ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ
ΚΕΝΤΡΟΥ-ΑΓΑΘΟΠΟΥΛΟΥ
Ποιητής της γενιάς του ’70 ο Γιάννης
Βαρβέρης. Έτσι λένε. Αλλά ποιού ’70, ποιάς γενιάς; Ο Βαρβέρης εμφανίστηκε ενώπιόν μας όχι τότε αλλά από πριν, «σαν
έτοιμος από καιρό, σαν θαρραλέος» κι όχι σαν
αλλά ως ένας ποιητής υπαρξιακού αδιεξόδου, που γνώριζε καλά τι σημαίνει θυσία
του εαυτού στο όνομα μιας βιωματικής αίσθησης και γνώσης του κόσμου, του κόσμου
μας.
Όταν άρχισα να γνωρίζω την ποίησή του είπα
μέσα μου: κοίτα βρε παιδί μου, αυτός ο ποιητής έχει μιαν άλλη όραση της
πραγματικότητας και των πραγμάτων, μιαν άλλη γλώσσα. Γλωσσοκοπάνα της αμφισβήτησης, ούτε λόγος –με την έννοια
ότι κοπανάει στο δικό του γουδί τη γλώσσα για να φανούν οι δικές του λέξεις,
καθαρές και τρομερές μαζί– τραβάει ίσα, να χορέψει γύρω από το στρογγυλό πηγάδι
τού μηδενός, μετά παρρησίας και με προσωπική ευθύνη. Έτσι είναι, γιατί ο
ποιητής Γιάννης Βαρβέρης βουτάει με τα μούτρα στο κενό των ημερών, αρπάζει απ’
τα μαλλιά το τέρας του καιρού, το σέρνει και το επιδεικνύει στον κόσμο γελώντας
σαρκαστικά, σαν επιδειξίας του πιο σκοτεινού και μαζί αστραφτερού εγώ αλλά και της πιο μοναχικής ψυχής.
Απ’ την αρχή είχα δει
την τόλμη και τη γενναιότητα στην ποίησή του, απ’ την αρχή είχα τρομάξει και είχα χαρεί με την ειλικρίνειά
της, που κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει. Φως σκοτεινότατο η ποίησή του
αλλά φως, αναμφισβήτητα, επειδή ο Βαρβέρης μας έκανε να δούμε το
αναποδογυρισμένο πρόσωπο της σύγχρονης συνείδησης, ν’ αφουγκραστούμε εκείνο που
σαλεύει τρεμάμενο μέσα μας και το πατικώνουμε, μην τύχει και βγει έξω και μας
κάνει τζα, σαλεύοντας το νου μας. Και
έχω δίκιο, γιατί όταν ο ποιητής λέει: «η έρημος έγινε για να περιφρονούμε τις
οάσεις», ή «ζούμε καλά σ’ αυτό το απόμερο νεκροταφείο», μ’ αφήνει σε μια
πνευματική αγρύπνια απ’ όπου αγωνίζομαι να βγω, ν’ ακολουθήσω το ποιητικό του
ταξίδι κρατώντας την άκρη του ενδύματός του, όπως έκανε ο Φράτε Λεόνε στον
«Φτωχούλη του Θεού». Τι μας λέει λοιπόν ο Γιάννης Βαρβέρης, τι
μας χαρίζει, πώς μας χαρίζεται; «Όσο
γερνάω/ τόσο ομορφαίνω/ το πρόσωπό μου παίρνει/τα ωραιότερα χαρακτηριστικά/ των
συνανθρώπων μου».
Ο αυτοσαρκασμός, σε όλο σχεδόν το ποιητικό
του γίγνεσθαι, αυτή η αντιλυρική αντίληψη του ζωντανού σώματος, έρχεται ώρα που
άξαφνα αυτοκαταργείται μέσα σ’ ένα συναίσθημα βαθύτατα ανθρώπινου πόνου, όπου ο
ποιητής κοιτάζει τον εαυτό του και τον πλησίον με μια σπλαχνική δικαιοσύνη.
Εκεί πια, πέφτουν τα σκληρά και σαρκαστικά προσωπεία από το πρόσωπό του,
μεγεθύνεται η επιθυμία τού εμείς και
η ανθρώπινη μορφή αποκτά την αγιότητά της στο όνομα της αγάπης, στο όνομα μιας
κοινής μοίρας, έως τα όρια μιας αποκαλυπτικής αλήθειας.
Γι’ αυτό, στην πιο ώριμη ποιητική περισυλλογή
του και με μια άφατη μελαγχολία, θαρρείς εγχάρακτο νυχτερινό λουλούδι πάνω στο
κορμί του, θα πει:
Είμαστε
άνθρωποι πικραμένοι.
Μεγαλώσαμε
και είμαστε πολύ πικραμένοι
Δεν
μας παρηγορεί η υγεία:
μια
πλήξη πια, υγιείς εμείς
μόνο
να την ευχόμαστε στους συνανθρώπους.
Δεν
μας παρηγορούν τα χρήματα:
έχουμε
τόσα
που
μπορούμε και να τα αγοράσουμε.
Δεν
μας παρηγορούν ούτε τα σώματα:
μας
παραδίδονται αφειδώς
γιατί
το σφρίγος πάντοτε
ποθούσε
η σοφία.
Είμαστε
άνθρωποι πικραμένοι.
Μεγαλώσαμε
και είμαστε πολύ πικραμένοι.
Αυτό
μονάχα μας παρηγορεί.
Πίκρα
πνευματική, αδιαπραγμάτευτη. Πίκρα που δεν ανταλλάσσεται με κανένα τίμημα παρά
μονάχα με το ακριβό αντίκρισμα του ίδιου
του ποιήματος, στην πιο υπερβατική στιγμή του.
Αλλά
εδώ ήρθαμε σήμερα να επικοινωνήσουμε και με άλλα ποιήματα του Γιάννη Βαρβέρη,
ν’ αφουγκραστούμε, σαν μέσα από βαθιά σπηλιά, τη σπαραχτική φωνή της ποίησής
του, που όμως, όσο και να μας πληγώνει, μας παρηγορεί με τη φωνή της, και μ’
έναν τρόπο που εκείνη μονάχα γνωρίζει.
Έτσι, μέσα στην παράνοια και την καταισχύνη
τής εποχής μας, μέσα σ’ ένα παγωμένο τοπίο όπου «ο θάνατος το στρώνει», η
ποίηση δεν είναι... «πεταμένα λεφτά».
Το κείμενο διαβάστηκε στο ΚΘΒΕ
Η Μαρία Κέντρου-Αγαθοπούλου είναι συγγραφέας
Το
ετήσιο μνημόσυνο του Γιάννη Βαρβέρη τελείται σήμερα, στο Β΄ Νεκροταφείο της
Αθήνας, στη Ριζούπολη, ώρα 11.00
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου