ΤΟΥ Ζ. Δ. ΑΪΝΑΛΗ
Από τις πρώτες μέρες της διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ (από τις τελευταίες, δηλαδή, ήδη, παράτες της απερχόμενης κυβέρνησης της ΝΔ, αν όχι ακόμα νωρίτερα) αλλά κυρίως από τη στιγμή που ξεκίνησε συστηματικά η κατατρομοκράτηση της «κοινής γνώμης» από τα ΜΜΕ αναφορικά με το θέμα ΤΗΣ «κρίσης» (μέχρις ωσότου αυτή να γίνει πραγματική), είναι φανερό ότι κάτι δεν πάει καλά, ότι το ψάρι βρωμάει απ’ το κεφάλι. Όσο περισσότερο εξελισσόταν η παράσταση, τόσο περισσότερο γινόταν φανερό ότι η ΕΕ διεξήγαγε στην Ελλάδα κάποιου είδους πείραμα. Ποιο ή τι ή που ακριβώς αποσκοπούσε το πείραμα φυσικά δεν μπορούσα να το γνωρίζω, αλλά μου ήταν αδύνατο να σταματήσω να σκέφτομαι πως επρόκειτο για κάποιου είδους πείραμα.
Κατ’ αρχάς το ίδιο το ζήτημα της κρίσης, ο τρόπος που στήθηκε, αξιοποιήθηκε και υλοποιήθηκε ήταν εμφανώς προβληματικός: δεν χρειάζεται να είναι κανείς επιφανής οικονομολόγος για να συμπεράνει, δια της απλής λογικής, ότι η εκτίναξη του δημοσιονομικού ελλείμματος του ελληνικού κράτους αποτελεί το αυτονόητο λογικό επακόλουθο της τριακονταετούς κακοδιαχείρισης και της διασπάθισης του δημόσιου χρήματος (ακριβώς προκειμένου να συσσωρεύεται ευκολότερα στις τσέπες πέντε ανθρώπων κάθε φορά)∙ το «σύμπτωμα» αυτό ωστόσο στοιχειοθετεί τον κανόνα της οικονομικής πολιτικής εν Ελλάδι εδώ και δύο αιώνες σχεδόν, από την εποχή δηλαδή του Κωλέττη, και δεν θα λάμβανε τις διαστάσεις που έλαβε αν δεν συνέπιπτε με δύο άλλους παράγοντες: α) τη διεθνή κρίση του χρηματοπιστωτικού οικονομικού συστήματος και β) την ευρωπαϊκή ή/και νομισματική κρίση στους κόλπους της ΕΕ. Αυτοί είναι άλλωστε και οι λόγοι που καθιστούν την «ελληνική» κρίση πρόβλημα περισσότερο της ΕΕ παρά αποκλειστικά ελληνικό και επεξηγούν τον ενεργή ρόλο των μελών της ΕΕ σε όλη αυτήν την παράσταση. Δεύτερον, εξίσου προφανής με τα παραπάνω υπήρξε η διαπίστωση ότι ευθύς εξαρχής τα ΜΜΕ χρησιμοποιούσαν το ζήτημα της «κρίσης» ως το μαστίγιο: ο «μπαμπούλας» της χρεοκοπίας ξεχάστηκε ξαφνικά όταν ανακοινώθηκαν πανηγυρικά τα νέα οικονομικά μέτρα που περικόπτουν με πρωτοφανώς τραμπούκικο τρόπο το 1/5 των χρηματικών απολαβών του 65% των εργαζομένων εν Ελλάδι. Τρίτον, ο «μπαμπούλας» της χρεοκοπίας δεν θα είχε ποτέ ριζικά απομακρυνθεί, αν δεν είχαν δοθεί προηγουμένως τα εχέγγυα των «προστάτιδων δυνάμεων» και του ΔΝΤ (καθώς και μια ντουζίνα χειραψίες με τον παρακοιμώμενο του Λευκού Οίκου): μετά από μια διμηνία επικοινωνιακών τρικ, με τη Γαλλία και τη Γερμανία σε ρόλο καλού-κακού μπάτσου αντίστοιχα και το ΔΝΤ σε ρόλο πυροσβέστη, όπου χρησιμοποιήθηκαν κάθε είδους κινήσεις εντυπωσιασμού, φτάνουμε στην επίτευξη, μετά από «ολονύχτιο θρίλερ διαπραγματεύσεων», της ιστορικής συμφωνίας οικονομικής στήριξης του ελληνικού κράτους. Τώρα πλέον ο Έλληνας πολίτης μπορεί να κοιμάται ήσυχος, και... φτωχότερος. Κατά πολύ φτωχότερος. Κι όμως: οι αντιδράσεις για τον πρωτοφανή αυτό οικονομικό στραγγαλισμό υπήρξαν τουλάχιστον αναιμικές.
Όλα αυτά από μόνα τους ίσως και ν’ αρκούσαν για να κάνουν κάποιον να αρχίσει να φαντάζεται την θεωρία του πειράματος, έστω και χωρίς να ξέρει την κατεύθυνση προς την οποία αυτό κινούταν. Το σημείο όμως όπου η φαντασία αρχίζει να παίρνει σάρκα και οστά και να συμπλέκεται επικίνδυνα με την «πραγματικότητα» είναι η χρονική στιγμή εκείνη όπου οι οικονομικές «περιπλοκές» αρχίζουν και συνδυάζονται συστηματικά με τις πολιτικές. Μέσα στο, τελευταίο μήνα λαμβάνουν χώρα, απανωτά, δύο «σκοτεινές» πολιτικές υποθέσεις που έρχονται να δυναμιτίσουν ακόμα περισσότερο το ήδη τεταμένο κλίμα των τελευταίων μηνών: πρώτα η δολοφονία του Λάμπρου Φούντα στη Δάφνη και εν συνεχεία η βομβιστική επίθεση στα Πατήσια, η οποία αν και με μεθοδικότητα επιχειρείται να συγκαλυφθεί και να λησμονηθεί, περνώντας ο καιρός ολοένα και περισσότερο αρχίζει να σχετίζεται με ακροδεξιούς και παραστρατιωτικούς κύκλους.
Μετά το μακελειό της Piazza Fontana, που κι αυτό αρχικά επιχειρήθηκε να φορτωθεί –όπως και φορτώθηκε άλλωστε τελικά για τρία χρόνια – από την ιταλική αστυνομία στον αναρχικό χώρο, έκανε την εμφάνιση του στο ιταλικό πολιτικό λεξιλόγιο ο όρος strategia della tensione. Αποτελεί μετάφραση του αγγλικού βέβαια, αλλά ως πολιτικός όρος επικράτησε τελικά διεθνώς στα ιταλικά καθόσον αποδίδει ιδανικά το σύνθετο εκείνο πολιτικο-οικονομικό πλέγμα που οδήγησε την Ιταλία του ’70 στην βαθύτερη ίσως κρίση της σύγχρονης ιστορίας της. Και η «στρατηγική της έντασης» μπορεί, βέβαια, να μην είναι τίποτε άλλο παρά η πιο απροκάλυπτη και χονδροειδής μορφή κρατικής τρομοκρατίας, όταν όμως συνδυάζεται με επισφαλείς οικονομικές συνθήκες, πρωτοφανή ποσοστά ανεργίας, ανασφάλεια, κοινωνικό στρες, καταστολή (τόσο με την πολιτική όσο και με την ψυχολογική σημασία του όρου) καταφέρνει και δημιουργεί τους απαραίτητους εκείνους όρους για ριζικές πολιτικές μεταβολές (εν πάση περιπτώσει γι’ αυτό που μια αστική δημοκρατία θεωρεί πολιτικό και μεταβολή). Αν στα παραπάνω προσθέσουμε και τις δηλώσεις του ακατανόμαστου «επίτιμου», που έρχεται σιβυλλικά να προειδοποιήσει για τις πολιτειακές μεταβολές που συνοδεύουν «νομοτελειακά» τις οικονομικές κρίσεις, τότε έχουμε αρκετά στοιχεία στη διάθεση μας για να αρχίσουμε να σχηματίζουμε μόνοι μας στο μυαλό μας το ημιτελές παζλ που αρχίζει σιγά-σιγά να διαμορφώνεται.
Ο καπιταλισμός έχει αποδείξει εξακολουθητικά ότι μπορεί να αφομοιώνει με μεγάλη προσαρμοστικότητα και να εγκολπώνεται όλες τις ροπές, ακόμα κι εκείνες που αρχικά του αντίκεινται. Η μεταπολεμική δυτική κοινωνία απέδειξε ότι μπορούσε μια χαρά να αφομοιώσει τα διδάγματα του εθνικοσοσιαλισμού και να τα συνδυάσει με τη δική της εμπειρία, οδηγώντας στην σύνθεση της ψυχροπολεμικής κοινωνίας. Μετά την πτώση του ανατολικού μπλοκ και την αφομοίωση της εμπειρίας της ΕΣΣΔ η υστερο-καπιταλιστική δυτική κοινωνία εμφανίστηκε έτοιμη να περάσει σε μία νέα φάση, μετά από μια εποχή σχετικά μακράς κυοφορίας: η κοινωνία του ελέγχου και της επιτήρησης κατέστη, από τα μέσα του ‘90, πραγματικότητα. Τώρα, μετά από είκοσι χρόνια, φαίνεται πως κάποιοι κρίνουν πως είμαστε έτοιμοι, πάλι, για να προχωρήσουμε ακόμα παραπέρα: από την κοινωνία του ελέγχου και της επιτήρησης, στην κοινωνία της επιβολής και του παραδειγματισμού, ή και απλώς του απροκάλυπτου στρατοκρατικού (ή αστυνομοκρατούμενου) ολοκληρωτισμού. Και φαίνεται πως η Ελλάδα, πληρώνοντας ίσως και το τίμημα της εξέγερσης του 2008, έχει κριθεί ως ο πλέον πρόσφορος τόπος για την αρχική πειραματική εφαρμογή της.
Ο Ζ.Δ. είναι ποιητής
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου