Μια αμερικάνικη εκδοχή

Μαρία Λίζα Ρεντλ-Παππά, Άτιτλο, επιτοίχια εγκατάσταση, 2016 (λεπτομέρεια

SAUL BELLOW, Οι περιπέτειες του Ώγκι Μαρτς, μτφρ. Μιχάλης Μκαρόπουλος, εκδόσεις Καστανιώτη, σελ. 864

Πολυσέλιδο μυθιστόρημα, το The adventures of Augie March, που εκδόθηκε πρώτη φορά το 1949 και στην τελική του μορφή το 1953, είναι το τρίτο βιβλίο του Saul Bellow και το πρώτο στο οποίο αποκτάει το προσωπικό ύφος, το οποίο όχι μόνο του χάρισε το βραβείο Νόμπελ, αλλά επηρέασε μια πλειάδα αμερικάνων συγγραφέων (Τζόν Ίρβιντ, Τζέφρι Ευγενίδης, Τζόναθαν Φράζεν κι άλλους πολλούς) κι επί της ουσίας δημιούργησε ένα νέο είδος στην αγγλόφωνη λογοτεχνία. Αν και το εν λόγω μυθιστόρημα δεν έχει ακόμα την πυκνότητα ύφους που έχει για παράδειγμα το Χέρτσογκ, το οποίο εκδόθηκε πάνω από 10 χρόνια αργότερα με παρεμφερές θέμα, Οι περιπέτειες του Ώγκι Μαρτς είναι ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο, όχι μόνο για το ίδιο το περιεχόμενό του, αλλά γιατί μας δίνει μια σαφέστερη εικόνα για τις επιρροές του Saul Bellow και τον τρόπο με τον οποίο οικοδόμησε αυτό το νέο ύφος, τη νέα κατεύθυνση της Αγγλόφωνης λογοτεχνίας.

Όπως φαίνεται, ο Καναδοαμερικάνος συγγραφέας ξεκίνησε να γράψει μια αμερικάνικη εκδοχή του Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο, όμως το ίδιο το υλικό που διαχειρίστηκε τον έσπρωξε σε διαφορετικά μονοπάτια. Οι επιρροές του Προυστ είναι εμφανείς, και στο θέμα και στο πολυσέλιδο λεπτομερές αφηγηματικό υλικό και στην διαχείριση της μνήμης και στα διαλογικά μέρη και στα περίπλοκα «έξυπνα» λεκτικά σχήματα και στα πρόσωπα που επανεμφανίζονται και δημιουργούν την εσωτερική αλήθεια του αφηγητή. Ωστόσο, οι μεταπολεμικές ΗΠΑ είναι διαφορετικές από την προπολεμική Γαλλία και η νέα πραγματικότητα οδηγεί εκ των πραγμάτων σε αφηγηματικές διαφοροποιήσεις. Η καθημερινότητα είναι πεζή, χωρίς τον ονειρικό ρομαντισμό του Προυστ, τα προβλήματα χειροπιαστά, οι εσωτερικές αναζητήσεις μικρές και η αμφισημία και η σχετικότητα των ιδεών οδηγεί στην ειρωνεία, στο εσωστρεφές χιούμορ που αποτελεί ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του συγγραφέα και του λογοτεχνικού ρεύματος που δημιούργησε. Κι έτσι από κάτι ήδη υπάρχον γεννήθηκε κάτι καινούργιο.

Ο Ώγκι Μαρτς λοιπόν, φενάκη του συγγραφέα, Εβραίος της Αμερικής, περνάει πολλαπλές ασήμαντες και σημαντικές περιπέτειες, την οικονομική κρίση, τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, προσωπικές περιπέτειες, έρωτες και φιλίες, οι οποίες τελειώνουν, όπως και η ζωή, χωρίς κάθαρση. Και, σίγουρα, αυτό που περισσότερο θαυμάζει κανείς, είναι το ήδη διαμορφωμένο ύφος του Saul Bellow, μια πυκνή γραφή που κινείται, κλείνοντας το μάτι (και) στον Τσέχωφ, μεταξύ κωμωδίας και τραγωδίας και που εξελίχθηκε μερικά χρόνια αργότερα στην ίσως κορωνίδα της δημιουργίας του συγγραφέα, το Χέρτσογκ.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ