Οι μνήμες

Δημήτρης Πετσετίδης- Βιβλιοφιλία ΙΙ

Στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος παίζεται το ντοκιμαντέρ του Βασίλη Λουλέ «Φιλιά εις τα παιδιά». Βασίζεται στην αφήγηση πέντε ανθρώπων, οι οποίοι σώθηκαν από το Ολοκαύτωμα και πλέον, μέσα από μια αποστασιοποιημένη, κριτική ματιά, αναλύουν τα περασμένα. Η Ροζίνα, ο Σήφης, η Ευτυχία, η Σέλλυ και ο Μάριος επιστρέφουν στα έτη 1943-1945, όταν ήταν μικρά Εβραιόπουλα στην Ελλάδα της Γερμανικής Κατοχής: σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ιωάννινα και Κρήτη.

Με αφορμή το ντοκιμαντέρ σκέφτομαι πώς ο χρόνος αφήνει πίσω εικόνες της πόλης· διαπιστώνεται, στην Αθήνα, πως το περίφημο σπίτι της Λέλας Καραγιάννη, -η οποία είχε συνεισφέρει μαζί με τους συγγενείς της σημαντικά στη διάσωση και στην περίθαλψη πολλών Εβραίων-, σήμερα μένει ένα ακόμη ερείπιο του χρόνου. Ώστε, αυτό το σπίτι κρύβει μια μουσειακή ζωή, χωρίς ωστόσο να είναι μουσείο. Είναι μνημείο, ήτοι, σημείο ανάμνησης.

Είναι σημαντικό, λοιπόν, να έχουμε αναμνήσεις, να κρατάμε ζωντανές τις μνήμες. Όσον αφορά στην περίπτωση του εβραϊκού ζητήματος, αρκεί να σημειωθεί ότι, ενώ πριν από τον πόλεμο στην Ελλάδα ζούσαν 77.377 Εβραίοι, κατά τη διάρκειά του χάθηκαν 67.149, εκ των οποίων (!) οι 13.000 ήταν παιδιά. Αποκομίζουμε αυτήν την πληροφορία από το ντοκιμαντέρ «Φιλιά εις τα παιδιά». Ενώ παρακολουθούμε τις αφηγήσεις αυτών των ανθρώπων, οι οποίοι μεγάλωσαν ως παιδιά με κονκάρδες δυσφορίας αλλά και με σεφαραδίτικα τραγούδια, ελπίζοντας στη δύναμη της ζωής και εκτιμώντας την αξία της αλληλεγγύης.

Πώς, όμως, ένα ντοκιμαντέρ έχει κάτι να πει στην ίδια την ζωή της πόλης; Και όμως, όχι μόνο έχει κάτι να πει αλλά και να συνεισφέρει. Και τούτο διότι, ενώ οι ημέρες της καθημερινότητας εμπεριέχουν ειδήσεις «του αφρού», -οι οποίες σαφώς έχουν πολιτικό αντίκτυπο αλλά σε τι θα ωφελήσει να θυμόμαστε ότι τόσα χρήματα δαπανήθηκαν για πούρα από τον τάδε δήμο, με πρόταγμα τις διαπροσωπικές σχέσεις ή ό,τι άλλο παράλογο-, παράλληλα μπορούν να υπάρχουν και να γίνονται συνειδητές επιλογές, όπως είναι η παρακολούθηση ενός ντοκιμαντέρ, με σκοπό ο άνθρωπος να ξαναβρεί το κέντρο του: την ίδια την αφήγηση. Έτσι, αυτές οι μνήμες-εικόνες της πόλης, που είναι εκεί, επαναφέρονται «εδώ»· στην ήδη εν κινήσει προσπάθεια του ανθρώπου να είναι πολίτης με λόγο και σκέψη. Διότι η σκέψη δεν ρημάζει. Κι όταν την αναζητούμε, αισθανόμαστε ενταγμένοι και ταξινομημένοι, μέσα στο χώρο και στο κοινωνικό σύνολο.

ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ