Η Αμερική από τη μεριά ενός ποιητή

Μάνια Μπενίση, στῆθι και οῑκτιρον, 2023

Της Χρύσας Φάντη*

 

ΝΤΙΝΟΣ ΣΙΩΤΗΣ, Τετράδια Αμερικής: Περιπλάνηση στην Αμερική του πολιτισμού και της πολιτικής Πρόλογος: Νάνος Βαλαωρίτης, Εισαγωγή: Αγγελική Κορρέ. Εκδόσεις Καστανιώτη, σ. 576

 
Πνεύμα ευαίσθητο, ριζοσπαστικό και ανήσυχο, ο Ντίνος Σιώτης μετανάστευσε στις Η.Π.Α. ως φοιτητής τη δεκαετία του ’70.  Έζησε εκεί για είκοσι οχτώ χρόνια, αρχικά με τη νοοτροπία του  χίπη και χωρίς να γνωρίζει τη γλώσσα, και στη συνέχεια ως σύμβουλος τύπου, διπλωματικός υπάλληλος, δημοσιογράφος, αλλά και ποιητής, εκδότης περιοδικών, βιβλίων, φυλλαδίων, μπροσούρων και ανθολογιών ποίησης∙ ιδιότητες οι οποίες του έδωσαν την ευκαιρία να γνωρίσει και να συνομιλήσει με σπουδαίους ποιητές, συγγραφείς, σκηνοθέτες −Γκίνσμπεργκ, Φερλινγκέτι, Κόρσο, Μπάροουζ, Ντίλαν, Αλμοδόβαρ, Σιντζιάν, Κόεν, Πάτι Σμιθ, Χένρι Μίλερ, Σίμικ, Μάγια Αγγέλου− καθώς και με διάσημους στοχαστές, όπως ο Γκάλμπρεϊθ, μέχρι και αμερικανούς προέδρους.
Κατά την παραμονή του στην Οτάβα, το Σαν Φρανσίσκο, τη Βοστώνη και τη Νέα Υόρκη, αλλά και κατόπιν, με αφορμή τα ταξίδια που πραγματοποίησε κατά τις σύντομες επανόδους του, ο Σιώτης έγραψε ποιήματα, μυθιστορίες και μια πληθώρα από άρθρα∙ μερικά από αυτά δημοσιευμένα στον ξένο τύπο και σε περιοδικά που ο ίδιος εξέδωσε από το τυπογραφείο του και μετέπειτα εκδοτικό οίκο Wire Press,  όπως το Τhe Wire, τo The Journal of the Hellenic American Diaspora, το Coffeehouse, το Βαπόρι της Ποίησης, το Mondo Greco στην Ελλάδα, κ.α.*
Βιβλιοκρισίες, ταξιδιωτικές αποτυπώσεις, ανταποκρίσεις, εξομολογήσεις, κείμενα αυτοβιογραφικά ή καθαρά δοκιμιακά, πολιτικά ή περί τέχνης και αισθητικής, όλα σχετικά με την Αμερική των τελευταίων δεκαετιών, φιλοξενούνται τώρα στον ανά χείρας τόμο. Μικρά ως επί το πλείστον δοκίμια τα οποία, παρά την ποικιλομορφία και την ετερογένειά τους, έχουν όλα τις ΗΠΑ ως έναυσμα, κοινό παρανομαστή και συνισταμένη. Αναμφίβολα, δεν είναι λίγα τα εμπόδια που ανακύπτουν προκειμένου να συγκεντρωθεί και να αποδελτιωθεί ένα τέτοιο υλικό, όταν μάλιστα ένα μεγάλο μέρος του γράφτηκε ή δημοσιεύτηκε μερικές δεκαετίες πριν, στην Αμερική, στην Ελλάδα και ανά τον κόσμο (Βήμα, Τζαζ, Σχολιαστή, Αντί, Αυγή,  Ελευθεροτυπία, Καθημερινή, Νέα, Εφημερίδα των Συντακτών, καθώς και έντυπα της ομογένειας, όπως ο Ταχυδρόμος του Μόντρεαλ κ.ά.), χώρια οι δομικές δυσκολίες που αναφύονται όταν επιχειρείς να εντάξεις, να ενσωματώσεις, και πόσο μάλλον να «υποτάξεις» ένα τέτοιο «μείγμα» κάτω από μια συγκεκριμένη ιδέα. Όμως, στα Τετράδια Αμερικής ο Σιώτης, με τη συνδρομή και της επιμελήτριάς του, ποιήτριας και συγγραφέως Αγγελικής Κορρέ, φαίνεται να το κατορθώνει.
Η Αγγελική Κορρέ, όπως η ίδια διευκρινίζει στην Εισαγωγή του τόμου,  χωρίζει τα κείμενα του Σιώτη σε τρία μέρη (Inferno, Purgatorio, Paradiso), με τρόπο ενδεικτικό τόσο των αντιλήψεων όσο και των προθέσεων του δημιουργού τους. Εμπνεόμενη  από τη Θεία κωμωδία του Δάντη, στο πρώτο μέρος περιλαμβάνει άρθρα για την πολιτική κατάσταση και τις αδυσώπητες και ταχύτατα αυξανόμενες κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες που μαστίζουν την Αμερική (Κόλαση), και προχωρώντας, στο δεύτερο μέρος (Πουργκατόριο), συλλέγει και παραθέτει εκείνα που αναφέρονται σε μια κατάσταση ενδιάμεση, όπως η εξέλιξη της τεχνολογίας με τα προτερήματα και τα ελαττώματά της, καθώς και γεγονότα αμφιλεγόμενα και συχνά «πικρά», από τον χώρο των γραμμάτων και των τεχνών.  Αφήνει για το τρίτο μέρος όσα διαπραγματεύονται αξιόλογα βιβλία, κι άλλα που μιλούν για πρόσωπα σημαντικά και μερικά από αυτά θρυλικά, ή καταθέτουν προσωπικές εμπειρίες και εντυπώσεις του γράφοντος εστιάζοντας σε μια τέχνη ανατρεπτική, μια ποίηση και μια μουσική που δεν απευθύνονται μόνο στους «μυημένους» και τους κριτικούς (Παράδεισος). Βέβαια, και σ’ αυτά τα άρθρα υπάρχουν πολλές γκρίζες ζώνες (γνωστός άλλωστε ο σκεπτικισμός του Σιώτη), υπάρχουν όμως και αναδεικνύονται και οι  πραγματικές αξίες, οι νησίδες όπου αυτές οι αξίες δεν μένουν στο όνειρο και την ουτοπία, αλλά γίνονται βίωμα και πραγματικότητα. 
Τα Τετράδια Αμερικής αποτελούν έργο ζωής για τον συγγραφέα τους και ταυτόχρονα μια αντικειμενική και χωρίς περιττούς συναισθηματισμούς τοιχογραφία μιας χώρας εισέτι κυρίαρχης, όπου μοιάζει να είναι όλα  δυνατά, κι όπου το παράλογο και το κανιβαλικό συνυπάρχουν με το αγαθό του πολιτισμού και της τέχνης. Μια εργώδης πνευματική κατάθεση ενός ποιητή ο οποίος, με πρώτη την ποίησή του, έχει μάθει να παντρεύει μοναδικά τον σουρεαλισμό με το καυτό ρεπορτάζ, και την αλληγορία με την αμεσότητα του πολιτικού λόγου. Όπως αναφέρει  και ο αείμνηστος Νάνος Βαλαωρίτης στον Πρόλογο του βιβλίου: «Τα Τετράδια Αμερικής είναι ένας άθλος. […]  Δεν νομίζω να έχει υπάρξει στο παρελθόν μια τόσο ευρεία και φιλόδοξη ακτινογραφία της Αμερικής από Έλληνα ποιητή, που έζησε τόσο έντονα την αμερικανική λογοτεχνική ζωή».
 
*Να σημειώσουμε επίσης, και τα περιοδικά (δε)κατα και Poetix, τα οποία συνεχίζει να εκδίδει ο Σιώτης χωρίς διακοπή,  μέχρι και σήμερα.   
 
*Η Χρύσα Φάντη είναι συγγραφέας