Οι στάχτες του Γκράμσι

Ένα κόκκινο μαντήλι, όμοιο με εκείνο 

που έδεναν στο σβέρκο τους οι παρτιζάνοι.

Και πιο εκεί, στην τεφροδόχο, στην ωχρή γη, αφημένο

αλλιώς κόκκινο ένα γεράνι. Εσύ στέκεσαι

εδώ, εξόριστος, με χάρη αμείλικτη

καθόλου χριστιανική. Δίπλα σου οι άλλοι

νεκροί: Οι στάχτες του Γκράμσι… Ανεπίλυτη

δυσπιστία κι ελπίδα στο μεταξύ. Σε πλησιάζω:

κάτω απ’ των δέντρων τον ίσκιο έτυχε, σε μια λιτή

λωρίδα γης, να βρίσκεται το πνεύμα σου το αναπαυμένο. Εικάζω

πως είναι και κάτι άλλο, πιο εκστατικό ή και πιο ταπεινό· μπορεί

μεθυστική συνύπαρξη θανάτου κι έρωτα. Κι από ετούτη

τη χώρα, που δεν σου ανέκοψε την ορμή,

νιώθω (στην αταραξία τούτων των τάφων) την αδικία και

(στην ακούραστη μοίρα μας) την πρόνοια: οι καιροί

σου υπαγόρευσαν τις καλύτερες σελίδες λίγο πριν

από τη δολοφονία. Ιδού ο σπόρος –τον επιβεβαιώνεις–

που δεν κατάπιε ακόμη η αρχαία κυριαρχία: των

νεκρών την ύπαρξη τη δέσμια, υπόλοιπο σκόνης

κραταιής, σε μια περιουσία που ξερνά την απέχθεια

και το μεγαλείο της στους αιώνες. Της έσχατης στιγμής

μάρτυρας ένα δαιμονισμένο τρέμουλο αμονιού που σιωπά

στραγγαλισμένο, από ύπουλη ανέχεια.

Κι εγώ εδώ, φτωχός, ντυμένος κουρέλια και ξέφτια

από εκείνα που οι φτωχοί γλυκοκοιτάζουν στις βιτρίνες. Τη βρωμιά

απομακρύνοντας των πιο έρημων δρόμων,

των καθισμάτων στα τραμ, που ξαφνιάζουν τη μέρα μου, αλλά:

σπάνια πια· μες στο αδιάκοπο πλέον

μαρτύριο της επιβίωσης. Κι αν τύχει τον κόσμο να αγαπήσω

θα ’ναι με έναν έρωτα σαρκικό, βίαιο και τρυφερό, μοιραίο

που έφηβος μισούσα, γιατί έκρυβε την αστή σκιά μου πίσω

από μένα τον αστό. Διχασμένος τώρα ο κόσμος, μαζί

με σένα, δεν αξίζει περιφρόνηση και μίσος

η μεριά που βλέπει προς την εξουσία; Ζει

κανείς και χωρίς τη δική σου αδιαλλαξία

όταν δεν επιλέγει. Στην αυλαία ανθίζει

της μεταπολεμικής δύσης μια νέα ιστορία:

Ζω αγαπώντας τον κόσμο που μισώ· στη δική του

μιζέρια υπερόπτης και σπαταλημένος – για μία

ζοφερή  διαστροφή της συνείδησης…

ΠΙΕΡ ΠΑΟΛΟ ΠΑΖΟΛΙΝΙ

[Από το βιβλίο του Πιέρ Πάολο Παζολίνι, Οι στάχτες του Γκράμσι, που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Οροπέδιο». Εισαγωγή, μετάφραση, χρονολόγιο, Ελένη Κοσμά.]