Και πάλι η νύχτα... κι η άλλη νύχτα...

ΜΑΡΊΑ ΣΕΡΒΆΚΗ

Κι αυτές τι θέλουν μες στα μάτια σου οι / Βροχερές Ιέρειες / Και δε μιλούν / Και δε γελούν

Νίκος Δραγούμης, Πλύστρες στη δεξαμενή του Γκραβεζόν, 1908, μολύβι και μελάνι, 13,5 x 19 εκ. 

Της Αριστέας Παπαλεξάνδρου

Γεννημένη στις 7 Νοεμβρίου του 1930 και έχοντας εκδώσει το πρώτο της βιβλίο (Περιπέτεια) το 1956, η Μαρία Σερβάκη τοποθετείται από τους γραμματολόγους στην λεγόμενη Β' Μεταπολεμική γενιά· σπούδασε Αρχαιολογία και Αγγλική Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου γνώρισε τον Bernard Blackstone, καθηγητή της στην τότε έδρα Byron, με τον οποίο παντρεύτηκε λίγα χρόνια αργότερα. Όπως μάλιστα έλεγε ο σύζυγός της, τους ένωσαν τρία μεγάλα πάθη: η ποίηση, οι γάτες και το κρασί. Πράγματι, έζησαν μαζί σε μία θυελλώδη σχέση που κατέληξε κάποτε σε διαζύγιο, αλλά και σ’ έναν δεύτερο νέο γάμο μεταξύ τους. Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι η Μαρία Σερβάκη υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων και ότι εργάστηκε για πολλά χρόνια ως καθηγήτρια σε σχολεία της Ελλάδας και του Λιβάνου.

Η Μαρία Σερβάκη ήταν εξαρχής αφοσιωμένη στην ποίηση. Δεν είμαι η πρώτη που θα πω -και όσοι την ήξεραν γνωρίζουν ότι κυριολεκτώ- πως δεν την ενδιέφερε καθόλου όχι μόνο το να προβάλλει αλλά ούτε καν να εκδίδει το έργο της. Ήμουν κι εγώ παρούσα σε ένα από τα περιστατικά όπου εκδότης την παρακαλούσε να του στείλει χειρόγραφο προς έκδοση, και η Μαρία άλλαζε την κουβέντα, περνώντας σε συζήτηση για γάτες. Όμως όχι από έπαρση, ούτε δήθεν. Η Μαρία ήταν πράγματι αλλού. Και αυτό μπορεί να το διαπιστώσει κανείς διαβάζοντας την ποίησή της, από την Περιπέτεια του 1956 έως και τον τυπωμένο το 2013 Οδοιπόρο. Μια ποίηση που μετουσιώνει την παράδοση από τον Κορνάρο ώς τον Σολωμό, ρομαντικών καταβολών όσο το φανταστικό δεν λογίζεται κι εκλαμβάνεται ως αφάνταστο· και συγχρόνως εμβόλιμη συχνά από σκηνές ρεαλιστικές, ώστε τα γεγονότα να αφήνονται να μιλήσουν από μόνα τους, κάθε που ξεδιπλώνεται το παλίμψηστο της ελληνικής φύσης ως πεδίο δράσης του επιρρεπούς στον έρωτα και τον θάνατο σύγχρονου ανθρώπου.

Ήδη από το πρώτο της λοιπόν βιβλίο, την Περιπέτεια, έκανε αίσθηση στο ελληνικό κοινό. Μετουσιωμένος βυρωνικός ρομαντισμός σε μια ποίηση όμως αλάθευτα δική της, σύγχρονη, σημερινή θα λέγαμε μιας ολοένα αναδυόμενης Πικρή[ς] γενιά[ς] / Πικρή[ς] / Πέρα από τη φωνή / Και πέρα απ’ την αγάπη [της].

Το 1971 εκδίδει τον Μυστρά ένα ποίημα θεατρικής δομής με μονολόγους και διαλόγους. Το φεγγάρι, το νερό, το κάστρο και ο αγαπημένος, που όλο και απομακρύνεται, ως αφορμή να βγει απ’ την σιωπή της ο 2ος ήχος:

Ποιο τώρα σε κυκλώνει όνειρο; / Πού πας με τους νεκρούς και τα πουλιά; / Πού πας με τα νερά;

Και άλλοι ήχοι:

Στο Κάστρο οι στρατιώτες πεθαμένοι / Στο Κάστρο οι άρχοντες/ Στο Κάστρο οι τραγουδιστές / Όλοι πεθαμένοι, όλοι! / Όλοι στολισμένοι, όλοι!

Έναν χρόνο μετά, το 1972, εκδίδει το Ενδυτροβαράν και το 1984 τον Άλλο κήπο. Ακολουθούν οι συλλογές που τύπωνε μόνη της ως αυτοεκδόσεις (τις εκδόσεις Blackie Blackstone - Captain Fossi): Περίπατος και σχόλια της Secret Bast Ra στους χώρους των ανθρώπων (1992), Αποσταθεροποιήσεις σε συχνότητες αντιεπιστημονικής φαντασίας (1995), Το φίδι - Μία Ιεροτελεστία (1998), Μήδεια (2003), Τα Τραλαλα... (2010), ενώ το 2013 εκδόθηκε από την Εκάτη ερήμην τής Μαρίας ο Οδοιπόρος, "λίγο προτού γλιστρήσει απ' το σώμα της το φίδι της ζωής".

Καλό ταξίδι, Μαρία.