Ο συγγραφέας ως παραγωγός

(Ένα απόσπασμα από το βιβλίο)

Νίκος Παπαδόπουλος, Άτιτλο, 2016, μολύβι και μελάνι σε χαρτί,55 x 75 εκ.

Ο Μπρεχτ έχει επινοήσει τον όρο «λειτουργικός μετασχηματισμός» (Umfunktionierung) για να περιγράψει τον μετασχηματισμό των μορφών και των εργαλείων παραγωγής από την προοδευτική διανόηση – μια διανόηση ενδιαφερόμενη για την απελευθέρωση των μέσων παραγωγής και ως εκ τούτου δρώσα στον ταξικό αγώνα. Ο Μπρεχτ ήταν ο πρώτος που απηύθυνε στους διανοούμενους την ανώτερης σημασίας επίκληση να μην τροφοδοτούν τον παραγωγικό μηχανισμό χωρίς συγχρόνως να μεταστρέφουν, όσο είναι δυνατόν, αυτόν τον μηχανισμό προς την κατεύθυνση του σοσιαλισμού.

Η δημοσίευση των Versuche [Δοκιμίων], διαβάζουμε στην εισαγωγή του συγγραφέα τους, «σημαδεύει μια χρονική στιγμή όπου ορισμένα έργα, δεν επιδιώκουν τόσο να παρουσιάσουν ατομικές εμπειρίες (δεν έχουν, δηλαδή, χαρακτήρα εντελούς έργου) όσο να χρησιμοποιήσουν (να μεταμορφώσουν) ορισμένους υπάρχοντες θεσμούς». Δεν αποτελούν την ποθητή πνευματική αναγέννηση που διακηρύσσουν οι φασίστες· αυτό που προτείνουν είναι η τεχνική ανανέωση. Θα επιστρέψω σ’ αυτό το θέμα αργότερα. Εδώ θα ήθελα να περιοριστώ στο να αποδείξω την αποφασιστική διαφορά ανάμεσα στην απλή τροφοδότηση ενός μηχανισμού και στον μετασχηματισμό του. Θα ήθελα, πριν προχωρήσω στις παρατηρήσεις μου για τη Νέα Αντικειμενικότητα, να πω ότι το να τροφοδοτούμε τον παραγωγικό μηχανισμό χωρίς να προσπαθούμε, εντός των ορίων των δυνατοτήτων μας, να τον μεταμορφώσουμε, είναι μια άκρως αμφισβητήσιμη δραστηριότητα, ακόμη κι όταν το τροφοδοτικό υλικό μοιάζει να είναι επαναστατικής φύσεως.

Διότι βρισκόμαστε μπροστά στο γεγονός –για το οποίο είχαμε αρκετές αποδείξεις στη Γερμανία κατά την τελευταία δεκαετία– ότι ο αστικός μηχανισμός παραγωγής και δημοσίευσης μπορεί να αφομοιώνει, και πράγματι να προπαγανδίζει, μια εκπληκτική ποσότητα επαναστατικών θεμάτων, χωρίς ποτέ να τίθεται υπό αμφισβήτηση η δική του παρατεινόμενη ύπαρξη, ή η τάξη στην οποία ανήκει. Εν πάση περιπτώσει, αυτό εξακολουθεί να ισχύει όσο τροφοδοτείται από ρουτινιέρηδες, έστω κι επαναστάτες ρουτινιέρηδες. Χαρακτηρίζω ρουτινιέρη κάποιον που αρνείται εκ πεποιθήσεως να βελτιώσει τον παραγωγικό μηχανισμό και να τον απομακρύνει έτσι από την άρχουσα τάξη προς όφελος του σοσιαλισμού.

Επιπλέον, υποστηρίζω ότι ένα σημαντικό μέρος της λεγόμενης αριστερής λογοτεχνίας δεν έχει άλλη κοινωνική λειτουργία, παρά να αντλεί νέες εντυπώσεις ή αισθήσεις από αυτή την κατάσταση για την ψυχαγωγία του κοινού. Αυτό με οδηγεί στη Νέα Αντικειμενικότητα.

Βάλτερ Μπένγιαμιν