Κική Δημουλά

ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΜΠΟΥΡΑ

ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΠΑΠΑΣΤΑΘΗ, Κική Δημουλά. «Αχθοφόρος μελαγχολίας». Ποίηση και ποιητική του πένθους, εκδόσεις Gutenberg, σελ. 422

Αξιοσημείωτη μονογραφία η επεξεργασμένη διδακτορική διατριβή της Δέσποινας Παπαστάθη που εγκρίθηκε το 2014 στο Τμήμα Φιλολογίας τού Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Κι αυτό γιατί φωτίζει με ιδιαίτερο τρόπο όχι μόνον την δεύτερη μεταπολεμική γενιά αλλά και τη γενικότερη νεοελληνική ποίηση. Κατατάσσοντας τη λογοτεχνική δημιουργία  της ακαδημαϊκού Κικής Δημουλά στο ελεγειακό είδος αναδεικνύει εν τέλει τον «αντι-παρηγορητικό, αντι-εγκωμιαστικό, αντι-ελεγειακό χαρακτήρα της γραφής της» (σελ. 391, «Αντί Επιλόγου»). Αυτή ακριβώς η διασταλτική, διαθλαστική ερμηνεία της καταυγάζει το έργο της κορυφαίας ποιήτριας με σφαιρικό τρόπο, με αποτέλεσμα να θέλουμε να μελετήσουμε τα πασίγνωστα ποιήματα ξανά και ξανά κι αυτό είναι ένα σαφώς αξιοσημείωτο επίτευγμα, αν σκεφτείς πως η ποίηση σήμερα έχει μάλλον χάσει το δρόμο της προς το πλατύ κοινό και λειτουργεί σα να έχει κόψει τις γέφυρες με τον «αμύητο» αναγνώστη.

Η ερευνήτρια Δέσποινα Παπαστάθη διαθέτει έναν κρουστό λογοτεχνικό αφηγηματικό χαρακτήρα έτσι που μπορεί να διαβαστεί αυτό το μελέτημα ως «μεταμοντέρνα» αφήγηση που αφορά την απολεσθείσα σωματικότητα της ποίησής μας στις δύο πρώτες δεκαετίες του εικοστού πρώτου αιώνα, όταν υπερισχύουν τα δια-νοήματα και οι δια-κειμενικές αναφορές, ενώ – με ελάχιστες εξαιρέσεις – έχει επιτευχθεί πλέον το «συναινετικό διαζύγιο» μεταξύ ποιητικολογούντων και παραδοσιακής προσωδίας της ελληνικής γλώσσας, την οποίαν αγνοούν επιχειρώντας δάνεια κι αντιδάνεια από άλλες «ισχυρές» γλώσσες που επεκτείνονται εις βάρος του διαχρονικού πλούτου ενός κώδικα που έδωσε αριστουργήματα και φώτισε το πανανθρώπινο πνεύμα με αναλλοίωτες αξίες.

Η Κική Δημουλά όπως αναδεικνύεται μέσα από την διατριβή της φιλολόγου Δέσποινας Παπαστάθη είναι πρότυπο προς μίμησιν και το έργο της ορόσημο, αφού «απεκδύει τον χριστιανικό μύθο από τη σωτηριολογική του διάσταση» και «εκφέρει τον αρχαιοελληνικό μύθο με μέτρα ανθρώπινα». Όσο για την απαισιοδοξία και την παραδοχή της ήττας, «ο Άνθρωπος της ποίησής της δεν διστάζει να ομολογήσει πως ‘λύγισε’ και να αποδεχτεί ‘ήσυχα’ και νηφάλια τη θλίψη και την απογοήτευση που γεννά η διαπίστωση της φθαρτής υπόστασής του». Αυτή η υπαρξιακή διάσταση της ποιητικής της συνδέει την δική μας Κική Δημουλά με τα παγκόσμια ρεύματα (είτε πρόκειται για τον Σαρτρ, τον Καμύ και τον Μπέκετ είτε για την Πολωνέζα νομπελίστρια Βισλάβα Σιμπόρσκα).

Μπάμπης Παπαγιάννης, Menschsein, άποψη της έκθεσης