Η Ευρώπη είναι καταδικασμένη να αλλάξει

Συνέντευξη της Τούβε Άλστερνταλ, στον Νίκο Κουρμουλή

ΤΟΥΒΕ ΑΛΣΤΕΡΝΤΑΛ, Οι γυναίκες στην παραλία, μετάφραση: Λύο Καλοβρυνάς, εκδόσεις Μεταίχμιο, σελ. 430. Άλλη μία αστυνομική περιπέτεια από την Σουηδία; Όχι ακριβώς. Μοιάζει περισσότερο με κοινωνική έρευνα υψηλού ρίσκου, που ενέχει το αστυνομικό μυθιστόρημα. Μια καταρακτώδη αφήγηση που εκτείνεται πάνω στον χάρτη του ανθρώπινου δουλεμπορίου, σήμερα. Η προικισμένη συγγραφέας Τούβε Άλστερνταλ, υφαίνει το γαϊτανάκι της βίας που σχηματοποιεί το κέλυφος των καταρακωμένων δυτικών αξιών. Είχαμε τη χαρά να μας μιλήσει διαδυκτιακά για το βιβλίο, το τράφικινγκ και το ευρωπαϊκό περιβάλλον όπως διαμορφώνεται σήμερα.    

                                                       

-Ποιο ήταν το κίνητρό σας για την συγγραφή του βιβλίου;

- Ήταν μια εικόνα από τις ειδήσεις πριν δέκα χρόνια, που την θυμάμαι σαν χθες: To πλάνο έδειχνε μια παραλία στη Νότια Ευρώπη, όπου είχε συμβεί κάτι. Ένα νεκρό σώμα (μάλλον μετανάστη) έπλεε στη προκυμαία, και κανείς δεν έδινε σημασία. Με χτύπησε κεραυνός. Μιλάμε για μια «διάσημη» παραλία, όπου ευτυχισμένοι βορειοευρωπαίοι τουρίστες περνούν τις ακριβές διακοπές τους και νομίζουν ότι βρίσκονται στον Παράδεισο. Αμέσως άρχισα να μαζεύω υλικό για το βιβλίο και να δουλεύω πάνω στην πλοκή. Εκείνη η εικόνα με στοίχειωσε. Είναι μια εικόνα της εποχής μας. Δύο κόσμοι που συγκρούονται πάνω σε μια λωρίδα γης.

-Γράφετε για ένα θέμα (τράφικινγκ) που πολλοί νομίζουν πως γνωρίζουν τα χαρακτηριστικά του. Εκμεταλεύεστε αυτή την «γνώση», για να μπείτε στα άδυτα μιας σκληρής πραγματικότητας

-Ήταν δύσκολο για μένα να βρω το κατάλληλο μονοπάτι, για να  αποδώσω την ιστορία. Το στοίχημα ήταν να μην φτιάξω άλλο ένα βιβλίο για το τράφικινγκ, που θα εξυπηρετούσε την βιομηχανία του σεξ. Ξέρετε, πολλά βιβλία αποδίδουν με μπανιστηρτζίδικο ύφος το θέμα, μεταδίδοντας στον αναγνώστη έναν σεξουαλικό ενθουσιασμό. Προσωπικά δεν ήθελα να εκμεταλευτώ αυτές τις γυναίκες για μια ακόμη φορά. Και το πιο σημαντικό: Εσείς κι εγώ, μπορεί να είμαστε μέρος του προβλήματος. Για μένα ήταν κεντρική η θέση να γράψω για την μοντέρνα δουλεία. Θα πρέπει να μάθουμε πώς φτιάχνονται και από που προέρχονται τα φτηνά ρούχα ή οι φτηνές ντομάτες που νοστιμεύουν το τραπέζι μας. Όπως επίσης οφείλουμε να μάθουμε, γιατί είναι τόσο φθηνά. Μ’ έναν τρόπο όλοι μπλεκόμαστε σ’αυτή την νέα παγκόσμια ιστορία.

-Τι οδηγεί την πρωταγωνίστρια σας, την Άλι;

-Η Άλι είναι μια σύγχρονη γυναίκα που την οδηγεί η αγάπη. Δεν έχει να χάσει τίποτε μετά την απαγωγή του άντρα της. Το προφίλ της μοιάζει με την αυτοδημιούργητη γυναίκα του σήμερα, που προσαρμόζεται σε καταστάσεις. Η Άλι δεν έχει οικογένεια, δεν έχει σταθερή δουλειά, ενώ οι μνήμες της από την παιδική ηλικία είναι θαμπές. Το πρόσωπο του άντρα της είναι παντού. Το μόνο που την ενώνει με την ζωή. Παράλληλα, ως παιδί μεταναστών και η ίδια στην Νέα Υόρκη, έχει βιώσει σκληρές καταστάσεις που την έχουν κάνει να έχει ισχυρό φίλτρο επιβίωσης. Παλεύει ανάμεσα στην δύναμη να προχωρήσει μπροστά και στην απελπισία της αναζήτησης.

-Το μετανασευτικό ζήτημα έχει φουντώσει ξανά. Οι πληθυσμοί, από την Ασία κυρίως, μετακινούνται μαζικά. Έχουμε μπροστά μας μια εντελώς καινούργια κατάσταση, με όρους κουλτούρας, συνηθειών, τάξης. Πώς το εκλαμβάνετε αυτό;

-Εδώ έχουμε το κρίσιμο ερώτημα για την Ευρώπη σήμερα. Θα πρέπει πρώτα να μετρηθούμε πόσοι από εμάς πιστεύουν στην πραγματική Δημοκρατία, την ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Και όχι σε αυτούς που τα τάζουν. Η Ευρώπη δεν μπορεί να καταντήσει ένα πριβέ κλαμπ. Οι χώρες-μέλη οφείλουν να μοιραστούν το κόστος και την ευθύνη και να σώσουν αυτές τις ζωές. Αντιμετωπίζουμε ένα μεγάλο στοίχημα, που απορρέει από δύο καίρια ερωτήματα: Θα αισθάνονται ωραία οι λαοί της ΕΕ αν αφήσουν να πνιγούν οι μετανάστες στα χέρια εγκληματιών; Ή θα είναι ακόμη πιο καθαρή η Ευρώπη αν τους στείλει πίσω στον πόλεμο και την καταστολή; Φυσικά η Ευρώπη είναι καταδικασμένη να αλλάξει. Όπως όλος ο κόσμος γύρω. Είναι δύσκολο, αλλά το αντίθετο είναι σίγουρα πιο επώδυνο.

-Κάποιοι πρωταγωνιστές στο βιβλίο σας φαίνεται να ακολουθούν μέχρι τέλους τις ιδεοληψίες τους, αν και το σύμπαν γύρω τους καταρέει. Πόσο ο φανατισμός στις μέρες μας έχει διεισδύσει στον δημόσιο διάλογο;

-Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της εποχής μας είναι πως γινόμαστε όλο και πιο εγωπαθητικοί. Φονταμενταλιστές μ’ έναν τρόπο. Ακούμε τον εαυτό μας, και αυτό υποτίθεται ότι μας καλύπτει. Οι γέφυρες διαλόγου καταρέουν σε καθημερινή βάση. Είναι τόσο εύκολο να πιστεύει ο καθένας ότι έχει τις απόλυτες, καθαρές και συμφέρουσες λύσεις. Μόνο που τίποτε δεν θα λυθεί έτσι.

-Για το Σκανδιναβικό αστυνομικό θρίλερ, το περίφημο «Nordic noir”, τι έχετε να πείτε; Αποτελεί την μόνη ανθούσα «σχολή» λογοτεχνίας αυτή τη στιγμή παγκοσμίως;

-Είμαι ενεργό μέλος της σχολής αυτής, όπως την αναφέρατε. Μα σχολή, όμως, ε; Το λέω γιατί δεν το πιστεύω ακόμη, όσο και αν σας φαίνεται περίεργο. Μια παρέα φίλων που προερχόμαστε από μια πολιτικοποιημένη γενιά και βιώσαμε την ήττα των ονείρων μας, κάτσαμε και γράψαμε για όσα μας πονούσαν. Ξέρετε, είναι πολύ βασανιστική η απουσία νοήματος σε χώρες που φαντάζουν τόσο τέλειες. Κάτω από την βιτρίνα, το έγκλημα έχει γίνει σχεδόν δεύτερη φύση. Διότι ο ανταγωνισμός, όπως και ο ρατσισμός, είναι τόσο χωνεμένοι στους συνανθρώπους μας, που ψάχνουν να βρουν τρόπους να τους θρέψουν. Εμείς σαν συγγραφείς θα σκαλίσουμε στις παρυφές της τρέλας για να βρούμε υλικό. Πολλές φορές έχουμε γίνει ένα με τον σκοτεινό μας εαυτό.