Το ορατό και το αόρατο

ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΚΑΡΕΛΑ

ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ, ΚΩΣΤΑΣ ΓΟΥΛΙΑΜΟΣ, Στη διαλεκτική της αρμονίας, εκδόσεις Gutenberg, σελ. 9

Το εξαιρετικό –ακόμα και για τον πιο απαιτητικό αναγνώστη– βιβλίο του Κώστα Γουλιάμου διαβάζεται μονομιάς: σου θυμίζει, σου μαθαίνει, σου φέρνει στο μυαλό αναμνήσεις, σε κάνει να δεις γνώριμα πράγματα διαφορετικά, σου εξηγεί θέματα που θεωρούμε ήδη γνωστά, συνδυάζοντας τη σοβαρότητα του λόγιου με την ευαισθησία που χρειάζεται για να μιλήσεις για τέχνη.

Η "χορογραφία" ανάμεσα στη μουσική αρμονία και την κοινωνιογραφία είναι η καρδιά του βιβλίου. Μήπως αυτή η –στιγματισμένη από την εποχή της και γι’ αυτό απόλυτα διαρκής– χορογραφία είναι ο κόσμος όπως σχηματίζεται μέσα από την ψυχή του Θεοδωράκη; Περισσότερο από μια σπουδή πάνω στην κοινωνία της εποχής, μέσω της τέχνης στο υψηλότερο επίπεδο, αυτής που συνάντα το μύθο, το θρύλο, τη θρησκεία, τη σημειολογία, την τεχνολογία, το φόβο, την αγάπη (ναι), νιώθεις την εμπειρία του να βιώνεις την Ελλάδα, την ιστορία της, τη γλυκιά θάλασσα. Γιατί ακούγοντας Μίκη βλέπουμε τα πράγματα μέσα από τα μάτια του, μας ανοίγει γενναιόδωρα την ψυχή του και μας επιτρέπει να δούμε γνωστά πράγματα σα να είμαστε εκείνος.

Ενιαίο μουσικό σύμπαν και κοινωνιογραφία είναι η καρδιά του βιβλίου και του επιχειρήματος, που τελικά παρουσιάζει τον μεγάλο μουσικοσυνθέτη ως πλήρη δημιουργό, με την έννοια ότι το έργο του αφορά και επηρεάζει άλλες πτυχές της διανόησης, της τέχνης, του πνεύματος, της πολιτικής πάλης. Πρόκειται για μια "Vision du monde " ή το πώς βλέπει τον κόσμο· το ορατό και το αόρατο στο έργο του συνθέτη, δηλαδή η κοινωνιογραφια και η μουσική όπως αυτές σχηματίζονται ή διέπονται από κάτι αόρατο, κάτι μη αναλύσιμο, όπως για παράδειγμα ένα μυστικό· που θα μπορούσε να είναι η διαίσθηση και η ψυχή του μουσικοσυνθέτη, από τη μια. Ή κάτι που τον σημάδεψε και τον σχημάτισε για πάντα, από την άλλη. "Vision du monde" που λειτουργεί ως (disciplinary) matrix αλλά από την πλευρά της τέχνης –συνήθως ο όρος χρησιμοποιείται στην φιλοσοφία των επιστημών– είναι το έργο του Μίκη: μπαίνουμε στο σύμπαν του. "Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ και μυρσίνη εσύ δοξαστική / Μη παρακαλώ σας μη, λησμονάτε τη χώρα μου "

Ο Γουλιάμος γράφει για το μύθο στο έργο του Θεοδωράκη, τους μύθους που επαναλαμβάνονται και συναντώνται παντού στην ιστορία της τέχνης. Κυρίως μύθους που χρειαζόμαστε “εν καιρώ πολέμου" για να πιαστούμε από αυτούς.

László Fehér, Redhead Girl, 2000, λάδι σε καμβά, 250 x 180 εκ.