Ο Αλμπέρ Καμύ και οι εκδοτικές του περιπέτειες στην Ελλάδα

Επιστολές

Στα τέλη Απριλίου 1955 ήρθε για πρώτη φορά στην Αθήνα ο Α. Καμύ, προσκεκλημένος του Γαλλικού Ινστιτούτου (δ/ντής του ο Οκτάβ Μερλιέ και μορφωτικός ακόλουθος ο Αλμπέρ Φεκάν). Λίγα χρόνια πριν, κατά την ταραγμένη πολιτικά μεταπολεμική περίοδο στην Ελλάδα, ο Καμύ με άλλους Γάλλους διανοουμένους είχε δημοσιεύσει στα μέσα της πατρίδας του μια ανοιχτή επιστολή συμπαράστασης για τους καταδικασμένους σε θάνατο αριστερούς όπως και για τους έγκλειστους στα στρατόπεδα. Αργότερα, με την έκρηξη του αντιαποικιοκρατικού αγώνα στην Κύπρο είχε πράξει ανάλογα, υπερασπιζόμενος Κύπριους μαχητές. Στις 27 Απρ. έκανε μια ομιλία στην αίθουσα του Παρνασσού για την αρχαία τραγωδία και την επομένη, 28 Απρ., με πρωτοβουλία της νεοσύστατης Ελληνογαλλικής Πολιτιστικής Ενώσεως διοργανώθηκε δημόσια συζήτηση με θέμα "Το μέλλον του ευρωπαϊκού πολιτισμού", με συντονιστή τον πρόεδρο της ΕΠΕ, ψυχίατρο Άγγελο Κατακουζηνό και συνομιλητές του Καμύ, μεταξύ άλλων, των Ευάγγελου Παπανούτσου, Κωνσταντίνου Τσάτσου, Γιώργου Θεοτοκά, Φαίδωνος Βεγλερή, Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα, ενώ ο Ανδρέας Εμπειρίκος ανέλαβε τη μαγνητοφώνηση της συζήτησης. 

Το ενδιαφέρον υπήρξε μεγάλο, τη συζήτηση παρακολούθησε πλήθος κόσμου, με πυκνές αναφορές στον τύπο και στο ραδιόφωνο της εποχής. Θέλοντας να ξαναδώσει το σπουδαίο αυτό γεγονός στο σημερινό αναγνωστικό κοινό, η Τατιάνα Τσαλίκη-Μηλιώνη, υπεύθυνη του Τμήματος Μετάφρασης και Μεταφρασεολογίας του Πανεπ. Αθηνών, πήρε την πρωτοβουλία να αποδώσει το σύνολο της συζήτησης. Και την απόδοση ακολούθησε η μεταφορά της σε βιβλίο από τις Εκδ. Αλεξάνδρεια, με την προσθήκη μιας εισαγωγής της κ. Μηλιώνη. Ας σημειωθεί ωστόσο ότι έτσι όπως είχε διαμορφωθεί ο διάλογος του Καμύ με τους συνομιλητές του, με σειρά ερωταποκρίσεων, δεν ήταν λογικά δυνατό να θεωρηθεί ότι ως κείμενο μπορούσε να ανήκει στον Γάλλο συγγραφέα ή στους κληρονόμους του, αφού δεν είναι κείμενο ενός και μόνο αλλά ενός συνδυασμού όλων των συζητητών. Επιπλέον ο ίδιος ο Καμύ είχε δώσει την άδεια στην Ελληνογαλλική Πολιτιστική Ένωση, ως σωματείο, να χρησιμοποιήσει τη μαγνητοφωνημένη συνομιλία όπως καλύτερα θα έκρινε το διοικητικό της συμβούλιο, πράγμα σήμερα εντελώς ανέφικτο διότι η ΕΠΕ έπαψε να υπάρχει εδώ και πολλά χρόνια.

Πρόσφατα όμως η συζήτηση κυκλοφόρησε εν νέου από τις Εκδ. Πατάκη σε άλλη μετάφραση, με τη συνοδεία εισαγωγικών και άλλων σχολίων, με το αναπόδεικτο ότι η νέα έκδοση διαθέτει τα πνευματικά δικαιώματα που δόθηκαν από τον Καμύ στην ΕΠΕ, αλλά και το ηθικά ανεπίτρεπτο να αποκρύβει συνειδητά από τους αναγνώστες της ότι πρώτη έκδοση της συζήτησης είναι αυτή του 2004, των Εκδ. Αλεξάνδρεια. 

Κλείνοντας, και για να μη θεωρηθεί η έκδοση του 2004 έκδοση-φάντασμα, παραθέτουμε μερικές μόνο από τις κριτικές αναφορές που την υποδέχτηκαν και τη σχολίασαν προ δέκα και πλέον ετών: 1) Έφη Φαλίδα, Τα Νέα, 6.3.2004, 2) Σπ. Κακουριώτης, Η Αυγή, 11.3.2004, 3) Δημ. Κούρτοβικ, Τα Νέα, 5.6.2004, 4) Αλέξ. Ζήρας, Ελευθεροτυπία, 6.8.2004, 5) Τιτ. Δημητρούλια, Η Καθημερινή, 10.1.2009.

ΑΝΘΟΥΛΑ ΔΑΝΙΗΛ

Θεόδωρος Γιαννάκης, Nightly built, 2014, ελαφροσκυρόδεμα, χυτευμένο αλουμίνιο, πλαστικό, στο παλιό νοσοκομείο Άμφισσας