Η γοητεία της ανατροπής

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΕΤΡΟΧΕΙΛΟΣ, Ο τελευταίος χτύπος, εκδόσεις Βακχικόν, σελ. 100

Ευχάριστη έκπληξη για τον αναγνώστη αποτελεί η πρώτη συλλογή διηγημάτων του Αλέξανδρου Πετρόχειλου  (γενν. 1987) και, όπως φαίνεται από το βιογραφικό του, το πρώτο βιβλίο που τυπώνει. Αν και πολύ λίγα στοιχεία αναφέρονται στο οπισθόφυλλο, ο συγγραφέας αποδεικνύει ότι ξέρει πώς να δομήσει την ιστορία του και πώς να παρουσιάσει τα δεδομένα του, γνώση που έχει προέλθει είτε από σεμινάρια δημιουργικής γραφής, είτε από πρότερο πεζογραφικό έργο το οποίο δεν έχει δημοσιευτεί, είτε από φυσικό ταλέντο. Ο τρόπος που δομεί τις ιστορίες του θυμίζει αρκετά τον Αμερικάνο διηγηματογράφο O ‘ Henry (1862 - 1910) ο οποίος έγινε διάσημος ανά τον κόσμο ακολουθώντας τις τεχνικές που πάνω - κάτω ακολουθεί κι ο Πετρόχειλος: πολύ σύντομη φόρμα, αφήγηση λιτή και απλή, χωρίς κανένα «λογοτεχνικό στολίδι», γλώσσα καθημερινή, χωρίς εξεζητημένο λεξιλόγιο, και μια απρόσμενη ανατροπή στο τέλος.

Αν και ο O. Henry επέμενε σε έναν δογματισμό που επέβαλλε η ανατροπή να γίνεται στην τελευταία παράγραφο, πράγμα που ο Μπόρχες στην κριτική του ανάγνωση θεώρησε σε έναν βαθμό τυποποιημένο και μηχανιστικό, ο Πετρόχειλος τοποθετεί τις ανατροπές του άλλοτε στην τελευταία παράγραφο, άλλοτε στα ¾ του διηγήματος όπως επιβάλλουν οι κλασσικοί κανόνες και σε πολλές περιπτώσεις –αν και είναι φανερό τι γίνεται– αφήνει μια αμφιβολία, ένα παράθυρο ανοικτό σε διαφορετικές ερμηνείες. Όμως η αναγνωστική έκπληξη δεν προκύπτει μόνο από την ορθή εφαρμογή της αρχιτεκτονικής των κειμένων και την τήρηση κάποιων κανόνων αφήγησης, πράγματα όχι και τόσο συνηθισμένα στους Έλληνες συγγραφείς

Η αναγνωστική έκπληξη προκύπτει από το συγγραφικό σύμπαν που δημιουργεί ο συγγραφέας. Ένα σύμπαν ιδιότυπο και μοναδικό. Έναν κόσμο σκοτεινό, μια πραγματικότητα που η ζωή συνορεύει διαρκώς με το θάνατο και ο θάνατος είναι η συνέχεια και η συνέπεια της ζωής. Όλα ή σχεδόν όλα τα διηγήματα έχουν αιματηρό τέλος και αυτή η δραματική κορύφωση υπονοείται σε όλα τα στάδια του αφηγήματος. Ακόμα κι όταν όλα φαίνονται ρόδινα κι ανθηρά, υπάρχει, μέσα στις εικόνες που περιγράφονται με αφοπλιστική απλότητα, στον ρυθμό της αφήγησης, στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα, κάτι απειλητικό, κάτι σκοτεινό, κάτι που προοιωνίζει τον θάνατο. Αυτός ο σκοτεινός κόσμος είναι ο κόσμος που μας παρουσιάζει ο Αλέξανδρος Πετρόχειλος με τρόπο πειστικό.

Όπως ο Χ. Φ. Λάβκραφτ είχε την ικανότητα να περιγράφει φανταστικούς κόσμους και δαιμονικά  όντα σα να τα είχε δει με τα μάτια του, έτσι κι ο Πετρόχειλος έχει την ικανότητα να μας πείθει για την δική του πραγματικότητα και να θέτει στον αναγνώστη πολυσήμαντους προβληματισμούς σχετικά με τη ζωή και τον θάνατο. Όλοι οι πρωταγωνιστές του είναι από την αρχή πολύ κοντά στον θάνατο αν και νομίζουν ότι είναι πολύ μακριά.

Andrea Martinelli, Friends, 2002, λάδι σε καμβά, 220 x 160 εκ.