Για τη Μάρθα

Τη Μάρθα τη γνώρισα στα τέλη της δεκαετίας του ’70, όταν πρωτοετής φοιτήτρια στην Πάντειο παρακολουθούσε με ευμένεια τις δραστηριότητες του «Δημοκρατικού Αγώνα», της φοιτητικής παράταξης στην οποία ενεργοποιούνταν τα μέλη του «Ρήγα Φεραίου». Για ένταξη, ούτε λόγος. Παραήταν ανεξάρτητη για να συγκατανεύσει μεμιάς σε οποιοδήποτε σχήμα. Τη θυμάμαι να μας παρακολουθεί με εκείνο το χαμόγελο που φώτιζε τα μάτια της και το οποίο δεν μπορούσες να καταλάβεις αν ήταν χαμόγελο συγκατάβασης ή επιδοκιμασίας. Σκληρό καρύδι.

Μετά, ήρθαν τα παρισινά χρόνια. Έφτασε το 1984, υπότροφος του ΙΚΥ. Πιο μαλακωμένη απέναντί μας,  θα ενταχθεί στον «Δημοκρατικό Αγώνα» και τον Ρήγα, που τότε άρχιζε να πνέει τα λοίσθια. Η Μάρθα, όμως, δεν ήταν μόνον παραταξιακή ή κομματική ένταξη. Δεν θα μπορούσε να είναι μόνον αυτό. Ήταν μεγάλη ζωοδότρα για να μπορέσεις να την περικλείσεις σε έναν ρόλο: μέλος μιας παράταξης μόνον ή μόνον φοιτήτρια του Ασδραχά ή σπουδάστρια της τουρκικής γλώσσας.  Οι θεσμοί δεν ήσαν και πολλά για τη Μάρθα. Ήταν προτιμότερο να αναζητήσεις την ύπαρξή της στο γέλιο των ανθρώπων που την περιστοίχιζαν, του Γιάννη, της Ξανθίππης, του Θανάση, του Αλέκου. Αλέγρα ψυχή και με έναν αυτοσαρκασμό που ποτέ δεν την εγκατέλειπε. Αυτόν τον ίδιο που την έσωζε όταν ήθελες κυριολεκτικά να την πνίξεις για το στήσιμο που είχες φάει. Γιατί η Μάρθα μας με ένα πράμα δεν τα πήγε ποτέ καλά. Με το χρόνο. Ποτέ δεν του έκανε το χατίρι…

Και ύστερα ήλθε η επιστροφή της στα πάτρια εδάφη. Διδάκτωρ ιστορίας, θα κάνει, ως όφειλε, τον περίπλου της στην Ελλάδα. 407 στη Φλώρινα, για να καταλήξει μέλος ΔΕΠ στην Κομοτηνή. Λένε ότι το Δημοκρίτειο είναι δυσμενές περιβάλλον για μια γυναίκα αριστερή. Όχι όμως για τη Μάρθα. Θα θυμάμαι πάντα το θαυμασμό συντρόφισσας από κει πάνω, όταν μου περιέγραφε πως η Μάρθα, καθηγήτρια Πανεπιστημίου, καταργούσε όλους τους περιορισμούς, κοινωνικούς, θρησκευτικούς ή εθνικούς, και «αλώνιζε» σε όλους τους χώρους, λες και ήταν πάντα δικοί της. Η «Συσπείρωση Πανεπιστημιακών» ποτέ δεν γνώρισε τόση δύναμη στην Κομοτηνή όσο με τη Μάρθα. Και την ίδια παράταξη θέλησε να υπηρετήσει, παρότι ο καρκίνος την είχε ξαναχτυπήσει, εκλεγόμενη στη Διοικούσα Επιτροπή του Δευτεροβάθμιου Συνδικαλιστικού Οργάνου, την ΠΟΣΔΕΠ. Κι όταν σε μια συνεδρίαση αυτής της τελευταίας, στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο, προσπαθήσαμε να τη «λουφάρουμε», αφού γνωρίζαμε ότι ήταν στο μέσο μιας χημειοθεραπείας, η ίδια αποφασιστικά μας απέτρεψε με τη χαμογελαστή φωνή της. Ήλθε, και ήταν στην πολύωρη συνεδρίαση μαζί μας, χωρίς να φαίνονται οι λαβωματιές της και χωρίς να παραπονεθεί ούτε λεπτό.

Ένα τελευταίο πράγμα. Το αποσβολωμένο βλέμμα της Ολυμπίας –το ίδιο θα ήταν και το δικό μου- μετά από μια επίσκεψη στο νοσοκομείο που νοσηλευόταν έλεγε πολλά. Είχαμε πάει να τη δούμε, και αντί να της δώσουμε, η Ολυμπία και εγώ, κουράγιο, μας είχε δώσει εκείνη…

Γαμώτο, Μάρθα, έχουμε τόση ανάγκη το κουράγιο σου.

ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΚΟΠΟΥΛΟΣ