Στον προθάλαμο της ιστορίας

ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΒΟΥΛΓΑΡΗ

ΑΛΕΚΟΣ ΦΛΩΡΑΚΗΣ, Ανατομία ενός τοίχου, εκδόσεις Γαβριηλίδης, σελ. 68

Διδάκτωρ εθνολόγος-λαογράφος ο Αλέκος Φλωράκης, στην Τήνο των γλυπτών εργαζόμενος, ποιητής εκ των πρώτων του ’70, άμα και ανθολόγος, πολύχρονη δε η κυοφορία του παρόντος βιβλίου: εξ όλων αυτών το εύρος των ερεθισμάτων και το πολλαπλάσιο των αναφορών που καλούνται να χωρέσουν σε μια ποιητική συλλογή.

Γιατί τα ποιήματα του Μπεκατώρου υπόκεινται στις αναφορές τους, είτε αυτές είναι ποιητικές είτε ευρύτερα πολιτισμικές, κοινωνικές, ιστορικές. Η κάθε αναφορά, άλλοτε αφετηρία και άλλοτε οδόσημο στην ανέλιξη του ποιήματος, παραμένει αυτούσια, εμφανής (συχνά στη θέση του τίτλου ή του μότο), εκβάλλει το σημασιολογικό της φορτίο, λειτουργώντας αυτόνομα ως προς το υπόλοιπο ποίημα, ως προς το έργο που σμιλεύει ο ποιητής, γιατί εν τέλει αυτός υπόκειται στην εξουσία της. Οι αναφορές λοιπόν δεν «χωνεύονται» μέσα στα ποιήματα, ως σύμβολα, αλλά φτιάχνουν την αντίστιξή τους με όσα (θεματολογικά ή τεχνοτροπικά) το ποίημα αφηγείται.

Έτσι, το «έξω» του ποιήματος είναι διαρκώς παρόν, με αναπαλλοτρίωτα τα δικαιώματά του, αφού ο ποιητής ομνύει στη δόξα του, εφ’ όσον κάτω από τον «έξω ίσκιο» του καλλιεργεί τις δικές του μορφές.

«ΣΤΡΑΤΗΓΟΝ ΑΝΘΥΠΑΤΟΝ ΡΩΜΑΙΩΝ»

Επιγραφή σε άγαλμα της Δήλου,

στραμμένο προς το κοιμητήριό της,

το νησί Ρήνεια

Αφού αποκεφάλισε πολλούς,

ακέφαλος έμεινε στη Δήλο

ο Στρατηγός Ανθύπατος.

Αγέρωχος πάντα, αλλά λειψός,

αφού και το χέρι με το σπαθί απώλεσε.

Και οι Ρωμαίοι άλλωστε από καιρό

έχουν απολεσθεί. Αλλού

επέρασαν τώρα τα σκήπτρα.

Απόμεινε αυτός στο μάταιο βάθρο του,

μάταια στην ταφή του να ελπίζει,

ταφή αρμόζουσα κι όχι με δυο

φαλλούς του Διονύσου πίσω του.

Τι κι αν τεντώνεται;

Ακέφαλος, ούτε να δει

τη Ρήνεια δε θα μπορέσει.

Πρόκειται για μια αντίληψη της ποίησης, βεβαίως και της ζωής, όπου όλες οι σταθερές υπάρχουν μνημειωμένες, όπου η ιστορία δεν είναι παρά ένα τεράστιο αρχαιολογικό πάρκο, που μέσα του υπάρχουμε, ζούμε και δημιουργούμε, πάντα μνημειώνοντας, κατά δύναμιν, μορφές και στιγμιότυπα.

Με αυτή την έννοια, το βιβλίο δεν οργανώνεται ως βιβλίο συμπαγές, αλλά ως συλλογή ανόμοιων και ετερογενών υλικών, ρυθμών, ήχων, αρωμάτων. Ο ποιητής, σαν καλός τεχνίτης, περιορίζεται στην τακτοποίηση των έργων του, π.χ. τα ταξινομεί σε ενότητες, τις οποίες και ονομάζει, χωρίς ποτέ όμως να εγείρει αξιώσεις ομογενοποίησης, αξιώσεις ενός ειρμού που θα διεκδικούσε τον αφαιρετικά «δικό του» λόγο και ρυθμό.

Και είναι αυτή μια τεχνική που χαρίζει στο αποτέλεσμα, στο πραγματωμένο ποίημα, αλλά και στην αναγνωστική εμπειρία, έναν πλούτο αξιοσημείωτο, ένα εύρος που τώρα γίνεται εύρος ποιητικό, μέσα στο αεικίνητο ρευστό των πραγμάτων, των αισθημάτων, των ιδεών.

Δεν είμαι ο Φίλιππος εγώ

ή ο Αλέξανδρος

ένας απλός οπλίτης είμαι

που πήγε στο ληνό πριν απ’ τον τρύγο.

Το πρόσωπό μου προσωπείο χρυσό

ενδόξως έπεσε στην αίθουσα Δ΄,

με μάτια κλειστά, με κράνος χάλκινο,

μα πιο πολύ με το αρχαϊκό χαμόγελο

που ευγενικά μου χάρισε ο τεχνίτης,

αιώνες πριν απ’ τη Τζοκόντα του Ντα Βίντσι,

αινιγματικό, σαρδόνιο

να σας τρυπά.

Τα ποιήματα του Φλωράκη όντως μας φέρνουν στον προθάλαμο της ιστορίας, όπου τα πρόσωπα, ανταποκρινόμενα στην πρόσκληση, παίρνουν τη θέση τους στα βάθρα, αλλά ο ρόλος της ποίησης δεν είναι αυτός του ξεναγού. Μόνος ο καθένας θα πορευθεί στα περαιτέρω, αλλά και πάλι μόνος, χωρίς την ιστορία, στις εκτάσεις της ποίησης θα ενσκήψει.