Κέντρωνας

Κεντρώνω (ρ. μετ.). Νύσσω διά κέντρου∙ κτυπώ ή τρυπώ με το κεντρί∙ τσιμπώ.||Εμβολιάζω, εγκεντρίζω φυτόν∙ φελιάζω.||Πλησιάζω ή φθάνω εις το κέντρον (του ουρανού): εκέντρωσεν ο ήλιος.

Κέντρωνες (οι). Αρχαίος γαλατικός λαός, οικών εν τη περιοχή των Άλπεων.

Κέντρων – ωνος (ο), λατ. cento. Λογοτεχνικόν είδος. Ενεφανίσθη από του τέλους της αρχαιότητος. Η αυτοκράτειρα Ευδοκία, ο μελωδός Κοσμάς και άλλοι εποίησαν κέντρωνας, εκ στίχων του Ομήρου ιδίως, τα άλλως λεγόμενα ομηρόκεντρα, μία δε τραγωδία εκ 2640 στίχων υπό τον τίτλον «Χριστός πάσχων», αποδιδομένη εις Γρηγόριον Ναζιανζηνόν, συνετέθη υπό του αγνώστου συγγραφέως της εκ στίχων ους ηρανίσθη εκ γνωστών δραμάτων του Ευριπίδου. Ανάλογα λατινικά εποιήθησαν εκ στίχων του Βιργιλίου. Πλήθος κεντρώνων παρήγαγον, κυρίως κατά τον Μεσαίωνα, οι μοναχοί τόσον του Βυζαντίου όσον και της Δύσεως.

Εις την θεωρητικήν θεμελίωσιν του κέντρωνος προέβη ο Αμπουλχαλίντ Μουχάμαντ ιμπν Άχμαντ ιμπν Μουχάμαντ ιμπν Ρουσντ, ακολούθως ονομασθείς Μπενραΐστ, μετέπειτα Αβενρίζ, ύστερον Αμπέν-Ρασάντ ή και Φίλιους Ροσάντις, μετά δε παρέλευσιν ενός αιώνος αποκληθείς Αβερρόης, δώσας κοσμολογικήν και ανθρωπολογικήν σημασίαν εις τον ποιητικό νου. Κλίνων προς τας πανθεϊστικάς αρχάς, υπεστήριξε ότι δεν υπάρχει παρά είς μόνος ποιητικός νους διά πάντας τους ανθρώπους και ότι η ιδιαιτέρα ψυχή εκάστου ανθρώπου, προωρισμένη να χαθή μετά του σώματος, δεν γίνεται ικανή να διανοείται παρά μόνον εκ της παροδικής της ενώσεως μετά του καθολικού νου.

Σπουδάσας Θεολογίαν, Κανονικόν Δίκαιον, Ιατρικήν, Μαθηματικά και Φιλοσοφίαν, εφήρμοσεν την θεωρίαν του αντιμετωπίσας τον Αριστοτέλη κατά τρεις τρόπους: α΄) αναφέρων εκάστην παράγραφον του έργου του και εξηγών αυτήν κατά λέξιν∙ β΄) αναφέρων τας πρώτας λέξεις εκάστης παραγράφου και εξηγών κατόπιν το σύνολον, χωρίς να διακρίνηται, εκ πρώτης όψεως, τι ανήκει εις αυτόν και τι εις τον Αριστοτέλη, και γ΄) παραφράζων ή μάλλον συνθέτων ολόκληρα φιλοσοφικά δοκίμια, με τους ιδίους τίτλους του έλληνος φιλοσόφου.

Ο Αβερρόης, γόνος καλλίστης οικογενείας της Ανδαλουσίας, εγεννήθη εν Κορδούη, τω 1126, και απέθανεν εν Μαρόκω, τω 1198.

[Από το βιβλίο του Κώστα Βούλγαρη, Το εμφύλιο σώμα. Πολυφωνική μεταμυθοπλασία, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 2014]