Η επανάκτηση της πλατείας ως δημόσιου χώρου

ΤΗΣ ΛΗΔΑΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ

Έχουν γραφτεί πολλά, τον τελευταίο καιρό, για την «πλατεία» Συντάγματος και το πλήθος των «αγανακτισμένων πολιτών» που συναθροίζονται και συγκεντρώνονται εκεί. Τα ΜΜΕ εστιάζουν τον φακό και τα μικρόφωνά τους στη μάζα που έχει στηθεί πάνω από την πλατεία: Είναι η μάζα που αποδοκιμάζει, συλλήβδην, τους εκπροσώπους του κοινοβουλίου, με επαναλαμβανόμενες στερεότυπες χειρονομίες και στερεότυπα επαναλαμβανόμενα επιφωνήματα και συνθήματα. Θυμίζουν το χορό μιας πολεμικής, πρωτόγονης τελετουργίας, που έχει σκηνογραφηθεί με στοιχεία του νεοελληνικού φολκλόρ, όπως τα αρχαιοπρεπώς γραμμένα πανό. Γιατί αυτό που προέχει είναι «πως κάποιος τους βλέπει∙ ο εχθρός», στην προκειμένη περίπτωση «η βουλή».  

Λίγοι, ελάχιστοι αναφέρονται στις ειδοποιούς διαφορές αυτών που συνωστίζονται ως ένα συμπαγές σώμα πάνω από την πλατεία, κι εκείνων που συγκεντρώνονται κάτω, στην πλατεία, και υπερέχουν σε αριθμό. Ένα δείγμα της διαφοράς αποτελεί η παρουσία των σκουπιδιών «πάνω» καθώς και η απουσία τους «κάτω»... Οι άνθρωποι της πλατείας, νέοι στην πλειοψηφία τους, αλλά όχι μόνον, διακρίνονται για την πολυμορφία τους, την κινητικότητα αλλά και την οργάνωσή τους. Οι σκηνές που σχηματίζουν δεν ταιριάζουν στη συνήθη εικονογραφία. Είναι πρωτόγνωρες, τουλάχιστον για τα νεοελληνικά δεδομένα.

Όπως αυτές οι αμεσο-δημοκρατικές και πειθαρχημένες «λαϊκές συνελεύσεις πολιτών», όπου όλοι κάθονται οκλαδόν και σηκώνουν το χέρι για να μιλήσουν. Και μετά εκφέρουν τη γνώμη τους, έκαστος εξ αυτών, ανεξαρτήτως ταξικής ή κομματικής προέλευσης, μέσα σε ένα αυστηρά οριοθετημένο χρονικό πλαίσιο.

Όπως οι «ομάδες ψυχραιμίας», που αντιμετωπίζουν τα έκτροπα που διασαλεύουν την τάξη με «όπλο» το νηφάλιο λόγο. Όπως οι νεαροί που συντονίζουν τις δράσεις τους μέσα από το διαδίκτυο με άλλους εξεγερμένους ευρωπαίους πολίτες. Όπως τα διαφορετικά «πηγαδάκια» που δημιουργούνται κάθε μέρα, αυθόρμητα, με διαφορετικούς «συνδαιτυμόνες».      

Πρόκειται, θα τολμούσα να πω, για τη προσπάθεια μιας νέας συγκρότησης του πραγματικού που μας πνίγει, μια προσπάθεια που έρχεται σε ευθεία αντιπαράθεση με την κατεστημένη θεώρησή του, που αμφισβητεί και υποσκάπτει τα θεωρούμενα ως αυτονόητα όριά του.

Πρόκειται, ακόμα, κι αυτό είναι το κυριότερο, για μια επανάκτηση της πλατείας από χιλιάδες πολιτών της. Για την έξοδό τους από τους τοίχους της ιδιώτευσης και της παθητικής τηλεθέασης στον ανοικτό, δημόσιο χώρο. Πρόκειται για την έκφραση μιας άλλης στάσης ζωής, από αυτήν στην οποία είχαμε καθηλωθεί για δεκαετίες.

Δε γνωρίζω, όπως ίσως δε γνωρίζει κανείς πού θα οδηγήσουν αυτές οι συγκεντρώσεις, ποιες πολιτικές, κοινωνικές διαστάσεις θα πάρουν, ποια «υποκείμενα» και ποιες συλλογικότητες θα δημιουργηθούν, αν δημιουργηθούν. Στέκομαι αμήχανη απέναντι στα δρώμενα στις πλατείες, όπως και πολλοί άλλοι, φαντάζομαι. Θα ήθελα πολύ να πιστέψω στη γέννηση μιας νέας συνείδησης πολιτών, ενός νέου κινήματος. Αλλά και η αμηχανία γεννά με τη σειρά της νέα ερωτηματικά  και νέους συνειρμούς και νέα ρήγματα στην κυρίαρχη, υποκριτική και μικροαστική αντίληψη της ζωής.

Η εικόνα της νεοελληνικής πραγματικότητας που παρουσιάζεται στις πλατείες δεν είναι, ευτυχώς, ομοιογενής, αλλά κερματισμένη, φέρνοντας στο φως τις αντιφάσεις της. Το σίγουρο είναι ότι δεν είναι μια εικόνα κλειστή αλλά μια εικόνα ανοιχτή στον κόσμο. Οι πλατείες των πόλεων είναι γεμάτες από τους πολίτες της. Και αυτό έχει σημασία.

Χριστόφορος Κατσαδιώτης- Λεωφορείο ΙΙ