Μια αγωνιστική σάγκα

ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ  ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΠΟΥΛΟΥ

     Θοδωρής Προδρομίδης, Element For The Support Of New Structures, 

2014, Μπρούτζος και βιβλία

ΑΝΤΩΝΗΣ ΠΕΤΡΟΥΛΑΣ, Η Οδύσσεια ενός αμετανόητου κομμουνιστή, εκδόσεις Κέδρος, σελ. 439

Τα απομνημονεύματα των αγωνιστών της Εθνικής μας Αντίστασης, που σίγουρα έχουν και αυτοβιογραφικό χαρακτήρα, δεν είναι κάτι το ασυνήθιστο στην αντιστασιακή βιβλιογραφία. Το αντίθετο μάλιστα. Ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες, που η πρόσβαση στα εκτυπωτικά μέσα ήταν πιο εύκολη. Έχουν κυκλοφορήσει αρκετά και πιστεύω πως υπάρχουν πολλά ακόμη που παραμένουν χειρόγραφα στα συρτάρια. Ποιος ξέρει; Ίσως κάποτε κι αυτά δουν το φως της δημοσιότητας...

Δεν θέλει ρώτημα πως σε πολλά απ' αυτά τα γραφτά, στα περισσότερα θα έλεγα, υπάρχει έντονο το στοιχείο της υποκειμενικότητας και της αυτοπροβολής. Με άλλα λόγια, όταν ένα γεγονός απ' αυτά που περιγράφουν έχει θετική εξέλιξη, συνδέουν την επιτυχία του και με τον εαυτό τους. Αν όμως έχει αρνητική εξέλιξη και δυσάρεστα αποτελέσματα, προσπαθούν να φορτώσουν την αποτυχία σε όλους τους άλλους εκτός από τον εαυτό τους.

Όλα τα παραπάνω βέβαια ισχύουν γενικώς για τα “κεφάλια”, δηλαδή για τα στελέχη που είχαν καίριες και υπεύθυνες θέσεις στην εποχή του αγώνα. Δεν είναι το ίδιο, όμως, με τους απλούς αγωνιστές. Αυτοί δεν έχουν να φοβηθούν για την υστεροφημία τους, που δεν αλλοιώνεται έτσι κι αλλιώς. Γι' αυτό και ανοίγουν τις καρδιές τους διάπλατα και περιγράφουν πρόσωπα και περιστατικά με απόλυτη αντικειμενικότητα, τουλάχιστον όπως οι ίδιοι την αντιλαμβάνονται. Γι' αυτό και όποιος καταπιάνεται με την ιστορία της ανεπανάληπτης εκείνης εποχής, θα πρέπει να τους παίρνει σοβαρά υπόψη γιατί τις περισσότερες φορές βρίσκονται πολύ κοντά στην αλήθεια.

***

Αφορμή για όλα τα παραπάνω μου έδωσε το βιβλίο - αυτοβιογραφία του παλιού μου συναγωνιστή και συντρόφου Αντώνη Πέτρουλα. Γεννημένος στο Μοναστήρι της Μάνης, έναν οικισμό δίπλα στο ιστορικό Οίτυλο, στρατεύθηκε από πολύ νέος στον αγώνα κατά του Γερμανού και του Ιταλού κατακτητή, μαζί με όλη τη μεγάλη οικογένεια των Πετρουλαίων. Και, όπως όλοι οι αγωνιστές, πλήρωσαν κι αυτοί πανάκριβα τη συμμετοχή τους. Είκοσι πέντε (25) δολοφονημένους είχε η οικογένεια από την έναρξη της τρομοκρατίας των Χιτών το 1945, έως το τέλος του εμφυλίου το 1950. Και με τη δολοφονία του Σωτήρη Πέτρουλα τον Ιούλιο του 1965, στην οδό Σταδίου, τότε με τις κυβερνήσεις των αποστατών, γίνανε είκοσι έξι (26).

Περιγράφοντας ο Αντώνης την προσωπική του ιστορία, αλλά και την περιπέτεια της οικογένειάς του, ανατρέχει αναγκαστικά και σε σημαντικά περιστατικά τόσο της Εθνικής μας Αντίστασης όσο και της κατοπινής περιόδου, δηλαδή της τρομοκρατίας, του εμφυλίου, αλλά και των κατοπινών “πέτρινων χρόνων” που επακολούθησαν.

Μαχητής του ΕΛΑΣ, περιγράφει σημαντικά περιστατικά, όπως μάχες κατά των Γερμανών και των Ταγματασφαλιτών στην περιοχή της Λακωνίας και της Μεσσηνίας, αναφέρεται σε ηρωισμούς, αλλά και σε απαράδεκτες πρακτικές που ζημίωναν ανεπανόρθωτα τον αγώνα. Παράνομος μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας, στην αρχή γύρω από τον Ταΰγετο και στη συνέχεια στην Αθήνα, έμαθε από τις εφημερίδες τη μαζική δολοφονία επτά μελών της οικογένειας του, γυναίκες οι περισσότερες κι ανάμεσά τους η μάνα του και οι αδερφές του. Και οι φόνοι δεν σταμάτησαν εκεί, βέβαια. Αλήθεια, πώς βάστηξε!..

Κι ύστερα “τρόφιμος” των φυλακών για 15 ολόκληρα χρόνια. Πιάστηκε τον Ιούνιο του 1946 καταδικάστηκε σε θάνατο και ώς το 1960 γνώρισε όλες σχεδόν τις φυλακές της χώρας. Από εκεί παρακολούθησε όλη την πορεία του εμφυλίου καταπίνοντας τις πίκρες για τις ήττες του Δημοκρατικού Στρατού, αλλά και για τον χαμό των συγγενών του που συνεχιζόταν, με αποκορύφωμα τη δολοφονία του Βασίλη Πέτρουλα που πιάστηκε τραυματίας στον Χελμό από τον κυβερνητικό στρατό ύστερα από τη μάχη των Καλαβρύτων.

Βγαίνοντας από τη φυλακή το 1960, προσλήφθηκε ως υπάλληλος στην “Αυγή” και δούλεψε ώς το κλείσιμό της από τη χούντα στις 21 Απριλίου 1967. Παράλληλα, ενταγμένος στο κόμμα της ΕΔΑ, δούλεψε στον συνδικαλιστικό τομέα και συγκεκριμένα στον Τομέα Τύπου και Χάρτου. Εκεί γνωριστήκαμε, αφού δουλέψαμε μαζί όλα εκείνα τα χρόνια. “Ήταν οι καλύτερες μέρες της αγωνιστικής μου καριέρας”, γράφει για εκείνη την ανεπανάληπτη εποχή (σελ. 251).

Χαρακτηριστική είναι η αφήγησή του για τη δολοφονία του Σωτήρη Πέτρουλα, ανιψιού του, αφού ήταν ένας από εκείνους που χειρίστηκε την υπόθεση της ταφής του, δηλαδή της απόσπασης του νεκρού από τα χέρια της ασφάλειας που ήθελαν να τον θάψουν στα μουλωχτά, την παράδοση στην οικογένειά του και την παλλαϊκή κηδεία του...

Αλλά οι δύσκολοι καιροί δεν σταμάτησαν. Στα 1967 γίνεται η δικτατορία των συνταγματαρχών και αρχίζει πάλι ένας καινούργιος, άγριος διωγμός των αγωνιστών της Αριστεράς, αλλά και κάθε δημοκρατικού πολίτη. Η “Αυγή” λεηλατείται και σφραγίζεται. Και ο Αντώνης Πέτρουλας παίρνει τον δρόμο της προσφυγιάς, καταλήγοντας στην ανατολική Γερμανία.

Δύσκολος δρόμος για όλους όσοι τον διαλέξαμε τότε. Μπορεί να γλιτώσαμε από τα νύχια της χούντας, δεν ήταν όμως και τόσο ρόδινα τα πράγματα στις χώρες του εξωτερικού. Ιδιαίτερα για εκείνους που διάλεξαν χώρες του “υπαρκτού”, όπου κοντά στ' άλλα έπρεπε ν' ακολουθούν και την “κομματική γραμμή”! Και ο Αντώνης φαίνεται πως δεν συμφωνούσε τότε, γι' αυτό και δεν του δίνανε παραμονή. Έτσι κατέληξε στην “καπιταλιστική” Σουηδία. Εκεί, παρ' ότι παρέμενε “αμετανόητος κομμουνιστής”, πήρε παραμονή, έπιασε δουλειά, δημιούργησε οικογένεια και παρέμεινε ώς το τέλος της ζωής του...

Όλη αυτή η βασανιστική, αλλά και συναρπαστική περιπέτεια του αγωνιστή ξετυλίγεται με λόγια απλά και κατανοητά μέσα από τις σελίδες του βιβλίου του, που όπως είπα και στην αρχή, είναι κι ένα κομμάτι της ιστορίας ολόκληρης της γενιάς μας...

Ο Δημήτρης Παλαιολογόπουλος είναι συγγραφέας