(Για τη «δράση» της ομάδας «άντερ κονστράξιον» στη διεθνή έκθεση τέχνης Open 12, που γίνεται στo πλαίσιο του φεστιβάλ κινηματογράφου της Βενετίας, από τις 2 Σεπτεμβρίου έως τις 4 Οκτωβρίου)
ΤΗΣ ΛΗΔΑΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ
H αεροπορική επιδρομή στο Κουντούζ τού Aφγανιστάν, που διέταξε ο γερμανός στρατιωτικός διοικητής Γκέοργκ Κλαίν δεν προκάλεσε (μόνο) το θάνατο αμάχων και την αναταραχή του γερμανικού κοινοβουλίου σχετικά με τον ρόλο του γερμανικού στρατού. Έφερε στο φως, συν τοις άλλοις, δύο εικόνες της μισαλλοδοξίας: τη νέα, του «τρομοκράτη μουσουλμάνου», από το τεύχος Σεπτεμβρίου τού περιοδικού τού γερμανικού στρατού «Υ», και την παλαιά, τού «Εβραίου», από το εβδομαδιαίο προπαγανδιστικό έντυπο των ναζί «Der Stuermer», του 1943. Τις μετέφερε ένας γερμανοεβραίος δημοσιογράφος, στο έντυπο τού Συνδέσμου των διωχθέντων από το ναζιστικό καθεστώς, Αντίφα. Τις αναδημοσίευσε η αριστερή εφημερίδα Γιούγκε Βελτ.
Οι ομοιότητες στην παραμόρφωση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του θεωρούμενου ως «εχθρού», τα παχυλά, αισθησιακά, χείλη ή τα ελαφρά κλεισμένα, όπως σε έναν μύωπα ή κρυψίνοο, μάτια, είναι τρομακτικές.
Δείχνουν τη δύναμη της εικόνας της αφίσας, στη διάπλαση του φαντασιακού και μετέπειτα του πραγματικού. Εκείνη που αποκαλύφθηκε ταυτόχρονα με την αναπαραγωγιμότητα των έργων της τέχνης, μέσω των γραφικών τεχνών. Από πρωτοπόρους λιθογράφους και δημιουργούς εμπορικών αλλά και καλλιτεχνικών αφισών, όπως ο Jules Cheret(1836-1932), που μετέφερε την τέχνη της έγχρωμης λιθογραφίας από το Λονδίνο στο Παρίσι του 19ου αιώνα. Και δήλωνε, ότι ο δημιουργός μιας αφίσας «πρέπει να είναι ψυχολόγος(...), να επινοήσει κάτι που θα συγκρατήσει και θα διεγείρει τον μέσο άνθρωπο, όταν αυτός αφήσει την εικόνα του δρόμου από το πλακόστρωτο ή το αυτοκίνητο να διατρέξει τη ματιά του. Και σ’ αυτό δεν υπάρχει τίποτα που να ταιριάζει περισσότερο από μια γλυκιά και παρ’ όλ’ αυτά συναρπαστική εικόνα, βαμμένη με χρώματα έντονα και αρμονικά».
Οι φράσεις αυτές ακούγονται σαν να μην πέρασαν κάποιοι αιώνες. Μέσα στους οποίους η αφίσα χρησιμοποιήθηκε όχι μόνο ως δόλωμα για την προσέλκυση του κοινού των υποψήφιων πελατών ή ψηφοφόρων και την καθιέρωση μιας αγοραίας, ρατσιστικής, μιλιταριστικής λογικής, αλλά και για την ανατροπή της. Ξεκινώντας με τη διάδοση έργων όπως το «Μουλέν Ρουζ» του Τουλούζ Λωτρέκ, αλλά και οι αντιπολεμικές αφίσες της Κέτε Κόλβιτς. Περνώντας από τα έργα της ποπ άρτ στα έργα των νέων ρεαλιστών. Φθάνοντας στην ομάδα «άντερ κονστράξιον», γνωστή κι από άλλες της δράσεις στην Αθήνα, που συντίθεται από εικαστικούς, κοινωνιολόγους, πολιτικούς επιστήμονες.
Η οποία επέλεξε την αφίσα, ως κατ’ εξοχήν μέσο εξουσίας του δημόσιου χώρου, για να παρέμβει στο δημόσιο χώρο, αυτή τη φορά στο Lido της Βενετίας. Δεν είναι τυχαίο, ότι το κεντρικό έργο της δράσης αυτής τοποθετήθηκε λίγα μέτρα από το ξενοδοχείο, όπου ο γερμανός συγγραφέας Τόμας Μαν κατ-έγραψε στο Θάνατος στη Βενετία, το διχασμό του ανάμεσα στην επιθυμία που τον κατέχει και στη χαλιναγώγησή της, σύμφωνα με τα καθιερωμένα της τάξης του. Η ομάδα εκφράζει, μέσα από την αφαιρετική, θραυσματική γλώσσα του μοντέρνου, τα κοινά στοιχεία της διαφημιστικής καμπάνιας και της πολιτικής προπαγάνδας.
Εν αρχή ην η εικόνα. Που αποτυπώνεται σε κάποιες από τις αφίσες. Οι στημένοι, σαν κούκλες, άνδρες χωρίς πρόσωπα, με τα σκούρα κουστούμια και τις γραβάτες, θα μπορούσαν να προβάλλουν και είδη ενδύσεως. Αν δεν τους συνόδευε ένας ιερέας. Και αν δεν έκοβαν την κορδέλα, που φέρει τα χρώματα τής ιταλικής σημαίας και δηλώνει στο θεατή ότι πρόκειται για τα εγκαίνια κάποιου δημόσιου έργου στην Ιταλία.
Ανακαλούν στη μνήμη τις ακέφαλες φιγούρες των πολιτικών, από τα «Κάτω άκρα» του Γιάννη Ψυχοπαίδη. Κι ας μην έχει υπάρξει εδώ ουδεμία ζωγραφική επέμβαση.
Ο τίτλος, «BEATIFUL WORLD,HEAVENLY CREATION», που τις περιβάλλει και μεταφέρεται στα ελληνικά ως «όμορφος κόσμος, αγγελικά πλασμένος», ενισχύει το πεποιημένο της σοβαροφανούς τους παρουσίας. Σε κάποιες αφίσες αποτυπώνεται μονάχα αυτός. Και τότε ακούγεται, αποκομμένος, σαν ηχώ ενός περίγελου.
Και ακολουθεί σε κάποιες άλλες η ερμηνεία του: Ένα κολλάζ φτιαγμένο με θέσεις του βουλευτή του ΛΑΟΣ, Άδωνη Γεωργιάδη, έτσι όπως αναγράφονται στην ιστοσελίδα του από μία blogger, ονόματι Jasmine, εμπλουτισμένες με μια φράση της μητέρας Τερέζας.
Εκεί, ο ιδεατός κόσμος που προτείνεται αυτοαναιρείται μέσα στις κραυγαλέες αντιφάσεις των επαγγελιών του. Όπου γίνεται λόγος για έναν κόσμο που θα σέβεται τη διαφορετικότητα, αλλά θα είναι ελεύθερος από τις επιρροές και τις εξαρτήσεις των πολιτικών μειοψηφιών. Θα βρίσκεται στο πλευρό των ασθενών, αλλά θα ανταμείβει την ηθική και την αποδοτικότητα. Έναν κόσμος ασφαλής, στηριγμένος πάνω στο θεμέλιο της οικογένειας, από τον οποίο θα λείπουν οι κακές σκέψεις για τους γείτονες και τους συγγενείς και θα προστατεύεται όποιος καταδίδει τις παρανομίες και τα λάθη των άλλων.
Οι αφίσες της ομάδας «άντερ κονστράξιον» ανασύρουν στην επιφάνεια, με τη λιτή τους γλώσσα, το πλαστό και στερεότυπο και παραπαλανητικό προσωπείο του λαϊκισμού. Κι μας προτρέπουν να αντικρίσουμε το πραγματικό ανεξάρτητα από τις κατασκευασμένες και ιδεοληπτικές μορφές που μας κατακλύζουν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου