Βίος Αβίωτος

ΤΗΣ ΤΖΙΝΑΣ ΠΟΛΙΤΗ

Χρυσάνθη Κουμιανάκη, «Θεέ, υποψιάζομαι είστε αριστερός διανοούμενος...» (λεπτομέρεια), 2014- 2015, εγκατάσταση, διαστάσεις μεταβλητές

Σκέφτομαι την τεράστια νοητική και ψυχική αφαίρεση που καλείται να ασκεί σε κάθε χρονική στιγμή ο σημερινός άνθρωπος, προκειμένου να διαφυλάξει και να διαχειριστεί την αυταπάτη ενός ελάχιστου χώρου προσωπικού, καθημερινού βίου. Ενός χώρου την ύπαρξη του οποίου η βιοεξουσία αδιάλειπτα απειλεί, παραβιάζει, και καταργεί. Είναι σα να ζει κανείς σε ένα «σπίτι» χωρίς παράθυρα, χωρίς πόρτες, χωρίς τοίχους, απόλυτα εκτεθειμένος στο θέαμα μιας παγκόσμιας χαοτικής κόλασης τους διαβαθμισμένους κύκλους της οποίας επιτηρούν οι τιμωροί πρίγκιπες του Σκότους. Οι θετικοί όροι κάθε αντίθεσης έχουν πλέον ακυρωθεί. Ο σημερινός άνθρωπος είναι το άθυρμα της Παγκόσμιας Αταξίας Πραγμάτων.

Ο Μαμμωνάς διαφεντεύει τα πάντα: το νερό, τον αέρα, τη φωτιά, το χώμα, τα φυτά, τα ζώα, τα ανθρώπινα σώματα και τις ψυχές. Ελέγχει τη λειτουργία των πέντε αισθήσεων του σημερινού ανθρώπου και μέσω αυτών των συναισθημάτων του: καρφώνει την όραση πάνω σε επιλεγμένες εικόνες ανείπωτης βίας – αποκεφαλισμούς, πνιγμούς απελπισμένων προσφύγων που έχουν μετατραπεί σε πλουτοφόρο εμπόρευμα, σκελετωμένων από την πείνα παιδιών, βιασμένων γυναικών. Ο ανθρώπινος πόνος και η απόγνωση μεταγλωττίζονται σε «είδηση», σ’ έναν κώδικα επικοινωνίας ο οποίος, σε αντίθεση με την τέχνη και τη λογοτεχνία, μεταδίδει τα ανθρώπινα παθήματα ως πληροφορία και όχι ως βίωμα, αφαιρώντας έτσι κάθε ψυχική δυνατότητα από το θεατή να συναισθανθεί.

H αφή παγιδεύεται έτσι ώστε η επαφή του σημερινού ανθρώπου να θέλγεται από τα άψυχα: τα δάχτυλα, αντί να αποζητούν το αγαπημένο σώμα, ολημερίς χαϊδεύουν ψυχαναγκαστικά i pads και τάμπλετς. Στην όσφρηση επιβάλλεται η λήθη της ευωδιάς των ανθέων, αφού αυτά έχουν πλέον μετατραπεί σε διακοσμητικά αντικείμενα, ενώ η αφόρητη δυσοσμία του περιβάλλοντος έχει πάψει πια να την ενοχλεί. Η γεύση αδυνατεί να ξεχωρίσει το φυσικό από το κατεψυγμένο, να απολαύσει την ιδιαιτερότητα των άλλοτε εύγευστων, εποχικών κηπευτικών και φρούτων. Πώς να περιγράψει η γερόντισσα στο νέο παιδί τη χαμένη γεύση από το κατεψυγμένο ροδάκινο; Την προσμονή του θέρους, για να απολαύσει τη ζουμερή, κατακόκκινη ντομάτα; Πώς να περιγράψει τη γεύση του κρασιού από το ξύλινο βαρέλι; Μόνο σε παλιούς πίνακες ζωγραφικής και σε ποιήματα μπορεί πια να τις αναζητεί.

Η ακοή περιφέρεται τρελαμένη. Νυχθημερόν, η αέναη βοή των αυτοκινήτων, οι αλαζονικές φωνές των δημοσιογράφων από τις τηλεοράσεις, οι μουσικές στριγκιές από τα ραδιόφωνα, οι ποδοσφαιρικές ιαχές, οι ακατάσχετες από μικροφώνου ομιλίες σε συνέδρια, διαλέξεις, παρουσιάσεις βιβλίων, ο εκκωφαντικός θόρυβος των απορριμματοφόρων τη νύχτα, βιάζουν τα τύμπανά της. Ο μόνος τρόπος να τα προστατέψει είναι με το καλώδιο του κινητού. Καλωδιωμένος, ο σημερινός άνθρωπος περπατά στους δρόμους παρα-μιλώντας. Στην ακοή του, επιβάλλεται να λησμονήσει το κελάιδισμα των πουλιών, το θρόισμα των δένδρων στα δάση, που τώρα έχουν καταστεί καθηλωτικό, μεγαλειώδες θέαμα ανεξέλεγκτων πυρκαγιών.

Ο σημερινός άνθρωπος δεν συνειδητοποιεί ότι οι αισθήσεις, τα συναισθήματα και η θέλησή του έχουν ατονήσει. Ότι η βιοεξουσία τον μεταλλάσει σταδιακά σε ανδρείκελο. Ότι ο λεγόμενος «ανθρωπισμός» λειτουργεί ως, φιλεύσπλαχνη, γκροτέσκα μάσκα για να καλύψει τη βαρβαρότητα και τις δολοπλοκίες του Μαμμωνά. Τι πρέπει να κάνει; Πώς να αντιδράσει; Διαθέτει ακόμα έστω και ψήγματα βούλησης για να διεκδικήσει την ανθρωπιά του και οι αυταπάτες του να μην συγκρούονται με ανεμόμυλους; Πως μετατρέπεται η ιδεολογία του σε πράξη; Πως οργανώνεται σήμερα μια Επανάσταση ενάντια στο Πραγματικό; Απάντηση δεν παίρνει από πουθενά. Ακούει μόνο ρεσιτάλ αποστήθισης κειμένων του παρελθόντος μαζί με ποιητικά ευχολόγια για ένα απόμακρο, παραδεισιακό μέλλον. «Λόγια, λόγια, λόγια». «Υποκριτή αναγνώστη, όμοιέ μου, αδελφέ μου».

Ανέστιος, γυμνός, άθυρμα της Παγκόσμιας Αταξίας Πραγμάτων, πιόνι στο άθλημα σοφών και πολιτικών για το ποιος κατέχει την αληθινή «αλήθεια», ο σημερινός άνθρωπος βρίσκεται πλέον αντιμέτωπος με τη μοναδική αλήθεια: το Θάνατο του Ανθρώπου.

Η Τζίνα Πολίτη είναι ομότιμη καθηγήτρια Αγγλικής Λογοτεχνίας στο ΑΠΘ