Νίκος Καββαδίας

Νίκος Χουλιαράς, Χωρίς τίτλο, ακρυλικά, 32 x 43 εκ.

ΤΟΥ ΘΑΝΟΥ ΜΑΝΤΖΑΝΑ

ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΕΛΑΣΑΚΗΣ, Νίκος Καββαδίας – Ο αρμενιστής ποιητής, μελέτη, εκδόσεις Άγρα, σελ. 456

Ο συγγραφέας/μελετητής αυτού του βιβλίου όχι μόνον αναγνωρίζει τις προηγούμενες μελέτες για τον Νίκο Καββαδία αλλά και με εκτενείς αναφορές σε κάθε μία από αυτές παραδέχεται ρητά και το πόσο στηρίχθηκε ή και άντλησε υλικό από όλες αλλά και ότι τον προστάτευσαν από τις προαναφερθείσες «κακοτοποπιές». Και αυτό είναι ένα σημαντικό προτέρημα του βιβλίου.

Κίνητρο τής –έστω και με διακοπές– δεκαετούς εξαντλητικής και εις βάθος έρευνάς του και ταυτόχρονα φάρος του στον ωκεανό του Καββαδιακού έργου η αγάπη του για τον ποιητή μα και τον άνθρωπο Νίκο Καββαδία. Καρπός της έρευνάς του αυτός ο τόμος, που οι διακριτές ενότητές του θα έλεγα ότι εντέλει απευθύνονται σε εξίσου διακριτές κατηγορίες αναγνωστών. Για τους εραστές του έργου του Καββαδία σημαντικότερη είναι σαφώς η για πρώτη φορά συγκέντρωση των ελάχιστων έντυπων και της μίας τηλεοπτικής συνέντευξής του που φωτίζουν τον δημιουργό και αναδεικνύουν τον άνθρωπο. Σε αυτό συνεισφέρει σίγουρα και η αρκούντως ογκώδης αλληλογραφία του προς και από πολλούς λογοτέχνες και άλλες σημαντικές σύγχρονες του πνευματικές προσωπικότητες αν και αυτή αφορά πιθανότατα ακόμα περισσότερο τους ειδικούς, μελλοντικούς ερευνητές, φιλολόγους αλλά και, γιατί όχι, ακόμα και ομοτέχνους του Καββαδία οι οποίοι μαθητεύουν στο έργο του. Την ίδια κατηγορία αναγνωστών ενδιαφέρει επίσης –και μάλλον ακόμα περισσότερο– η συγκέντρωση του ανέκδοτου και αθησαύριστου έργου του. Τέλος, το σπάνιο ομολογουμένως αρχειακό υλικό που παρατίθεται, φωτογραφίες και σύντομη περιγραφή όλων των καραβιών στα οποία εργάστηκε ο Καββαδίας αρχικά ως ναύτης και στη συνέχεια σαν ασυρματιστής και τα δημόσια έγγραφα που αποτελούν το περιεχόμενο του ναυτικού φακέλου του, μπορεί μεν να συνιστούν ερευνητικό άθλο αλλά κατά τη γνώμη μου είναι πολύ περισσότερο ντοκουμέντα μιας εποχής παρά υλικό χρήσιμο είτε στη μία είτε στην άλλη κατηγορία αναγνωστών.

Πέραν της χρησιμότητας, τι προσφέρει το βιβλίο στην κατανόηση της περίπτωσης Καββαδία; Προσωπικά, θα έλεγα ότι αποκαλύπτει πολύ περισσότερο από κάθε προηγούμενη φορά και τεκμηριώνει ένα κομβικής σημασίας στοιχείο. Δεν είναι άλλο από το ότι ο Καββαδίας δεν ήταν ένας ολίγον ιδιόρρυθμος ναυτικός που συνέβαινε να είναι προικισμένος με λογοτεχνικό ταλέντο, όπως εξακολουθούν να θεωρούν πολλοί/ές. Εκτός από χαρισματικός τεχνίτης της γραφής ήταν και ένας διανοούμενος με την πιο πλήρη έννοια της λέξης ο οποίος επέλεξε από πολύ νωρίς να απομονωθεί από το πλήθος των ανθρώπων, τον συμβατικό τρόπο ζωής αλλά και τις σκέψεις, ακόμα και τα συναισθήματα που αμφότερα αυτά του προκαλούσαν (το κατά πόσον βέβαια κατόρθωσε το τελευταίο είναι πολύ συζητήσιμο). Το μέσον του για να επιτύχει αυτή την απομόνωση, η θάλασσα, αποτέλεσε και ένα μεγάλο τμήμα της έμπνευσης και εντέλει και το πλαίσιο της γραφής του. Όχι όμως και το περιεχόμενό της, αυτό ήταν εξαρχής και παρέμεινε η ανθρώπινη ύπαρξη και τα πάθη της.