Οι ελληνοαλβανικές σχέσεις και οι ευθύνες της δικής μας πλευράς

ΤΗΣ ΜΑΡΘΑΣ ΠΥΛΙΑ

Χριστόφορος Κατσαδιώτης- Στο εργαστήρι

Ο εθνικισμός επανέρχεται δυστυχώς στερεοτυπικά όχι μόνο στις σχέσεις μας με τις γειτονικές χώρες -οι οποίες συλλήβδην χαρακτηρίζονται εχθρικές και επικίνδυνες από την εθνικιστική ιδεολογία- αλλά εκδηλώνεται με τον ίδιο επιθετικό τρόπο απέναντι στους μετανάστες που ζουν γύρω μας, όπως επίσης και απέναντι σε κάθε ετερότητα που συναντά στον δρόμο του. Δεν είναι μυστικό πως με τον ίδιο ακριβώς τρόπο οι εθνικισμοί άλλων χωρών -γειτονικών και μη- μεταχειρίζονται τον έλληνα μετανάστη, ή ακόμα ακόμα την ελληνική ή και κάθε άλλη πολιτική, οικονομική, κοινωνική και ιδεολογική συμπεριφορά που παρεκκλίνει από τις προσίδιες κατεστημένες αρχές. 

Στο βιβλίο του Σταύρου Τζίμα που παρουσιάζουμε εδώ, τα επιμέρους στιγμιότυπα και οι συνεντεύξεις από τα ταξίδια του στην Αλβανία, αναπαριστούν με ψυχραιμία ψηφίδες από τις ελληνοαλβανικές σχέσεις, αποκαλύπτουν τις υπόγειες, αμοιβαίες διαδρομές των εθνικισμών και, υπηρετούν -όπως παρατηρεί ο Μουσταφά Μουσταφά- τις καθαρές και σφαιρικές αναλύσεις που κάθε αριστερός έχει σήμερα ανάγκη για να προτάξει έναν σύγχρονο δημοκρατικό και απελευθερωτικό λόγο.

Τα έργα και οι ημέρες του ελληνικού εθνικισμού στην Αλβανία ξετυλίγονται στις σελίδες του βιβλίου, ώστε ο αναγνώστης να σχηματίσει επιτέλους την απάντηση στα ξεχασμένα σήμερα ερωτήματα που συνοψίζει ο Σταμάτης Σακελλίων: «Ήθελε πράγματι η Ελλάδα αλλαγή συνόρων; Ήθελε ο Μητσοτάκης να προχωρήσει σε αυτήν την κίνηση [συν. Τύπου 14/07/1993, σελ. 88-89]; Ή τον έσπρωχνε σε αυτό το ελληνικό βαθύ κράτος, με το σχέδιο των έξι σημείων, που το έκτο προέβλεπε αυτονομία της νοτίου Αλβανίας;» Πόσο άραγε επηρέασε την ελληνική εξωτερική πολιτική, τις σχέσεις των δύο χωρών και τη συρρίκνωση της ελληνικής μειονότητας ο καθ’ ημάς εθνικιστικός οίστρος, που δεν γνωρίζει τα σύνορα της κοινής λογικής και του δημόσιου συμφέροντος;

Δίπλα από τα θερμά ή και ευτράπελα επεισόδια του ελληνικού εθνικισμού, όπως για παράδειγμα οι πολεμικές ιαχές του τότε «αγίου» Κονίτσης, Σεβαστιανού (:στείλτε τανκς στο Αργυρόκαστρο! σελ. 74-77), τα εγκληματικά έργα της ΜΑΒΗ (σελ. 93-97, 122-129, 131-137) και την μοιραία κατάσκοπο Βαλμπόνα, που έκλεβε ελληνικές υπηρεσιακές καρδιές αλλά και πληροφορίες για «τις κινήσεις στελεχών της ελληνικής μειονότητας και τις επαφές τους με ελληνικές υπηρεσίες, τα δίκτυα των ανθρωπιστικών οργανώσεων στην Αλβανία και, ενδεχομένως, κυβερνητικούς σχεδιασμούς» (σελ. 145), οι μαρτυρίες για μερικούς από τους πιο γνωστούς μας «πρωταγωνιστές» της αλβανικής πολιτικής σκηνής (Σαλί Μπερίσα, Φάτος Νάνο, επίσκοπος Αναστάσιος και η χήρα του Χότζα, Νεζμιγέ, σελ. 249-283) συμπληρώνουν το προφίλ μιας χώρας που φαίνεται πως παραμένει στο περιθώριο των ευρωπαϊκών εξελίξεων, κλυδωνίζεται από την πολιτική και οικονομική διαφθορά –όπως άλλωστε συμβαίνει και αλλού- αλλά προσβλέπει και καλλιεργεί την ανάπτυξη και την πολιτική ομαλότητα.

Σήμερα, που υπό το καθεστώς της ελληνικής οικονομικής και πολιτικής κρίσης χιλιάδες οικογένειες Αλβανών μεταναστών μετά από πολυετή παραμονή και εργασία στη χώρα μας επιστρέφουν στην Αλβανία για να ξαναρχίσουν από την αρχή τον αγώνα της επιβίωσης, σήμερα που στα καθ’ ημάς ΜΜΕ ο Αλβανός μετανάστης δεν παρουσιάζεται πια ως συνήθης ύποπτος, σήμερα που υπό το βάρος της δικής μας κρίσης οφείλουμε να εξορθολογίσουμε την πολιτική μας ζωή και την καθημερινότητά μας, η σχέση μας με τους γείτονες, τους ετερόδοξους συμπολίτες μας και τους πολίτες αυτής της γης δεν μπορεί να καθορίζονται από το αυτοκαταστροφικό «ανάδελφον» του έθνους και της ιστορίας μας. Τα δημοσιογραφικά στιγμιότυπα που παραθέτει ο Σταύρος Τζίμας ήταν για μας η ευκαιρία να ξαναδούμε χωρίς αγκυλώσεις τις πρόσφατες ελληνοαλβανικές σχέσεις και το μέρος της δικής μας ευθύνης.