ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΟΚΟΡΗ
ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΑΛΦΑΣ, Λογοτεχνικές εκδόσεις, μαρτυρίες και αφηγήσεις στην Πιερία (1918-2010). Καταγραφή – Παρουσίαση – Ανθολόγηση, Πολιτιστικός Οργανισμός Δήμου Κατερίνης, 2011
Η χαρτογράφηση της πνευματικής ζωής συνδέεται στενά με τα κοινωνικά δεδομένα και με την ιστορική δυναμική που αναπτύχθηκε σε έναν τόπο. Ο Αντώνης Κάλφας με τη λεπτομερή και χρήσιμη έρευνά του σκιαγραφεί την περιρρέουσα κοινωνική ατμόσφαιρα μιας ελληνικής επαρχίας και αποδελτιώνει διακόσια δέκα έξι (216) βιβλία λογοτεχνίας, που έχουν εκδοτικά καταγραφεί στο χρονικό άνυσμα σχεδόν ενός αιώνα και προήλθαν από συγγραφείς που κατά το έτος έκδοσης του αποδελτιωμένου βιβλίου τους ήταν εγκατεστημένοι στην Πιερία. Στη μεστή εισαγωγή του τόμου, τονίζεται (και σωστά) ότι «κριτήριο της καταγραφής υπήρξε κυρίως η μόνιμη εγκατάσταση των λογοτεχνών στην Πιερία κατά το έτος έκδοσης, η βιωμένη δηλαδή σχέση με την καθημερινή πιερική πραγματικότητα και όχι η σχέση καταγωγής», ενώ επισημαίνεται «πως ο αριθμός των 216 βιβλίων δυνατόν να αποδειχθεί μικρός αν συνυπολογίσουμε και τις πολλές λανθάνουσες εκδόσεις τις οποίες έμμεσα συνάγουμε από οπισθόφυλλα βιβλίων, άρθρα στον τύπο κλπ.».
Από τα αναφερόμενα βιβλία, τα ογδόντα πέντε είναι ποιητικά (41,2%), τα τριάντα εννέα περιλαμβάνουν διηγήματα ή είναι μυθιστορήματα (18%), επτά έχουν μεικτό περιεχόμενο, δεκαεπτά είναι θεατρικά, δεκαεννέα ανήκουν στην παιδική/εφηβική λογοτεχνία (εδώ ανήκουν και όσα περιέχουν παραμύθια και θεατρικά έργα για παιδιά). Τέλος, σαράντα εννέα βιβλία (22,6%) συγκροτούνται από μαρτυρίες, απομνημονεύματα και εν γένει αυτοβιογραφικά κείμενα. Στα κείμενα που ανθολογούνται, ως προς την ποίηση και τη μυθοπλαστική πεζογραφία δείχνουν να ξεχωρίζουν οι νεότεροι συγγραφείς: για παράδειγμα, τα ποιήματα της Ειρήνης Γκόλτσιου και του Αντώνη Κάλφα λειτουργούν δυναμικά στην άλω των σύγχρονων θεματικών και τεχνοτροπικών εξελίξεων, ενώ κάτι ανάλογο θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε για τα διηγήματα του Γιάννη Τεκίδη και για τη μυθιστορηματική γραφή της Σωτηρίας Κοτίδου και του Σάββα Μερτζανίδη. Επίσης, ορισμένα από τα αυτοβιογραφικά κείμενα παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον: δειγματοληπτικά αναφέρουμε ότι ο Επίσκοπος Κίτρους Νικόλαος Λούσης δίνει μέσα από την προσωπική οπτική του στοιχεία της κοινωνικής και εθνικής ζωής του 19ου αιώνα («Η εν Πιερία επανάστασις του 1878»)∙ η Τιτίκα Παναγιωτίδου–Γκελντή σκιαγραφεί ένα λεπταίσθητο πορτρέτο του πολύ καλού (και έως ένα βαθμό παραγνωρισμένου) ποιητή και κριτικού Γιώργου Κοτζιούλα∙ το λιτό και στέρεο ύφος του Νίκου Βαρμάζη οικοδομεί με ακρίβεια και συναισθηματική μέθεξη το κλίμα της σκληρής δεκαετίας του 1940.
Κάθε ανθολόγηση λογοτεχνικών κειμένων είναι πράξη αποτίμησης και αξιολόγησης, αλλά φανερώνει και το γενικότερο επίπεδο της πνευματικής ζωής. Οι λογοτέχνες, που παρουσιάζονται στη συγκεκριμένη μελέτη-ανθολογία, προτού αξιολογηθούν, χρειάζεται να οριοθετηθούν γραμματολογικά. Ως προς αυτό η εργασία του Αντώνη Κάλφα εισφέρει σημαντικά στοιχεία, ενώ επιπρόσθετα διανθίζεται και ενδυναμώνεται από τα κριτικά σχόλια του συγγραφέα της. Οι παρουσιαζόμενοι λογοτέχνες της Πιερίας -ειδικότερα όσοι εμφανίστηκαν έως και τη δεκαετία του 1970, γιατί ως προς τους νεότερους η χρονική απόσταση είναι ακόμη πολύ μικρή, ώστε να κριθούν νηφάλια- δεν είναι βέβαια μεγάλοι ποιητές ή μεγάλοι πεζογράφοι, αλλά δεν πρέπει να εκληφθούν σαν αμελητέοι: πάλεψαν για να δημιουργήσουν μία λογοτεχνική παράδοση στον τόπο τους και συνέβαλαν με τη δουλειά τους και στο βαθμό που μπορούσαν στη γενικότερη διαμόρφωση της νεοελληνικής λογοτεχνικής ζωής του εικοστού αιώνα.
Ο Δημήτρης Κόκορης διδάσκει στο Τμήμα Φιλοσοφίας – Παιδαγωγικής του ΑΠΘ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου