική διασκευή από τα βιβλία της Ασήμαντα και Σημαντικά (Βραβείο Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών) και την πρότεινα στην ΕΡΤ. Το 1985 γυρίστηκε μια μικρή τηλεοπτική σειρά με τον τίτλο Ο Καπετάν Σβούρας. Επίσης, διασκεύασα ένα άλλο εξαιρετικό (ομοίως, βραβευμένο) βιβλίο της, Το Προσφυγόπουλο, για την Κύπρο, το οποίο, όμως, δεν μπορέσαμε να γυρίσουμε. Μία άλλη πολύ σημαντική για μένα συνεργασία με την Σοφία ήταν τα τραγούδια που έγραψε για ένα σενάριό μου, Το Φιλί της Έλλης, το οποίο είχε εγκριθεί ως συμπαραγωγή με την Ιταλία, με τον Θανάση Βέγγο σε βασικό ρόλο. Η ιστορία ήταν ένα ερωτικό παραμύθι στις αρχές τού αιώνα. Την μουσική είχε δεχτεί να γράψει η Ελένη Καραΐνδρου. Δυστυχώς, ενώ το σενάριο είχε εγκριθεί ως το καλύτερο, η παραγωγή δεν έγινε, λόγω ίντριγκας στην τότε διοίκηση του Κέντρου Κινηματογράφου, κάτι που είχαν σοφά προβλέψει και η Σοφία και ο Βέγγος. Παραθέτω στίχους της για ένα από τα τραγούδια.

Τι έχεις φεγγάρι κι αγρυπνάς
Αυγερινέ και φέγγεις
Και συ πουλί στην ποταμιά
σαν τι μαντάτο φέρνεις;

Και το φεγγάρι βιάστηκε
Και το βουνό ετσακίστη
Κι ο αυγερινός χαμήλωσε
στο πέλαγο κι εσβήστη

Και το πουλάκι μίλησε
Με κοριτσιού λαλίτσα…
Μοναχογιός μού μάτωσε
Τη νύχτα την ποδίτσα.

Ρωτώ τι ήταν τα μάτια του
Τι ήτανε τα μαλλιά του
Και το πουλάκι πέτρωσε
Κι’ έπαψεν η μιλιά του.

Το 2009 έγραψε το ποίημα για το ντοκιμαντέρ μου Τα Νερά, που παίζεται στην μόνιμη έκθεση του Αρχαιολογικού Μουσείου Καλαμάτας.

Μέσα στην ησυχία τού μικρού γραφείου της, η κάθε κουβέντα μας ήταν γεμάτη νοήματα και μεράκι. Μιλούσαμε με τις ώρες για τις ανθρώπινες σχέσεις, για φίλους ποιητές, όπως ο Μαρκόπουλος, αλλά και για Όμηρο, Πίνδαρο, Σαπφώ, Σαίξπηρ, Γουλφ, Σιμπόρσκα... Και όλα αυτά, με κάποιον μαγικό τρόπο, συσχετίζονταν με το κείμενο που έπρεπε να ολοκληρωθεί για το ντοκιμαντέρ μου σχετικά με τη ζωή τής πρώτης Ελληνίδας ζωγράφου, της Ελένης Μπούκουρη–Αλταμούρα. Μια υπέροχη συνεργασία που τελεσφόρησε με ένα εξόχως ποιητικό κείμενο, ένα τραγούδι και δυο μοιρολόγια, τα οποία ερμηνεύει μοναδικά η Νένα Βενετσάνου.
Η Σοφία είχε μια απέραντη συναισθηματική νοημοσύνη και εκτιμούσε βαθιά την αλήθεια, την τόλμη και την απλότητα. Δεν δίσταζε να κατακεραυνώνει τους καιροσκόπους και δεν σταματούσε να εκπλήσσεται με τους ανθρώπους που δεν είχαν ήθος και σθένος. Την πλήγωνε αφάνταστα η ανύπαρκτη αποκέντρωση σε σχέση με την Τέχνη, και επέμενε, συνειδητά, να δημιουργεί στην εσχατιά του Νότου, όπως έλεγε. Δεν θα ξεχάσω τον Ραδιοφωνικό σταθμό «Αντιράδιο», που είχε δημιουργήσει με τον Δημήτρη. Πιάνοντας την συχνότητά του, ένοιωθες ένα μελτέμι αισθημάτων να σου ρίχνονται κατάστηθα.
Σοφία, απαρνήθηκες την βαρύτητά σου ανατέλλοντας στου ουρανού το στερέωμα.
   
ΚΛΕΩΝΗ ΦΛΕΣΣΑ
Σκηνοθέτις

Δεν υπάρχουν σχόλια: