Δοκιμασίες προσώπων και δόκιμη γραφή

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΒΕΗ

ΗΡΩ ΝΙΚΟΠΟΥΛΟΥ, Ελληνιστί: ο γρίφος (Σχέσεις αίματος), Εκδόσεις Γαβριηλίδη, σελ. 174

Πρόκειται για τη δεύτερη συλλογή διηγημάτων της. Προηγήθηκε η Ομελέτα με μανιτάρια, από τις εκδόσεις Νεφέλη, το 2007, η οποία απέσπασε θετικές κρίσεις. Η συγγραφέας, εκτιμώντας ότι, όντως η έσχατη αξία είναι η πραγματικότητα, ενώ ο ρεαλισμός αποτελεί παραφθορά της, όπως προσφυώς όρισε ο Ουάλλας Στήβενς, χειρίζεται τη διηγητική ύλη με σύνεση και τακτ, χωρίς να ξεφεύγει από τα προκαθορισμένα υφολογικά μέτρα της. Αποτέλεσμα: τα πρόσωπα και τα πράγματα δεν ανταγωνίζονται το ένα το άλλο, οι θεματικές ισορροπίες τηρούνται στο ακέραιο, το δε πρωταρχικό σχέδιο δεν εκφυλίζεται σε πανηγύρι εξαντλητικών και ανούσιων εν τέλει περιγραφών, ούτε σε ακραίες αναπλάσεις ψευδοεμπειριών, όπως συμβαίνει, ως γνωστόν, κατά κόρον δυστυχώς σε άλλες περιπτώσεις. Οι αρχετυπικοί μάλιστα χαρακτήρες της καθημερινότητας διακρίνονται τόσο για την ακριβόλογη αμεσότητα των ηθών τους, όσο και για την ειδικότερη ψυχοπνευματική τους πειστικότητα. Τα συμπλέγματα, οι φοβίες, οι νευρώσεις, οι καταθλιπτικές εμμονές, τα αίτια και τα αιτιατά των κατά συνθήκη ψευδών τους αναδύονται με απλότητα και σαφήνεια στο κειμενικό φως. Οι εσωτερικές τριβές των φορέων της συγκινησιακής δράσης και όσων τους αντιστρατεύονται ή, αντιθέτως, συμπλέουν μαζί τους διερμηνεύονται κατά κανόνα με αναλυτική δεξιότητα,  αλλά και υποδειγματική νηφαλιότητα.

Η Ηρώ Νικοπούλου σέβεται τις λεπτομέρειες των εσωτερικών και εξωτερικών τοπίων, παραμένοντας πιστή στο συγγραφικό της όρκο. Δεν απορρίπτει δηλαδή εκ των προτέρων το δήθεν μηδαμινό στοιχείο του χώρου ή τη δήθεν αδιάφορη πτυχή της συγκεκριμένης αντίδρασης σε κάποιο ερέθισμα. Τα υποκείμενα των παθών, π. χ. η σαλεμένη μητέρα, η οποία περιμένει επί δεκαετίες τον άφαντο γιο της, δεν είναι απαραιτήτως φυτεμένα μόνο στο νεοελληνικό μας διάκοσμο. Θα μπορούσαν να ήταν μέλη και άλλων γειτονικών ή και απόμακρων λαών. (Βλ. ενδεικτικά για τις ανάγκες της εποπτικής στιγμής το εισαγωγικό κομμάτι, το οποίο έδωσε τον τίτλο του στο βιβλίο). Το ίδιο θα μπορούσα να ισχυριστώ για τη δραματική εγκατάλειψη εστιών και ό, τι λίγο πριν τις συνείχε εκ του ασφαλούς, όπως φέρ΄ ειπείν διεξάγεται στο κινηματογραφικό διήγημα με τίτλο «Ο καναπές», αλλά και για τα όσα εκθέτει ή υπαινίσσεται η εμφανώς διαταραγμένη εγκεφαλικά ηρωίδα της «Αλληλογραφίας».

     Διαπιστώνω, κοντολογίς, ότι η συνειδητά αφαιρετική γραφή και η ελλειπτική αναπαράσταση των καθεκάστων συμβάλλει αποφασιστικά στην τεκμηρίωση συμπεριφορών καθολικότερων ανθρωπίνων τύπων. Οι απόκληροι της ζωής, οι περιθωριακοί, οι ανίατοι ασθενείς της κοινωνικής κυψέλης, οι δύσμοιροι της διπλανής πόρτας, οι άστοργοι γονείς, οι παρανοϊκοί ληξίαρχοι, αυτά τα ρετάλια της συλλογικής προόδου, συνιστούν άλλωστε μια ολόκληρη φυλή: συγκαταλέγονται στα ινδάλματα της δημιουργικής γραφής, τα οποία προσεγγίζει με αυτοπεποίθηση και ομολογούμενη ετοιμότητα και η Ηρώ Νικοπούλου.

Ο Γιώργος Βέης είναι ποιητής