Διαβάζοντας ένα βιβλίο

ΔΙΗΓΗΜΑ – ΠΡΩΤΗ ΓΡΑΦΗ

ΤΟΥ ΜΑΝΩΛΗ ΝΟΡΜΑΝΤ-ΨΥΛΛΑ

Τάσσος (Αλεβίζος), Άσμα Ασμάτων

Ξυλογραφία

Αγάπη, μίσος, ικανοποίηση, ζήλια, ανάπαυση, επιθυμία, ανάμνηση, τύψεις, υπερηφάνεια, έρωτας, ανασφάλεια, έμπνευση, ευγνωμοσύνη, παράπονο, έκπληξη, αποστροφή, αγανάκτηση, ανάγκη, αδικία, στόχος, ολοκλήρωση.....κάποιες λέξεις που εκφράζουν συναισθήματα, αισθήσεις καλά σφραγισμένες μέσα μας. Ζούμε με αυτές, τις νιώθουμε, τις βλέπουμε, κατοικούνε μαζί μας, εδώ και αιώνες έχουν αποκτήσει και όνομα, άπειρες λέξεις με νόημα μόνες τους ή στοργικά συνεργαζόμενες μεταξύ τους. Σκέφτηκα είκοσι μία από αυτές, μία για κάθε ιστορία∙ ίσως να φαντάζω για εγωιστής και άδικος αλλά δεν ήθελα να καταλήξω κουραστικός, άλλωστε ποιός είμαι για να προσδιορίσω με ακρίβεια τις αισθήσεις που κάνουν την εμφάνισή τους στη σκηνή την ώρα που ταξιδεύεις μέσα σε ένα λογοτεχνικό δημιούργημα. Δίνεις κάτι ειλικρινές παίρνεις κάτι ειλικρινές, αυτό μπορώ να το ομολογήσω με αρκετή σιγουριά, έχοντας αποκομίσει κάτι άμεσα αληθινό με τη ζωή που σου προσφέρει ένα ξεχωριστό βιβλίο, παίρνοντας τη διαβεβαίωση από το συναίσθημα. Κάθε βιβλίο όμως έχει και μια ιστορία με τον αναγνώστη∙ μία από αυτές προσφέρομαι να την διηγηθώ, ξεκινώντας με το πώς κατέληξε στα χέρια μου ο καρπός που μπορείς να γευτείς από ένα πηγαίο ταλέντο.

Δεν ήταν ιδιαίτερα δύσκολο, για να λέμε την αλήθεια∙ έχω την τύχη να είμαι καλός φίλος με τον συγγραφέα. Όλα άρχισαν από την στιγμή που το γοητευτικό νησί του Αιγαίου υποδέχτηκε το ξεκίνημα της φοιτητικής μου ζωής∙ μετά τον ψυχικό πόλεμο της τρίτης λυκείου, η σκόνη του καλοκαιριού (κάποτε ίσως μάθετε για αυτήν) με είχε φέρει ανανεωμένο, διψασμένο γα τέχνη, δημιουργία και αναγνώριση, αγαθά που η προηγούμενη άχαρη χρονιά μου είχε στερήσει. Η φοιτητική θεατρική ομάδα έκανε σβούρες στο κεφάλι μου από τη στιγμή που πάτησα το πόδι μου στη Μυτιλήνη, πάντα ήθελα να ανέβω στο σανίδι με κάτι πραγματικά ξεχωριστό, έτσι παρ’ όλες τις ανασφάλειες και τις περίεργες φοβίες που έχω για κάτι καινούργιο, ξεκίνησα ένα βράδυ τις υποχρεώσεις μου σαν εθελοντής ηθοποιός. Σήμερα συνειδητοποιώ ότι εκείνη τη μέρα έκανα μία από τις σοφότερες επιλογές της ζωής μου. Θυμάμαι ακόμα την πρώτη φορά, σφιγμένος και διστακτικός πίεζα τον εαυτό μου να φανώ άνετος, τότε με πλησίασε εκείνο το παιδί, δουλεμένη στάση του σώματος με εξαιρετικά ευγενικές κινήσεις, είχε μια απρόσμενη ένταση και ευχαρίστηση όταν μου συστήθηκε σαν να με είχε συμπαθήσει από την πρώτη στιγμή που με είδε, θύμιζε τρελό καλλιτέχνη χαμένο στον φανταστικό κόσμο του, περίεργος μου φάνηκε, βέβαια δεν είχα ιδέα τι διαμάντι ανακάλυψα εκείνη την στιγμή και τι θα μου πρόσφερε αυτός ο θησαυρός αστείρευτης έμπνευσης. Τα πρώτα σημάδια άρχισαν να αχνοφαίνονται στα μάτια μου από την περίοδο των μονόπρακτων, διαδικασία ιδιαίτερα σημαντική κυρίως για τους πρωτάρηδες με στόχο την εμπειρία, την αποβολή άγχους και την ευκολότερη επικοινωνία με το κοινό. Παρά τις αρχικές μου αμφιβολίες η αλλοπρόσαλλη κωμωδία του, λουσμένη ολοκληρωτικά με τη δική του φαντασία, έδωσε την ευκαιρία σε μένα και σε μερικούς άλλους τυχερούς ηθοποιούς να γευτούμε τις αμέτρητες στιγμές γέλιου ως επιβεβαίωση για την καλή δουλειά. Ο ίδιος ο συγγραφέας, ο πρωταγωνιστής μας, είχε ακόμα πολλά να πει, περίμενε με ένα με ένα πονηρό χαμόγελο ζωγραφισμένο μέσα του για τη στιγμή που φίλοι και εχθροί, σε ένα νησί όπου τίποτα δεν κρύβεται, είτε άμεσα με λόγια θαυμασμού είτε έμμεσα και κρυφά με ένα χτύπημα στον εγωισμό της ψυχής θα εκτιμούσαν και θα θαύμαζαν έναν γνήσιο καλλιτέχνη. Τότε ήρθε η «διαχρονική συγχρονία», ο τελικός μας στόχος, ένα μεγάλο έργο που καλούμαστε να του δώσουμε ζωή, και όταν αυτό είναι μια εξολοκλήρου κατασκευή ενός εικοσιενάχρονου φοιτητή, ενός μουσικοσυνθέτη, ενός ηθοποιού, ενός τραγουδιστή, ενός σκηνοθέτη, ενός ταλαντούχου συγγραφέα, συνειδητοποιείς πως κάτι διαφορετικό συμβαίνει, κάτι που σου διαταράσσει τις ισορροπίες. Τότε πλέον το κατάλαβα, τη στιγμή που διάβασα πρώτη φορά το έργο, ξεχείλιζα από ικανοποίηση, ευγνωμοσύνη, συγκίνηση, κρατούσα στα χέρια μου ένα αριστούργημα και την τιμή ενός «μεγάλου» ρόλου, ένιωθα υπερβολικά τυχερός, όχι μόνο για το έργο και την τεράστια επιτυχία του αλλά κυρίως γιατί γνώρισα τον συγγραφέα.

   Εντάξει, ίσως να ξέφυγα λιγάκι, λογικά θα αναρωτιέστε γιατί δεν έχω αναφερθεί ακόμα στο ίδιο το βιβλίο, μήπως ξεχάστηκα, μήπως άλλαξα γνώμη στην πορεία; Δεν έχετε δίκιο∙ είμαι ειλικρινής μαζί σας, ξεκίνησα να διηγούμαι μία ιστορία και σε κάθε ιστορία υπάρχει και ένα παρελθόν που πλαισιώνει τους ήρωες. Μου φαντάζει άχαρη και συνηθισμένη μια κριτική που παραλείπει τον ίδιο τον δράστη τής τέχνης. Υπάρχουν άνθρωποι που σε τρομάζουν με τις ικανότητες τους, κάποιοι επιλέγουν τον λάθος δρόμο, επιλέγουν να τους αποφύγουν, να τους κατακρίνουν, να τους μειώνουν, ίσως γιατί αδυνατούν να φιλοξενήσουν στην ανούσια καθημερινότητά τους έναν ταξιδιώτη αναγκασμένο να ζει σε έναν κόσμο διαφορετικό από τον δικό του, που η ζωή τον προόρισε να προσφέρει τα λουλούδια που ανθίζουν μόνο στα δικά του μέρη σε όσους επιλέγουν να τον δεχτούν. Η δική μου επιλογή ήταν πλέον ξεκάθαρη, διάλεξα τα δώρα, ταξίδεψα μέχρι την Θεσσαλονίκη για να τον ξανασυναντήσω, μου ήταν αδύνατο να αρνηθώ την πρόσκλησή του για το καλοκαίρι μετά από όσα μου είχε προσφέρει, παρά μόνο να αναζητήσω περισσότερα. Ήξερα για το βιβλίο από πολύ πιο πριν, εντυπωσιάστηκα μόλις έμαθα για αυτό, «φοιτητής και έχει εκδώσει και βιβλίο! Αυτό είναι πραγματικά ενδιαφέρον.» Πάντα ήθελα να το διαβάσω αλλά δεν είχα τον χρόνο και την ευκαιρία, μόνο που η απλή περιέργεια είχε πλέον μετατραπεί σε υποχρέωση, ανάγκη να τιμήσω έναν καλό μου φίλο και να αναβαθμίσω τον εαυτό μου με μία δημιουργία που ο περασμένος χρόνος μου έδειξε πως αξίζει να αντιμετωπίσω. Συναντηθήκαμε λοιπόν, σεμνός και ευγενικός όπως πάντα, με ένα απερίγραπτο χιούμορ που διακατέχει όταν μπορεί να εκφραστεί ελεύθερα, με φιλοξένησε γεμάτος ευχαρίστηση προσφέροντας μου τη δική του πάντα αληθινή συντροφικότητα . Δεύτερη κιόλας νύχτα, αφού ανέκτησα τις δυνάμεις μου από το ταξίδι, ξεκίνησα γεμάτος ανυπομονησία την περιπέτεια μου στον κόσμο του βιβλίου. Πριν αρχίσω την ανάγνωση εκμεταλλεύτηκα την παρουσία του ίδιου του συγγραφέα δίπλα μου, ρωτώντας τον ποια ιστορία μου προτείνει να ανακαλύψω πρώτα. Τον «φοίνικα» μου απαντάει “είμαι σίγουρος ότι εσένα θα σου αρέσει πολύ», είχε δίκιο, δεν ήθελε ιδιαίτερη σκέψη, λίγο να με γνώριζε κάποιος την ίδια ιστορία θα μου πρότεινε, είναι πραγματικά αξιοθαύμαστο πως μέσα σε είκοσι μία ιστορίες μπορείς να βρεις τουλάχιστον μία περιπέτεια να συσχετίσεις έστω και λίγο με την προσωπικότητα και τον χαρακτήρα ενός προσώπου δίπλα σου αλλά και του ίδιου σου του εαυτού. Η μουσική είναι η ζωή μου, εδώ και κάποια χρόνια παρέα με το πιάνο μου συνειδητοποίησα πως το φιλί της ζωής κρύβεται ανάμεσα στις νότες, στον κόσμο του «φοίνικα» συνάντησα έναν ήρωα που σίγουρα ξέρει να απολαμβάνει το φιλί καλύτερα από εμένα, τα συναισθήματα μου εύκολα ενεργοποιήθηκαν καθώς αντίκριζα με θαυμασμό αλλά και ζήλια έναν υπερφυσικό μαέστρο φανταστικό μεν, αλλά παράλληλα τόσο αληθινό να ζει το όνειρο κάθε μουσικού “και η μουσική άρχισε να ρέει ορμητικά και γλυκά, σαν έρωτας, σαν πρώτο φιλί, σαν κελάηδημα αηδονιού, σαν ήλιος πάνω στο χιόνι, σαν μωρό που κάνει τα πρώτα του βήματα Και δεν σταμάτησε ποτέ ξανά. Πoτέ”. Τελικά, δεν θα ήταν αυτή η αγαπημένη μου ιστορία, για να πω την αλήθεια, ωστόσο αποτελούσε μια εντυπωσιακή αρχή, μια αρχή που θα άφηνε μέχρι και τον πιο αυστηρό αναγνώστη ικανοποιημένο με την ποιότητα της συγγραφής και την ειλικρίνεια του αληθινού συναισθήματος που κρύβει μέσα του. Ήμουνα ήρεμος και συνεπαρμένος, ήξερα ότι το ταξίδι μου δεν θα περιείχε απογοητεύσεις, οπότε αρκέστηκα στο να απολαύσω τη διαδρομή. Όταν ιστορίες όπως ο «νόστος» και η «ολοκλήρωση» καταφέρνουν να γεμίσουν με δάκρια τα μάτια ενός δύσκολου και συναισθηματικά ασυγκίνητου ανθρώπου σαν εμένα, δεν μπορείς παρά να χαμογελάσεις και να φωνάξεις σε ευχαριστώ. Ο «νόστος» αποτέλεσε καθρέφτη της ζωής μου, μου θύμισε το άψυχο παρελθόν μου, μέσα του είδα τα πρόσωπα που μίσησα ως έφηβος, πρόσωπα που μετέτρεψαν άδικα τη ζωή μου σε βάσανο, με γέμισε οργή αλλά και δικαίωση για το τι έχω πετύχει σήμερα “το πιο δύσκολο πράγμα είναι ο Νόστος, ξέρεις. Η απόφαση να τον κάνεις. Ο προορισμός δε σου επιφυλάσσει εκπλήξεις. Μα το ταξίδι μέσα σου, μέσα στο χρόνο και στη ζυμωμένη και ξαναγεννημένη ψυχή σου, θα είναι δυσεπίτευκτο και θα απαιτήσει όλη την τόλμη σου. Αν τα καταφέρεις να γυρίσεις πίσω, να τους δεις, θα έχεις αποδείξει πως πάντοτε ήσουν όντως καλύτερος απ’ αυτούς”.

Καιρός να δώσω έναν επίλογο, η ιστορία μου φτάνει στο τέλος της∙ ακόμα στην αρχή των διακοπών μου και το ταξιδιάρικο πλοίο του βιβλίου με καπετάνιο τον συγγραφέα είχε φτάσει στον προορισμό του. Ένα τσίμπημα, μέσα μου, μου υπενθύμισε πόσο χαρούμενος πρέπει να νιώθω που έχω την τιμή ενός φιλοξενούμενου στο σπίτι και ενός φίλου στη ζωή, ενός καλλιτέχνη. Μπορεί να μην τον γνωρίσεις ποτέ, και πραγματικά λυπάμαι για αυτό, αλλά, διαβάζοντας το βιβλίο του, έχεις την ευκαιρία να αποκτήσεις το εισιτήριο για ένα αξέχαστο ταξίδι.

Το κείμενο γράφηκε με αφορμή το βιβλίο του Άγγελου Παπαδάκη, "Ολοκλήρωση" (εκδόσεις Θερμαϊκός)