Ένα παράπονο πικρό...

Με αφορμή το κείμενο των «32 πνευματικών ανθρώπων»  

ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΓΑΒΡΟΓΛΟΥ

    

Τόσα βιβλία έγραψα, τόσα άρθρα, τόσες παρεμβάσεις, περίμενα να είχα συμπεριληφθεί ανάμεσα στους διανοούμενους που θα υπέγραφαν ένα κείμενο για τα αίτια της κρίσης και το πώς θα βγούμε από αυτήν. Τίποτα. Ούτε ένα τηλεφώνημα, ούτε ένα μέηλ. Ηγνοήθην, οικτρά. Με έφτυσαν, κοινώς. Γαμώτο.

Μετά το σοκ, έκανα την ανάγκη φιλοτιμία, έπαψα να ομφαλοσκοπώ, άρχισα να ξεπερνάω σιγά σιγά το ρεζίλεμα που υπέστην με τον αποκλεισμό μου, και, επιτέλους, να απομακρύνομαι από τέτοιες μικρόψυχες σκέψεις.  Διαβάζοντας προσεκτικά το κείμενο, κατάφερα σιγά σιγά να βγω από τον μικρόκοσμο των εγωιστικών μου διαθέσεων, να ξεπεράσω το τραύμα που μου προκάλεσε η μη συμμετοχή μου, και να ξαναβρώ, επιτέλους, εκείνο το ήθος του πνευματικού ανθρώπου, που σκέφτεται μονάχα το καλό των άλλων, της κοινωνίας και, εν γένει, του κόσμου όλου. Άρχισα, λοιπόν, να σκέφτομαι τα σημαντικά, τα περίπλοκα, τα υψιπετή και τα ενδιαφέροντα θέματα στα οποία μας παραπέμπει το κείμενο. 

     Ιδού τα συμπεράσματα των σκέψεων μου:

1. Το κείμενο, γραμμένο στη συγκεκριμένη συγκυρία και όχι λίγο πριν πέσει η Πόλη, θέτει με επιτακτικότητα το εξαιρετικά ενδιαφέρον ζήτημα, για το αν υπάρχουν διαβαθμίσεις της γελοιότητας. Δυστυχώς, δεν γνωρίζω αρκετά για αυτό το ταξινομικό πρόβλημα. Ούτε και με βοήθησε πολύ να προστρέξω στο Δάντη, που είναι πάντοτε χρήσιμος για την κατανόηση των ανθρωπίνων πράξεων. Πουθενά στη Κόλαση δεν αναφέρεται η γελοιότητα ως αμάρτημα. Του ξέφυγε; Αποκλείεται. Δεν της έδωσε σημασία; Αποκλείεται και αυτό. Μήπως δεν μπορούσε να την χειριστεί; Το πιο πιθανό.
2. Το κείμενο απαντάει με σαφήνεια στο αιώνιο ερώτημα ως προς τον χρόνο που χρειάζεται για να αρχίσει να γράφεται ένα κείμενο, από την στιγμή που νομίζεις ότι σου κλείνουν το μάτι. Η απάντηση είναι ότι απαιτείται απειροελάχιστος χρόνος. Για να εξηγούμαι: από την στιγμή που άρχισε να συζητιέται η πρόταση για κυβέρνηση τεχνοκρατών, με ταυτόχρονη τοποθέτηση «προσώπων κύρους» επικεφαλής μεγάλων οργανισμών, και τα γκάλοπ έδειχναν μεγάλη αποδοχή αυτής της ιδέας, μέχρι την δημοσίευση του κειμένου, πέρασαν ελάχιστα 24ωρα, και με δεδομένες τις συνεννοήσεις που πρέπει να έγιναν, η σύλληψη για να γραφτεί το κείμενο, από τους όποιους πρωτεργάτες, πρέπει να συνέβη σχεδόν αμέσως μετά το δελτίο των 8 που μιλούσε για τεχνοκράτες.
3. Το κείμενο βάζει και το Πανεπιστήμιο εμπρός στις ευθύνες του. Εξηγούμαι. Στο σημείο του κειμένου που αναφέρεται ως προς το τι πρέπει να γίνει για διέξοδο από την κρίση, γράφονται τα εξής:

«Καλούμε όλους να αλλάξουν νοοτροπία, να παραμερίσουν τις ιδιοτέλειες, τις προσχηματικές αντιμαχίες, εσωκομματικές και εξωκομματικές, τους υπολογισμούς, τους συμψηφισμούς, καθώς και τις αγκυλωμένες στο παρελθόν ιδεολογικές και πολιτικές περιχαρακώσεις και να αναλάβουν επιτέλους στο ακέραιο τις ευθύνες τους».

     Μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι ακόμη και ο πιο άσχετος πανεπιστημιακός, ακόμη και ο πιο αραχτός, ακόμη και αυτός που δεν έχει ανοίξει κανένα βιβλίο τα τελευταία δέκα χρόνια, αν έβλεπε αυτήν την παράγραφο σε γραπτό πρωτοετή φοιτητή,  που απαντάει για το πώς πρέπει να βγούμε από την κρίση, θα μηδένιζε το γραπτό. Μήπως, τελικά, παραείμαστε αυστηροί στο Πανεπιστήμιο; Μήπως υποτιμάμε τέτοιες συνταγές, επειδή πολλοί πανεπιστημιακοί αγνοούμε καινούργιες θεωρίες της νομικής επιστήμης, της πολιτικής επιστήμης, της φιλοσοφίας, της φιλολογικής επιστήμης; Δεν το αποκλείω. Δεν το αποκλείω καθόλου. Μήπως, όμως, τέτοιες συνταγές αποτελούν μια εκπληκτική διεπιστημονική άσκηση για να διατυπωθεί το “τίποτα”; Δεν θα απέκλεια ούτε και αυτό.

4. Και τώρα μία πραγματική απορία: πώς είναι δυνατόν, άνθρωποι που κατά βάση γνωρίζουν γράμματα, ανάμεσα στους οποίους υπάρχουν και κάποιοι με αξιόλογο  έργο, να γράφουν και να υπογράφουν ένα τέτοιο κείμενο; Μήπως για να ικανοποιήσουν όσους κλαψουρίζουν για τη «σιωπή των διανοουμένων», όταν όλοι οι υπόλοιποι γνωρίζουμε ότι σιωπή των διανοούμένων δεν υπάρχει εδώ και πολύ καιρό;