Κρίση και χρέος

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΛΙΟΣ, Κρίση, «απεχθές» χρέος και αθέτηση πληρωμών. Το ελληνικό δίλημμα, εκδόσεις Τόπος, σελ. 149


ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΥ

Το μεγάλο πλεονέκτημα του συγκεκριμένου βιβλίου είναι πως κατορθώνει να συνδυάσει τη μεθοδολογική/ επιστημονική αυστηρότητα με την ικανότητα παρέμβασης σε κρίσιμα ζητήματα του πολιτικού γίγνεσθαι. Είναι ένα βιβλίο που «οδηγεί» τον αναγνώστη στο να κατανοήσει την επιχειρηματολογία του συγγραφέα, γραμμένο με απλό αλλά όχι απλουστευτικό λόγο.

Χριστόφορος Κατσαδιώτης- Δημαρχείο Σερίφου

Ο Γιάννης Τόλιος με συνεκτικό τρόπο εξηγεί πως λόγω της εκδήλωσης της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης θα πρέπει στη χώρα μας να υιοθετήσουμε την αθέτηση πληρωμών του δημόσιου χρέους. Και σε αυτούς τους συλλογισμούς δεν καταλήγει αυθαίρετα. Πρώτα παρουσιάζεται η μορφή της παγκόσμιας κρίσης, στη συνέχεια εξηγείται πως για τις χώρες του ευρώ αυτό παίρνει τη μορφή κρίσης της ευρωζώνης, έπειτα ερμηνεύεται η ελληνική κρίση και η ειδική της μορφή ως κρίση χρέους, μετά εξηγείται η θεωρία του «απεχθούς» χρέους και, τέλος, παρουσιάζονται οι αναγκαίες κοινωνικο-πολιτικές προϋποθέσεις διεξόδου από την κρίση. Το ενδιαφέρον επίσης είναι πως ο συγγραφέας δεν αγνοεί τις αντίθετες απόψεις που υπάρχουν, ειδικά για τη διαχείριση του χρέους και την έξοδο από το ευρώ, αλλά συνδιαλέγεται μαζί τους επιχειρώντας να δείξει την αξία και την αποτελεσματικότητα των δικών του επιχειρημάτων.

Ποιο είναι το κεντρικό πλαίσιο των επιχειρημάτων που αναπτύσσει ο Γ. Τόλιος; Η παγκόσμια κρίση είναι προϊόν των αντιφάσεων του καπιταλισμού και ως τέτοια εκτείνεται και στην ευρωζώνη. Ειδικά η χώρα μας μέσα σε αυτό το κρισιακό περιβάλλλον έχει εμπλακεί σε μια παγίδα χρέους από την οποία δεν θα μπορέσει να απεμπλακεί, αλλά θα χρησιμοποιείται για τη συνεχή επιβολή αέναων μνημονίων λιτότητας. Η λύση για τον Γιάννη Τόλιο είναι η άρνηση πληρωμών, που θα αποτελέσει τον πιο επιτυχημένο τρόπο για να αποτραπεί η εξαθλίωση του ελληνικού λαού. Κι αυτό γιατί είναι απαραίτητη η ανάγκη αξιοποίησης των χρεολυσίων που φτάνουν γύρω στις 60 δις κάθε χρόνο ως το 2014.

Ο συγγραφέας είναι ειλικρινής, δεν υπόσχεται επίγειους παραδείσους. Αναγνωρίζει πως δεν υπάρχουν ούτε εύκολες λύσεις ούτε ανώδυνες επιλογές, αλλά υποστηρίζει πως αν δεν υιοθετηθούν ριζοσπαστικά μέτρα τότε οι εξελίξεις μπορεί να είναι δραματικές.

Η θέση μας είναι πως πρόκειται για ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο, που πλουτίζει τη σύγχρονη συζήτηση γύρω από την κρίση και ιχνηλατεί τη δυνατότητα μιας εναλλακτικής διαδρομής για τον ελληνικό κοινωνικό σχηματισμό. Αυτό στο οποίο μπορούμε όλοι οι εντός της Αριστεράς να συμφωνήσουμε είναι να πως την άνοιξη του 2010 ο ελληνικός λαός, μετά από χρόνια, ξαναστράφηκε στην Αριστερά, ελπίζοντας πως θα του δώσει μια δυνατότητα υλοποιήσιμης διεξόδου από την κρίση. Αυτή η ευκαιρία χάθηκε τότε, γιατί η αριστερά δεν κατόρθωσε να προτείνει ένα μάχιμο πρόγραμμα εξόδου από την κρίση, αδυνατώντας να κατανοήσει πως αυτό δεν μπορούσε να επιλυθεί ούτε με την επίκληση του επίγειου παραδείσου της λαϊκής εξουσίας ούτε με την αδυναμία αξιολόγησης του ρόλου που διαδραματίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ευρώ στη σημερινή κρίση. Ωστόσο, η πολιτική του Μνημονίου έφτασε σε αναμενόμενο αδιέξοδο και τώρα ο κόσμος είναι πολύ επιδεκτικός στο να ακούσει άλλες προτάσεις. Κι εδώ είναι η σημαντική προσφορά του βιβλίου του Γιάνη Τόλιου. Διότι βάζει στο κέντρο της προβληματικής του το αίτημα της αθέτησης πληρωμών ενός χρέους που, κατά τον συγγραφέα, σε συντριπτικό βαθμό είναι επαχθές/απεχθές και γι’ αυτό δεν πρέπει να πληρωθεί.

Από τη δική μας πλευρά θα τονίζαμε πως τότε αρχίζουν τα δύσκολα. Γιατί από τη στιγμή που σταματά η εξυπηρέτηση του χρέους η πορεία μπορεί να γίνει ελπιδοφόρα, αλλά για να τελεσφορήσει θα πρέπει να υπερβεί πολλά εμπόδια. Η στάση πληρωμών θα οδηγήσει την Ελλάδα εκτός ΟΝΕ και το πιο πιθανό και εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κι αυτό όχι μόνο γιατί η παραμονή εντός αυτών των μηχανισμών δε θα είναι προς όφελος των λαϊκών στρωμάτων, αλλά και γιατί οι ίδιοι αυτοί οι θεσμοί δεν θα δεχτούν την παραμονή της Ελλάδας ύστερα από μια στάση πληρωμών. Σε αυτή την περίπτωση, η χώρα θα έχει να αναμετρηθεί με πολύ σημαντικά θέματα και η αριστερά θα είναι υποχρεωμένη να δώσει σαφείς κατευθύνσεις σχετικά με το τι παραγωγικό μοντέλο θα πρέπει να ακολουθηθεί, σε τι βάση και με τι μορφή οργάνωσης της παραγωγής, τι θα εισάγει (και από ποιους), τι θα εξάγει (και σε ποιους), σε ποιο βαθμό θα υπάρξουν κρατικοποιήσεις του ιδιωτικού τομέα και πολλά ανάλογα θέματα (ύψος μισθών, κοινωνικές παροχές, καταναλωτικό πρότυπο, σχέσεις πόλης/υπαίθρου)

Σε κάθε περίπτωση, όλα αυτά αποτελούν ερωτήματα ανοικτά, τα οποία ωστόσο θα πρέπει να απαντηθούν σύντομα από τις δυνάμεις της ριζοσπαστικής αριστεράς. Αυτή τη φορά τουλάχιστον, όταν τα λαϊκά στρώματα στρέψουν την προσοχή τους προς την Αριστερά, εκείνη να είναι έτοιμη να δώσει μια σαφή και συγκεκριμένη λύση σε ρήξη με την κυρίαρχη αστική και πολιτική και τους αντίστοιχους υπερεθνικούς οργανισμούς.

Ο Σπύρος Σακελλαρόπουλος διδάσκει Πολιτική Θεωρία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο