Φύση και λόγος

Μια παραλία δεν είναι ο αναμενόμενος τόπος να διαβάσεις ένα δοκίμιο, θα συμφωνήσουν πολλοί. Κι όμως, αν το εξέταζαν από μια άλλη πλευρά, η αχόρταγη ανοιχτή θάλασσα θα ευνοούσε την επαφή με τον παράλληλο κόσμο του βιβλίου. Στο Εγκώμιο για τον έρωτα, του Alain Badiou, -σε μτφρ. Φώτη Σιατίτσα, Δημήτρη Βεργέτη από τις εκδόσεις Πατάκη-, η επιστροφή στο κείμενο και η επανάληψη της ανάγνωσης θεμελιώνουν το καθεστώς της φύσης. Πώς; Η εσωτερίκευση του φυσικού τοπίου ανταμώνει την έλλογη έκφραση και ως εκ τούτου η ανθρώπινη διαύγεια προκύπτει ως το καθαρό αποτέλεσμα της διπλής αναζήτησης: της απλότητας εντεύθεν -στο περιβάλλον- και εκείθεν –στη σκέψη.

Ενώ υποδιαιρείται σε έξι ενότητες-εναρκτήριες αφορμές σκέψης, η συζήτηση του Alain Badiou με τον Nicolas Truong, χάρη στην αμεσότητα και στην ειλικρινή ανάγκη η σκέψη να αποτυπωθεί, αναδεικνύει την ποιότητα μιας συνομιλίας που αποδεικνύει ότι ο άλλος, ο συνομιλητής, είναι ο φάρος για να λάμψει το φως μέσα μας, βλέποντας πώς έχουμε κατανοήσει τα συμβάντα και τι είδους δικαιοσύνη τους έχουμε απονείμει. Κατά συνέπεια, ο έρωτας σε σχέση με τη φιλοσοφία, τα κοινωνικά συμβόλαια, την πολιτική και την τέχνη δεν είναι ο ίδιος. Είναι πολυπρισματικός, ενώ η διαλεύκανση τόσο της έννοιας όσο και της προοπτικής του χαράσσουν την ανάγκη να υπάρξει ένας δημόσιος λόγος που θα αρχίζει από τον έρωτα για να φτάσει στη φιλοσοφία και να διατρήσει το πνεύμα.

Παρόλο που το θέμα του έρωτα είναι πολυφορεμένο, αυτή η συνομιλία προχωρά πέραν των στερεοτύπων. Για να μας συνεπάρει ο αέρας της, η φυσικότητα με την οποία τα νοήματα γεννιούνται, όπως λόγου χάρη όταν ο Μπαντιού επισημαίνει ότι «το αληθινό υποκείμενο ενός έρωτα είναι το γίγνεσθαι του ζεύγους και όχι η ικανοποίηση των ατόμων που το συνθέτουν». Αναπόφευκτα, ο ερωτισμός συνδέεται με την τέχνη, με αυτό που, όπως διαπιστώνει ο γάλλος φιλόσοφος, «στην τάξη της σκέψης αποδίδει πλήρως δικαιοσύνη στο συμβάν».

Καλλιτεχνικά, υπαρξιακά, πολιτικά, έρωτας είναι να ξαναβρίσκουμε τον εαυτό μας και τη θέση μας σε ένα λόγο που βρίθει από σημεία και συμβάντα. Οι ερωτευμένοι είναι αυτοί οι «θεματοφύλακες της διαφοράς με βάση την οποία βιώνουν τον κόσμο». Δεν είναι, οπότε, διόλου τυχαίες οι αναφορές στον Μπρετόν, ενώ η αναδρομή στον υπερρεαλιστή καλλιτέχνη δείχνει τη σημασία, η εσωτερίκευση να αποκτά δύναμη και να βρίσκει τη δική της φωνή.

Η «ιδιότυπη περιπέτεια μιας αλήθειας της διαφοράς», ο έρωτας, ιδωμένος ως θέμα ή απάνθισμα,  εξακολουθεί να αποτελεί πηγή μνήμης και λήθης, έμπνευσης ή απόγνωσης. Ωστόσο, αυτό το δοκίμιο είναι μία ακόμη συμβολή στη διαδικασία να μαθαίνουμε μέσα από τη ζωή, τη μαχητικότητα και το δημιουργικό παιχνίδι τής διαφοράς, χωρίς να αντιμετωπίζουμε τα πράγματα αποκλειστικά σε σχέση με το συναίσθημα, αλλά κυρίως σε σχέση με το νέκταρ, νου και συναισθήματος, όσο βέβαια αυτό είναι πόσιμο...

    

ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ