Η ποίηση και οι εικόνες της

ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΒΟΥΛΓΑΡΗ

ΜΑΡΙΑ ΛΑΪΝΑ, Μικτή τεχνική, εκδόσεις Πατάκη, σελ. 59

Από τις πλέον χαρακτηριστικές ποιήτριες «του ‘70» η Μαρία Λαϊνά, συνεχίζει με δεδομένες και ισχύουσες τις σταθερές τής ποιητικής της, όπως διαμορφώθηκαν στη γόνιμη συνομιλία με την ποίηση του Μίλτου Σαχτούρη, με προεξάρχουσα την αναζήτηση μιας μινιμαλιστικής φόρμας:

η μέρα εκτυφλωτική

ο ήλιος, η σκιά της

και μέσα μου δεν έχω τίποτα

Η αμεσότητα είναι επίσης μια στόχευση βασική, με την αφαιρετικότητα του λόγου να αξιοποιείται και να εντάσσεται σε μια δραστική συνειρμικότητα εικόνων και αισθημάτων. Επιλέγοντας μάλιστα, ως μια απολύτως φυσιολογική κίνηση, το μονοτονικό, το οποίο δείχνουν να «σνομπάρουν» στη συντριπτική τους πλειοψηφία οι ομότεχνοί της, χωρίς να αντιλαμβάνονται πως η εικόνα των λέξεών τους δεν έχει καμιά σχέση με το ύφος των ποιημάτων τους... Στη συλλογή της Λαϊνά απουσιάζει και το κεφαλαίο γράμμα στην αρχή του ποιήματος, και κατ’ αναλογία η τελεία στο τέλος, κατά μινιμαλιστική οικονομία χρησιμοποιείται η όλη στίξη, εμπεδώνοντας μια μορφή που συνάδει, με φυσικό τρόπο, και αρδεύεται από μια συνεχή ροή του λόγου:

ράθυμος ήλιος

μαραμένες γυναίκες

παρήγορο φως

απ’ το μικρό τετράγωνο τζάμι

τα σκεβρωμένα δέντρα

παράξενη η περασμένη νιότη

ασυλλόγιστη

Στην ανά χείρας συλλογή, η Λαϊνά αναζητά το «πέραν της ποιήσεως», δείχνοντας έτσι να συμμετέχει στη γενικευμένη συζήτηση για τα όρια και την υφή της κειμενικής πραγματικότητας. Τι άλλο θα μπορούσε, λοιπόν, να «περιέχει» η ποίηση, πέρα από λέξεις, στίχους, ποιήματα; Εικόνα, απαντά η Λαϊνά. Εικόνα ποιητική; Βεβαίως, απαντά και πάλι. Μόνο που αυτή η εικόνα θα είναι μια κειμενική εικόνα. Με λέξεις θα φτιάχνεται, και μάλιστα ούτε καν με τον τρόπο της «οπτικής ποίησης», όπου οι λέξεις, οι στίχοι, τα ποιήματα, ως αποτύπωμα στο χαρτί, συνθέτουν ταυτόχρονα και εικόνες. Η απάντηση της Λαϊνά είναι μια τυπικά μοντερνιστική απάντηση, αφού μας υποδεικνύει την επάρκεια του λόγου να παράγει εικόνες, στην ακραία του μάλιστα μορφή να ονομάζει εικόνες τα ποιήματα, τα οποία όμως έχουν ήδη δομηθεί ως πίνακες-εικόνες, και επαναφωτίζονται ως οιονεί εικαστικά έργα από τη «σημείωση», εν είδει λεζάντας, που υπάρχει κάτω από κάθε ποίημα, η οποία δηλώνει την «τεχνική» με την οποία «ζωγραφίστηκε» το ποίημα-πίνακας:

τα αντικείμενα που βλέπετε εδώ

δεν έχουνε καμιά αξία

δείχνουν απλώς πώς ζούσαν οι άνθρωποι

πώς έσουρνε επίτηδες

τα πόδια του ένα παιδί   

κι αυτή τη στιγμή

τα δάχτυλά του

φυτρώνουν στο χώμα

Λάδι σε μουσαμά